Choroby układu pokarmowego — rodzaje, diagnostyka, leczenie

Jakie są choroby układu pokarmowego?

Choroby układu pokarmowego są liczną grupą jednostek chorobowych. Układ pokarmowy jest skomplikowaną strukturą, która rozpoczyna się jamą ustną, biegnie przez przełyk, żołądek, jelito cienkie, grube i kończy się odbytem. Dodatkowo posiada gruczoły zewnątrzwydzielnicze, takie jak wątroba, trzustka i ślinianki. Z tego względu choroby układu pokarmowego mogą dawać wiele objawów, w zależności od lokalizacji i charakteru jednostki chorobowej. Wiele z nich jest niespecyficznych i wymaga wdrożenia szczegółowej diagnostyki w celu rozpoznania przyczyny danego schorzenia. 

Choroby przewodu pokarmowego mogą występować w postaci ostrej, dla której charakterystyczne są szybko narastające w czasie objawy i często ostry ból, lub przewlekłej, kiedy objawy towarzyszą pacjentowi długo, a ich początek czasem bywa przez pacjentów niezauważony.

Do najczęstszych chorób przewodu pokarmowego należą:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• choroba refluksowa,
• choroby pasożytnicze (tasiemczyca, owsica, giardioza),
• choroby nowotworowe układu pokarmowego,
• zakaźne choroby o podłożu bakteryjnym (salmonelloza, czerwonka), 
• wirusowe choroby układu pokarmowego (spowodowane przez rotawirusy),
• kamica pęcherzyka żółciowego,
• choroby o charakterze czynnościowym (zespół jelita drażliwego). 

Do najczęstszych chorób przewodu pokarmowego u dzieci zalicza się zaburzenia rytmu wypróżnień (zaparcia i biegunki) oraz nieżyty żołądkowo-jelitowe, spowodowane przez wirusy i bakterie.

Jakie są objawy chorób układu pokarmowego?

Choroby układu pokarmowego mogą dawać szereg objawów, w zależności od przyczyny powstania oraz ich lokalizacji. Do najczęściej występujących objawów chorób układu pokarmowego, które często bywają niespecyficzne, należą m.in.:

• gazy,
• nudności, 
• wymioty, 
• biegunki, 
• bóle brzucha o charakterze umiejscowionym i rozlanym, 
• zgaga, 
• odbijanie, 
• wzdęcia. 

Groźnymi objawami, świadczącymi o toczącej się w obrębie przewodu pokarmowego chorobie, mogą być krwawienia z przewodu pokarmowego, widoczne w postaci krwawych stolców lub wymiotów fusowatych, jak również powiększona wątroba, wodobrzusze czy nagły spadek masy ciała. Występowanie biegunek i wymiotów, połączonych często z gorączką, może prowadzić do odwodnienia, tak jak w przypadku salmonellozy, która jest groźną chorobą bakteryjną układu pokarmowego.

Jak wygląda diagnostyka chorób układu pokarmowego?

W diagnostyce chorób przewodu pokarmowego wykorzystuje się wiele technik. Rozpoczyna się zwykle od wizyty u gastrologa, który po przeprowadzeniu odpowiedniego wywiadu, obejmującego rozmowę na temat częstości i nasilenia danych objawów, a także czasu ich występowania oraz przeprowadzenia badania fizykalnego, może zlecić szereg badań. 

W diagnostyce chorób przewodu pokarmowego duże znaczenia mają badania parametrów krwi, w tym morfologia, ocena występowania stanu zapalnego i próby wątrobowe. Często zleca się także badanie kału na obecność krwi utajonej lub pasożytów w kale, jak również wykonanie testów oddechowych, które w zależności od rodzaju pomagają wykryć choroby takie jak SIBO, zespół jelita drażliwego, niektóre nietolerancje pokarmowe oraz aktywne zakażenie Helicobacter pylori. 

Zaawansowana diagnostyka opiera się o badania obrazowe (USG), badania endoskopowe, które polegają na wprowadzeniu endoskopu z kamerą do przewodu pokarmowego i jego obrazową ocenę. Do badań endoskopowych należą gastroskopia i kolonoskopia.   

Jak leczyć choroby przewodu pokarmowego?

Leczenie chorób przewodu pokarmowego zależy od ich przyczyny. Inaczej będzie wyglądało leczenie zakażenia Helicobacter Pylori (tetracyklina, cytrynian bizmutu, metronidazol), a inaczej leczenie biegunek rotawirusowych, które sprowadza się głównie do leczenia objawowego za pomocą leków przeciwgorączkowych oraz doustnych płynów nawadniających. W schorzeniach przewodu pokarmowego dużą rolę odgrywają inhibitory pompy protonowej (omeprazol, lansoprazol, esomeprazol), które hamują wytwarzanie kwasu solnego w żołądku, co wykorzystuje się w leczeniu wrzodów żołądka oraz choroby refluksowej przełyku.

Wybrane preparaty zarezerwujesz w serwisie KtoMaLek.pl

Jak zapobiegać chorobom układu pokarmowego?

Zapobieganie chorobom układu pokarmowego polega przede wszystkim na regularnych badaniach, wykrywających dane schorzenia na wczesnym etapie oraz na odpowiedniej profilaktyce.

Profilaktyka chorób układu pokarmowego opiera się głównie o wprowadzenie zasad zdrowego trybu życia. Warto ograniczyć spożywanie alkoholu i rzucić palenie papierosów. 

Dieta odpowiednia dla układu pokarmowego powinna obfitować w warzywa i owoce oraz zawierać odpowiednią ilość błonnika i napojów. Ważną kwestią jest także zwiększenie aktywności fizycznej, co sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu przewodu pokarmowego i usprawnia perystaltykę jelit.

Bibliografia

1. Putowski, M., Podgórniak, M., Piróg, M. i wsp. (2016). Ból brzucha jako częsta przyczyna interwencji medycznych lekarzy pierwszego kontaktu. „Journal of Education, Health and Sport”. T. 6, nr 7, s. 359–366.
2. Korzeniewski, K. (2016). Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 10, No. 1, pp. 10-18).

Autor