Leki na cukrzycę a alkohol. Czy leki przeciwcukrzycowe wchodzą w interakcje z alkoholem?

Cukrzyca – co to za choroba?

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, charakteryzująca się podwyższonym poziomem cukru we krwi. Najczęściej spowodowana jest zaburzeniami działania lub wydzielania insuliny. Wyróżnia się 2 główne typy cukrzycy: typ 1 i typ 2.

Cukrzyca typu 1 – polega na niedoborze insuliny w organizmie, wynikającym z uszkodzenia komórek trzustki, które wytwarzają ten hormon. Wymaga regularnej terapii insuliną.

Cukrzyca typu 2 – podwyższony poziom cukru we krwi spowodowany jest zaburzonym wydzielaniem insuliny przez trzustkę lub nieprawidłowym działaniem tego hormonu. Leczenie rozpoczyna się z reguły od modyfikacji diety i wprowadzenia umiarkowanej aktywności fizycznej. Jeśli takie działanie nie jest wystarczające, aby ustabilizować glikemię konieczne jest wprowadzenie leków przeciwcukrzycowych, a w ostateczności zastosowanie insuliny.

Cukrzyca a alkohol

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, spożywanie alkoholu przez osoby z cukrzycą nie jest zalecane. Wpływ alkoholu na organizm diabetyka zależy w dużej mierze od jego ilości i częstotliwości spożywania. Zgodnie z zaleceniami klinicznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, dopuszczalna maksymalna dawka czystego alkoholu etylowego to 20 g/dzień dla kobiet i 30 g/dzień dla mężczyzn. Należy również podkreślić, że osoby z dyslipidemią, neuropatią lub po przebytym zapaleniu trzustki nie powinny pić alkoholu.

Wpływ alkoholu na poziom cukru

Cukrzycy sięgający po napoje alkoholowe muszą być świadomi, iż utrudniają one utrzymanie prawidłowej glikemii, ponieważ mogą powodować zarówno wzrost jak i spadek poziom cukru we krwi. Alkohol zwiększa ryzyko wystąpienie hipoglikemii, ponieważ hamuje uwalnianie glukozy z wątroby. W takim wypadku brak natychmiastowej, odpowiedniej reakcji może zagrażać zdrowiu lub życiu osoby z cukrzycą. Niektóre alkohole, szczególnie te słodkie (likiery, nalewki), zawierają dużą ilość węglowodanów i mogą doprowadzić do podniesienia poziomu cukru we krwi. Spożywanie ich sprzyja również wystąpieniu otyłości, której cukrzycy powinni unikać. 

Leki przeciwcukrzycowe a alkohol

Do farmakologicznego leczenia cukrzycy stosuje się insulinę lub doustne leki przeciwcukrzycowe. Alkohol może nasilić działanie niektórych leków lub wejść z nimi w niepożądane interakcje. Szczególnie niebezpieczne jest łączenie z alkoholem metfotminy, pochodnych sulfonylomocznika oraz insuliny. 

Dostępność leków w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl. 

Metformina a alkohol

Lekiem pierwszego wyboru w leczeniu cukrzycy typu 2 jest metformina. Podczas zażywania tego leku zaleca się całkowite wyeliminowanie napojów wysokoprocentowych. Jednoczesne stosowanie metforminy i alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej, która jest poważnym zaburzeniem metabolicznym. Nieleczona kwasica mleczanowa może doprowadzić do śpiączki mleczanowej, a nawet śmierci pacjenta.

Pochodne sulfonylomocznika a alkohol

W leczeniu cukrzycy bardzo popularne są także pochodne sulfonylomocznika - glibenklamid, tolbutamid, gliklazyd, glimepiryd, glipizyd, glikwidon. Podczas stosowania tych leków razem z alkoholem należy zachować szczególną ostrożność. Alkohol może nasilać ich hipoglikemizujące działanie i spowodować niedocukrzenie.

Ponadto, pochodne sulfonylomocznika mogą hamować metabolizm alkoholu, powodując gromadzenie się toksycznego aldehydu octowego i wystąpienie reakcji disulfiramowej. Objawy towarzyszące temu zjawisku to m.in. przyspieszone bicie serca, ból głowy, wymioty, nudności, zaczerwienienie twarzy, spadek ciśnienia tętniczego krwi, duszność, uczucie lęku, a także nadmierna potliwość. 

Insulina a alkohol

Uregulowana cukrzyca leczona insuliną nie wyklucza spożywania umiarkowanych ilości alkoholu. Chory powinien jednak dostosować dawkę insuliny, uwzględniając ilość i rodzaj trunku, jaki będzie pił. Alkohol może nasilić działanie insuliny i spowodować gwałtowny spadek cukru poniżej normy. Po spożyciu alkoholu warto więc częściej kontrolować glikemię i w razie potrzeby zadbać o dodatkową przekąskę.

Bibliografia:

1. Merks, P., Białoszewski, D., Dąbrowski, F., i inni (2019). Optymalizacja farmakoterapii - Kompendium dla farmaceuty. AsteriaMed, s. 240-247.
2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą 2021. Stanowisko Polskiego Stowarzyszenia Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna, tom 7, nr 1. Dostępna na: https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2022/01/Zalecenia-kliniczne-dotyczace-postepowania-u-chorych-z-cukrzyca-2021.pdf
3. Alromaihi, D., Zielke, J.,  Bhan, A. (2012). Wyzwania w cukrzycy typu 2 u chorych uzależnionych od alkoholu. Diabetologia po Dyplomie, tom 9, nr 3, s. 49-52.
4. Królik, P.W., Rusinek B. i inni (2018). Kwasica mleczanowa związana z leczeniem metforminą. Geriatria, 12 , s. 117-125.

Autor