Układ pokarmowy – budowa, funkcje, choroby

Układ pokarmowy – budowa

Układ pokarmowy jest zbudowany z przewodu pokarmowego oraz gruczołów dodatkowych czyli narządów wspomagających jego pracę. 

Przewód pokarmowy składa się z:

• jamy ustnej,
• gardła,
• przełyku,
• żołądka,
• jelita cienkiego,
• jelita grubego.

Przewód pokarmowy zakończony jest odbytem. Łączna długość układu pokarmowego człowieka wynosi około 8 metrów. 

Gruczoły dodatkowe wchodzące w skład układu pokarmowego to:

• ślinianki,
• trzustka,
• wątroba. 

Ścianę przewodu pokarmowego tworzą trzy zasadnicze warstwy do których należy błona śluzowa, błona mięśniowa oraz błona surowicza. 

Układ pokarmowy – funkcje

Układ pokarmowy odpowiada za odżywienie całego organizmu poprzez przyjmowanie, trawienie i wchłanianie wszystkich składników odżywczych z pożywienia. Jest to również jeden z najważniejszych elementów układu immunologicznego. Bytuje w nim dwie trzecie komórek układu odpornościowego odpowiedzialnych za obronę organizmu przed patogenami. 

Do najważniejszych funkcji układu pokarmowego należy:

• zaopatrywanie organizmu w substancje odżywcze, witaminy, wodę, sole mineralne, substancje egzogenne;
• udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej;
• eliminacja zbędnych lub szkodliwych substancji z ustroju;
• funkcja endokrynna poprzez komórki APUD (produkujące poszczególne hormony).

Szczegółowa funkcja układu pokarmowego zależy od odcinka. W jamie ustnej rozpoczyna się rozdrabnianie oraz trawienie pokarmów, a następnie przekazywanie go do dalszej części czyli gardła i przełyku. W żołądku następuje ponowne trawienie dzięki wytworzonym sokom pokarmowym. W najdłuższym odcinku przewodu pokarmowego czyli jelicie cienkim rozpoczyna się wchłanianie składników pokarmowych do krwioobiegu. W jelicie grubym następuje wchłanianie tych składników odżywczych, które nie dostały się do krwioobiegu w jelicie cienkim, a także formowanie kału.

Choroby układu pokarmowego

Układ pokarmowy narażony jest na działanie drobnoustrojów patogennych i rozwój chorób zarówno na podłożu immunologicznym jak i tych związanych z dietą. Aż 75% przyczyn różnych objawów ze strony układu pokarmowego jest wynikiem złej diety. Słodzone napoje, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, żywność typu “fast food” to źródła związków, które sprzyjają obniżeniu napięcia w dolnym zwieraczu przełyku. Jest to jedna z przyczyn prowadzących do rozwoju refluksu żołądkowo-jelitowego, a co za tym idzie choroby wrzodowej żołądka. Najczęstsze choroby układu pokarmowego są związane z jelitami. Należą do nich przede wszystkim: rak jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia oraz zespół jelita drażliwego. 

Rak jelita grubego

Jest nowotworem złośliwym, a pod względem zapadalności na świecie, stanowi drugi co do częstości nowotwór złośliwy u kobiet i trzeci u mężczyzn. Do najczęstszych objawów tej choroby układu pokarmowego należą:

• pojawiająca się krew w stolcu;
• zmiany rytmu wypróżniania się;
• utrata masy ciała;
• bóle brzucha;
• niedokrwistość z niedoboru żelaza.

W zaawansowanej chorobie w badaniu fizykalnym może być wyczuwalny guz, powiększenie wątroby lub węzłów chłonnych. 

Choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba dotyka głównie osoby między 15. a 25. rokiem życia, z niewielka przewaga płci żeńskiej. Choroba Leśniowskiego-Crohna zaliczana jest do nieswoistych chorób zapalnych jelit. W patomechanizmie istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne, mikroflora jelitowa danej osoby oraz odpowiedź immunologiczna ściany przewodu pokarmowego. Choroba Leśniowskiego-Crohna cechuje się okresami zaostrzeń i remisji, a procesem chorobowym może być objęty każdy odcinek przewodu pokarmowego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego 

Jest to choroba autoimmunologiczna, która rozpoczyna się od stanu zapalnego błony śluzowej jelita. Do charakterystycznych objawów choroby należą:

• krew w stolcu;
• bóle brzucha;
• ogólne osłabienie organizmu;
• biegunki lub zaparcia;
• afty w jamie ustnej;
• utrata wagi.

Jeżeli nie zostanie wdrożone na czas odpowiednie leczenie, dochodzi do powstawania bolesnych owrzodzeń i obrzęku ściany jelita. 

Ważnym elementem profilaktyki chorób układu pokarmowego jest wprowadzenie odpowiedniej diety. Zaleca się wybieranie produktów bogatych w błonnik pokarmowy, probiotyki i prebiotyki, które wykazują właściwości przeciwzapalne, a także wspierają namnażanie się naturalnej mikroflory jelitowej. Wskazana jest także dieta opierająca się na warzywach i owocach, nasionach strączkowych oraz pełnoziarnistych produktach zbożowych. Można również wspomóc się preparatami aptecznymi zawierającymi błonnik: Błonnik Oleofarm, Błonnik owsiany, Błonnik Witalny.

Dostępność tych oraz wielu innych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Autor