Hiperinsulinemia — czym jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Hiperinsulinemia — przyczyny

Przyczyny hiperinsulinemii związane są w dużym stopniu z nieprawidłową dietą oraz małą aktywnością fizyczną lub jej brakiem. Życie w biegu, spożywanie wysoko przetworzonych produktów oraz znikomy wysiłek fizyczny mogą doprowadzić do wystąpienia insulinooporności, a w konsekwencji do hiperinsulinemii. 

Oprócz diety o wysokim indeksie glikemicznym oraz małej ilości ruchu przyczynami hiperinsulinemii są także otyłość brzuszna, PCOS (zespół policystycznych jajników), stany zapalne organizmu, nieprawidłowa higiena snu, przewlekły stres oraz używki. Niekiedy hiperinsulinemia ma związek z czynnikami genetycznymi.

Objawy wysokiego poziomu insuliny

Skutkiem złych nawyków żywieniowych oraz siedzącego trybu życia mogą być zbyt duże wyrzuty insuliny do krwi. Częstym objawem hiperinsulinemii jest senność poposiłkowa, która zazwyczaj występuje po jedzeniu zawierającym duże ilości węglowodanów prostych. Zwykle hiperinsulinemii towarzyszy również duża ochota na słodycze, czasami pojawiają się także napady głodu. Konsekwencją tego jest ciągłe przybieranie na wadze, a także kłopoty z chudnięciem.

U osób z hiperinsulinemią często pojawiają się również ciemne przebarwienia na skórze, tzw. rogowacenie ciemne. Przejawia się ono np. jako brunatne plamy pod pachami. Towarzyszyć może temu również wzmożona potliwość.

Innymi objawami nadmiaru insuliny mogą być te związane z układem nerwowym, takie jak przewlekłe zmęczenie, spadek koncentracji oraz problemy z pamięcią. 

Osoby zmagające się z hiperinsulinemią powinny monitorować ciśnienie krwi, ponieważ skutkiem nieleczonego nadmiaru insuliny może być nadciśnienie tętnicze. Warto również zwrócić uwagę na wyniki badań diagnostycznych – nadmiarowi insuliny często towarzyszą podwyższony poziom kwasu moczowego, trójglicerydów, a także cholesterolu.

Hiperinsulinemia — jakie badania? 

Najpowszechniejszym sposobem na ocenę wydzielania insuliny jest wskaźnik HOMA-IR (ang. homeostatic model assessment), który ocenia proporcję pomiędzy stężeniem glukozy a stężeniem insuliny na czczo. Oblicza się go według wzoru (insulinemia w µIU/ml × glikemia w mmol/l)/22,5. Przyjmuje się, że jeśli wskaźnik ten będzie powyżej 2,5, świadczy to o zbyt dużym wydzielaniu insuliny przez wyspy trzustkowe. Trzeba jednak pamiętać, że nawet zawyżony wskaźnik HOMA IR nie jest wyrokiem, a jedynie wskazówką do pogłębienia diagnostyki w kierunku zaburzenia gospodarki cukrowej. 

Innym, bardziej wiarygodnym sposobem jest wykonanie krzywej cukrowej i krzywej insulinowej. Pierwsze pobranie krwi odbywa się na czczo, kolejne po 1 godzinie, a ostatnie po 2 godzinach obciążenia glukozą. Następnie porównuje się obie krzywe względem siebie. Przyjmuje się, że poziom insuliny na czczo nie powinien być wyższy niż 10 mU/ml, po godzinie od obciążenia glukozą nie powinien przekraczać 50 mU/ml, a po dwóch godzinach stężenie insuliny powinno być niższe niż 30 mU/ml. Wynik powyżej wymienionych norm świadczy o podwyższonej insulinie i ryzyku istniejącej insulinooporności, jak i hiperinsulinemii. Każdy wynik należy jednak poddać indywidualnej analizie przez lekarza lub dietetyka.

Hiperinsulinemia — jak leczyć?

Pierwszorzędowym sposobem na walkę z nadmiarem insuliny jest wprowadzenie zdrowej, zbilansowanej diety o niskim indeksie glikemicznym (IG) oraz umiarkowanej aktywności fizycznej. Dobrze sprawdzą się tutaj treningi aerobowe, a także spacery – warto uwzględnić w codziennym planie dnia około 1-2 godziny ruchu.

Hiperinsulinemia — dieta

Produktami o niskim indeksie glikemicznym są m.in. jaja, mleko 2%, twaróg półtłusty, jogurt naturalny. Poza nabiałem warto spożywać owoce jagodowe, takie jak maliny czy borówki, które dodatkowo są skarbnicą antyoksydantów. Niski IG mają również czereśnie, grejpfruty, wiśnie, awokado, marchew czy cieciorka. W codziennej diecie osób z hiperinsulinemią powinny znaleźć się także ryby, takie jak łosoś, dorsz oraz makrela, oraz mięsa, np. pierś z kurczaka lub indyka.

Hiperinsulinemia — czy można ją wyleczyć?

Jeśli sama dieta oraz aktywność fizyczna nie wystarczą — choć są podstawą do poprawy wyników, warto skonsultować się z lekarzem. Dostępne są różne preparaty na rynku wspomagające obniżenie poziomu insuliny we krwi. Pomocne mogą okazać się produkty z berberyną lub chromem dostępne bez recepty. Dobrze sprawdzą się również preparaty zawierające dużą dawkę kwasów omega-3, działających przeciwzapalnie oraz wspierających prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia. W poważniejszych przypadkach lekarz może również przepisać lek na receptę z metforminą.

Hiperinsulinemia a insulinooporność

Insulinooporność charakteryzuje się obniżoną wrażliwością tkanek na działanie insuliny, przez co trzustka zaczyna produkować jej większe ilości. Hiperinsulinemia jest więc często następstwem insulinooporności. Wobec tego, że występują one często równolegle, ich leczenie jest do siebie bardzo zbliżone. Opiera się ono na diecie zawierającej produkty z niskim indeksem glikemicznym oraz wprowadzeniu aktywności fizycznej. W zależności od decyzji lekarza, mogą również zostać wprowadzone odpowiednie środki farmakologiczne.

Dostępność suplementów diety z berberyną, chromem, kwasami omega-3 bądź też leków na receptę z metforminą w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Środa z profilaktyką - Hiperinsulinemia i insulinooporność. Dla pacjenta.  https://www.nfz-lodz.pl/dlapacjentow/nfz-blizej-pacjenta/9333-sroda-z-profilaktyka-hiperinsulinemia-i-insulinoopornosc (data dostępu: 27.01.2025)
2. Rudak B., Dieta w insulinooporności, Wrocław 2020.
3. Stawerska R., Łupińska A., Bieniek E., Lewiński A., Insulinooporność i stan przedcukrzycowy – diagnostyka i leczenie, Lekarz POZ 2021; 5: 358-365. 

Autor