SIBO - co to za choroba i jak się objawia?

Czym jest SIBO?

SIBO to skrót od angielskiego Small Intestinal Bacterial Overgrowth, co oznacza zespół rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. SIBO bywa mylone z IBS, czyli zespołem jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome) – obie te dolegliwości są ze sobą powiązane i często występują razem. Nawet 70% pacjentów z IBS może cierpieć również na SIBO.

Jelito cienkie jest najdłuższą częścią ludzkiego przewodu pokarmowego – mierzy około 5-6 metrów długości. To właśnie tutaj odbywa się wchłanianie wartości odżywczych z pokarmów za pomocą obecnych na śluzówce jelita kosmków i mikrokosmków. Niestrawiona część pokarmu następnie trafia do jelita grubego, gdzie rozkładana jest przez obecne tam bakterie. Zdarza się, że na skutek osłabienia pewnych mechanizmów ochronnych bakterie typowe dla jelita grubego migrują do jelita cienkiego, zaburzając jego pracę. Rzadziej dochodzi do nadmiernego rozrostu bakterii, które fizjologicznie występują w jelicie cienkim.

Kiedy i dlaczego rozwija się SIBO?

U zdrowej osoby jelito cienkie zasiedla około 1000 – 10 000 mikroorganizmów bakteryjnych na mililitr treści pokarmowej, a przed nadmierną kolonizacją przez bakterie chroni je kilka mechanizmów obronnych:

• zastawka krętniczo-kątnicza będąca naturalną barierą mechaniczną;
• prawidłowa aktywność motoryczna przewodu pokarmowego (perystaltyka);
• kwaśny sok żołądkowy;
• żółć produkowana przez wątrobę;
• enzymy trzustkowe;
• IgA wydzielnicze.

Zaburzenie tych mechanizmów prowadzi do znacznego wzrostu bakterii (nawet 100 000 organizmów bakteryjnych na mililitr treści pokarmowej). Co może spowodować ich sforsowanie i tym samym rozwój SIBO? 

Przyczyną mogą być pewne nieprawidłowości anatomiczne w obrębie przewodu żołądkowo-jelitowego, zaburzenia perystaltyki (m.in. zespół jelita drażliwego), niektóre choroby (np. cukrzyca, mukowiscydoza, marskość wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki), przewlekłe przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej (IPP) zwiększających pH soku żołądkowego. Ponadto powodem mogą być zaburzenia odporności i choroby autoimmunologiczne, a także bardziej prozaiczne czynniki, jak podeszły wiek czy źle skomponowana dieta.

Objawy SIBO – jak rozpoznać?

Przerost mikroflory w jelicie cienkim daje niespecyficzne objawy ze strony przewodu pokarmowego, które zazwyczaj nasilają się pod koniec dnia. Pacjenci skarżą się na wzdęcia brzucha i ciężkość po posiłku, a także nadmierne gazy, towarzyszące im ból brzucha, nudności, wymioty oraz uporczywe biegunki tłuszczowe lub zaparcia. U osób z SIBO często pojawia się zgaga oraz odbijanie po spożytym posiłku. Dolegliwości te często przyczyniają się do nadmiernej utraty masy ciała.

Występujące objawy wpływają na pogorszenie samopoczucia oraz występowanie tzw. zespołu przewlekłego zmęczenia. Chory jest osłabiony, może doświadczać bólów stawów i mięśni. 

SIBO może też manifestować się objawami skórnymi (np. trądzik różowaty) oraz niedoborami witamin z grupy B i rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) czy niedokrwistością wynikającą z zaburzeń wchłaniania.

Diagnostyka SIBO

W diagnostyce SIBO wykorzystuje się wodorowe testy oddechowe lub wodorowo-metanowe, przeprowadzane przy użyciu gastrolizera. Urządzenie to mierzy stężenie wodoru w wydychanym przez pacjenta powietrzu po spożyciu węglowodanów (glukozy, laktulozy). Dodatkowo lekarz może zlecić wykonanie badań krwi (m.in. morfologia krwi, CRP, OB, poziom żelaza i ferrytyny), badania kału, a także USG jamy brzusznej.

Inwazyjnym i z tego powodu rzadko wykonywanym badaniem jest posiew aspiratu jelita czczego.

Jak wygląda leczenie SIBO?

Jeżeli przyczyną SIBO nie są nieprawidłowości anatomiczne przewodu pokarmowego, lekarz może zaordynować wprowadzenie antybiotykoterapii (przede wszystkim rifaksyminą) ukierunkowanej na konkretne szczepy bakterii, aby ograniczyć ich rozwój w jelicie cienkim. Wybiera się preparaty, które działają miejscowo i nie są wchłaniane do krwiobiegu. Istotne jest też uzupełnianie niedoborów witamin (B12, A, E, D) i związków mineralnych (wapnia, żelaza), a także dbałość o zwiększenie podaży kalorii, jeżeli pacjent jest niedożywiony.

Do leczenia włącza się też suplementacje probiotykami i prebiotykami, jednak powinno się to odbywać pod okiem lekarza. Stosowanie niektórych probiotyków może bowiem nasilać objawy choroby . 

W przypadku uporczywego zespołu SIBO nie poddającemu się leczeniu klasycznemu, można zastosować przeszczepienie do jelita grubego osoby chorej materiału biologicznego, jakim jest ludzki kał pochodzący od osoby zdrowej.

SIBO a dieta

W leczeniu SIBO niezwykle ważna jest właściwie skomponowana dieta. Specjaliści rekomendują różne modele żywieniowe, które sprawdzają się przy tym schorzeniu:

• dieta low FODMAP – polega na eliminacji z jadłospisu oligo-, di- i monosacharydów, a także polioli, czyli alkoholi cukrowych (np. ksylitol, mannitol, erytrytol), których nadmierna fermentacja sprzyja nadprodukcji gazów, a tym samym wzdęciom i bólom brzucha;
• dieta GAPS – opiera się na spożywaniu produktów nieprzetworzonych oraz naturalnych probiotyków;
• dieta SCD – inaczej dieta specyficznych węglowodanów polega na ograniczeniu większości węglowodanów z wyjątkiem cukrów prostych.

W celu doboru odpowiedniego sposobu żywienia najlepiej udać się do dietetyka, który wyjaśni, na czym dokładnie polegają poszczególne diety i jak je stosować, dobierze indywidualną suplementację i skomponuje jadłospis dopasowany do stanu zdrowia konkretnego pacjenta.

Autor