Jak poradzić sobie ze stresem?

Czym jest stres?

Czym właściwie jest stres? To reakcja naszego organizmu na jakiś zewnętrzny bodziec, który wymaga od nas szybkiej adaptacji do zmieniających się warunków. Stres zwykle kojarzy się z nieprzyjemnymi doświadczeniami, które wywołują zarówno fizyczny, jak i emocjonalny dyskomfort. Z takimi sytuacjami często stykamy się w pracy, nieraz także w domu w kontaktach z bliskimi. Towarzyszy im uczucie napięcia, przyspieszony oddech oraz tętno, drżenie, a nawet ból. Gdy jesteśmy zestresowani, często nie potrafimy myśleć racjonalnie, ulegając negatywnemu myśleniu. 

Hormony stresu

Gdy znajdujemy się w sytuacji stresowej, nasz organizm zaczyna produkować tzw. hormony stresu. Ich zadaniem jest zmobilizować wszystkie układy do wytężonej pracy i w ten sposób pomóc uporać się z trudną sytuacją. Mówimy tu o tzw. reakcji "walcz lub uciekaj". To ewolucyjna pozostałość z czasów, gdy walka lub ucieczka były jedyną formą obrony i gwarancją przeżycia.

Jakie hormony nasz organizm produkuje w stresie? Adrenalina oraz noradrenalina działają przede wszystkim na układ krążenia, zwiększając napięcie mięśni i usprawniając krążenie krwi. Pod jej wpływem rozszerzają się oskrzela oraz źrenice, nasila się także glikogenoliza, czyli rozpad glikogenu do glukozy. Dzięki temu wszystkie komórki są lepiej dotlenione, a ciało gotowe do działania. Kortyzol jest hormonem glikokortykosteroidowym, który wpływa na stężenie glukozy we krwi, potrzebnej w sytuacjach stresowych. Oddziałuje także na metabolizm aminokwasów, białek i tłuszczów.

Zmieniające się stężenie tych hormonów jest czymś naturalnym. Problem pojawia się wówczas, gdy ich podwyższony poziom utrzymuje się przez dłuższy czas.

Przewlekły stres a zdrowie

Gdy stres towarzyszy nam przez cały czas, cierpieć zaczyna cały organizm. Podwyższone stężenie hormonów zamiast pomagać zaczyna działać destrukcyjnie. Czujemy się zmęczeni, rozdrażnieni, mamy problemy z zasypianiem. Pojawiają się bóle i zawroty głowy oraz kłopoty z kontrolowaniem emocji.

Stale wysoki poziom adrenaliny przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego i w konsekwencji problemów z układem krążenia. Często dochodzi do arytmii, zaburzeń tętna i częstoskurczów. Mięśnie cały czas są napięte, co zaczyna sprawiać ból.

Kortyzol nie bez powodu nazywany jest "hormonem zabójcą", zwłaszcza w połączeniu z podwyższonym stężeniem adrenaliny. Gdy jest go zbyt dużo, utrzymuje się wysoki poziom glukozy we krwi, co może prowadzić do otyłości oraz rozwoju cukrzycy. Co więcej, w nadmiarze kortyzol może uszkadzać komórki mózgowe oraz negatywnie oddziaływać na układ immunologiczny. 

Nie ma zatem żadnych wątpliwości, że przewlekły stres ma fatalny wpływ na stan naszego zdrowia. Jak sobie z nim poradzić?

Kilka trików, jak radzić sobie ze stresem

Najłatwiej byłoby zwyczajnie wykluczyć ze swojego życia czynnik, który powoduje stres. To jednak utopijna wizja, nie każdy może z dnia na dzień porzucić stresującą pracę czy uzdrowić swoje relacje rodzinne. Słowem - nie sposób odciąć się od ludzi i czynników zewnętrznych. Trzeba zatem nauczyć się panować nad stresem. Jak możemy sobie pomóc w nerwowych sytuacjach?

• Technika oddychania - brzmi banalnie, ale głębokie oddychanie może skutecznie obniżyć poziom stresu. Ważne jednak, by robić to dobrze, czyli oddychać z udziałem przepony, co pozwoli efektywniej dotlenić organizm. Powietrze głęboko wdychamy przez nos i wydychamy ustami, w pozycji siedzącej lub leżącej;
• Ćwiczenia rozluźniające – napinanie i rozluźnianie mięśni może pomóc pozbyć się dotkliwych skurczy;
• Regularna aktywność fizyczna – nic tak nie odgania stresu, jak wysiłek fizyczny. Bieganie, pływanie i inne ćwiczenia aerobowe wymagają koncentracji na danej czynności, co choć na chwilę uwalnia nas od stresu. W trakcie takich ćwiczeń regulujemy ciśnienie tętnicze i dajemy ujście negatywnym emocjom;
• Joga - łączy w sobie rozluźniające ćwiczenia i zaawansowane techniki oddechowe. Regularne treningi wspaniale rozluźniają i pozwalają odciąć się od bieżących problemów;
• Muzykoterapia - czyli relaksacja dźwiękiem. Spokojna muzyka przynosi poczucie ulgi, uspokaja i wycisza emocje. Trzeba usiąść wygodnie lub się położyć, zamknąć oczy i wsłuchiwać się w kojące dźwięki przez około pół godziny.

Jeżeli mamy trudności z tym, by się uspokoić, możemy spróbować sięgnąć po środki na bazie ziół. Sprawdzą się te z dodatkiem ekstraktu z ziela melisy, szyszek chmielu, kozłka lekarskiego czy z wyciągiem z zielonej herbaty (Extraspasmina, Kalms, Persen, Valerin Max, Valused). Dokładny skład tych preparatów oraz możliwe skutki uboczne można sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl, który umożliwia również zarezerwowanie ich w najbliższej aptece. Pamiętajmy jednak, by przyjmowanie jakichkolwiek leków skonsultować z lekarzem. Dotyczy to zwłaszcza osób chorujących na choroby przewlekłe.

Gdy stres dominuje

Czasami stres jest tak duży, że nie potrafimy sobie z nim poradzić. Gdy zaczyna poważnie utrudniać nam życie, powinniśmy niezwłocznie udać się po pomoc do specjalisty - psychoterapeuty lub psychiatry. Psychoterapeuta powinien pomóc uporać się z sytuacją i nauczyć radzenia sobie z ze stresem. Psychiatra może włączyć terapię farmakologiczną, zwykle w oparciu o leki przeciwdepresyjne.