Grzybica stóp — przyczyny, objawy, leczenie. Jak zapobiegać grzybicy stóp? 

Skąd się bierze grzybica stóp?

Zakażenia grzybicze skóry i jej przydatków to problem, z którym zmaga się naprawdę dużo pacjentów. Szacuje się, że u osób starszych może dotykać co drugą osobę. Za rozwój infekcji grzybiczych (inaczej zwanymi dermatomykozami) odpowiadają dermatofity, pleśnie oraz grzyby drożdżopochodne. Najczęściej grzybica atakuje stopy, paznokcie, ale także skórę głowy. 

Jej rozwój zależny jest od wielu czynników oraz podatności. Wśród nich wyróżnić można:

• bezpośredni kontakt z osobą zarażoną lub korzystanie z osobistych rzeczy należących do osoby zmagającej się z grzybicą;
• poruszanie się boso po powierzchniach do użytku publicznego (baseny, prysznice);
• osłabioną odporność;
• nieodpowiednie obuwie — ciasne, brak wentylacji;
• nieodpowiednia higiena;
• cukrzycę;
• nadpotliwość stóp;
• niekorzystne warunki dla stóp, czyli ciepło i wilgoć;
• korzystanie z czyjegoś obuwia;
• uszkodzenia naskórka lub paznokcia i spełnienie jednego z powyższych kryteriów.

Grzybica paznokci, zwana onychomikozą, jest spowodowana grzybami z rodziny Trichophyton rubrum, ale druga najpopularniejszą przyczyną są grzyby z rodzaju Candidia.

Grzybica stóp — jak ją rozpoznać?

Specjaliści wyróżniają trzy najczęstsze formy grzybicy stóp: międzypalcowa, złuszczająca oraz potnicowa. Oto ich dokładniejsze opisy:

• międzypalcowa grzybica stóp — jedna z najczęściej występujących. Zazwyczaj rozpoczyna się między III a IV przestrzenią międzypalcową.  Nierzadko zdarza się, że ten rodzaj grzybicy stanowi źródło zakażenia płytek paznokciowych u stóp;
• złuszczająca — obejmuje głównie boczną część stóp i podeszwę, choć czasami potrafi objąć również grzbiet stóp. Charakteryzuje się zmianami rumieniowymi o suchej powierzchni. Często jest nazywana mokasynową ze względu na swój kształt;
• potnicowa — inaczej zwana dyshydrotyczną. Charakteryzuje się pojawieniem pęcherzy na skórze z płynem surowiczym. Najczęściej występuje na podeszwie stóp. W kolejnych etapach choroby pęcherzyki pękają, a następnie na skórze pojawiają się liczne złuszczenia.

Jak się objawia grzybica stóp?

Pierwsze objawy grzybicy stóp to najczęściej zaczerwienienie, swędzenie i łuszczenie się naskórka, szczególnie między palcami. Wraz z rozwojem grzybicy, pojawiają się kolejne objawy.

Jak wygląda grzybica stóp, paznokci u stóp i skóry głowy?

Zmiany skórne powstające w wyniku zakażenia charakteryzują się stanem zapalnym, złuszczeniem, wysiewem pęcherzyków i grudek. Paznokcie zainfekowane charakteryzują się podpaznokciowym rogowaceniem, onycholizą, kruszeniem się płytki paznokciowej, stanem zapalnym wałów paznokciowych oraz zmianą zabarwienia płytki paznokciowej. W przypadku grzybicy skóry głowy obserwuje się stan zapalny naskórka, ogniska wyłysienia.

Jak wyleczyć grzybicę stóp?

Leczenie grzybicy stóp wymaga ustalenia przyczyny zakażenia. W tym celu najczęściej stosuje się badania mikologiczne, czyli pobranie próbki materiału, a następnie poddanie ich badaniom w laboratorium. Wykonanie tego badania nie jest możliwe w przypadku rozpoczęcia stosowania leków przeciwgrzybiczych.

Leczenie grzybicy stóp

Wyleczenie grzybicy jest możliwe dzięki wdrożeniu leków przeciwgrzybiczych — miejscowo lub ogólnoustrojowo. W leczeniu miejscowym powierzchownych infekcji grzybiczych stosuje się amorolfinę, bifonazol, cyklopiroks/cyklopiroksolaminę, ekonazol, izokonazol, ketokonazol, klotrimazol, mikonazol, naftyfinę, terbinafinę. W celu zminimalizowania nawrotu choroby należy zmniejszyć lub całkowicie wykluczyć czynniki ryzyka.

Dostępność leków w aptece możesz sprawdzić bez wychodzenia z domu korzystając z witryny KtoMaLek.pl.

Jak leczyć grzybicę stóp u kobiet w ciąży? Najczęstszym wyborem w infekcjach grzybiczych jest klotrimazol, ale leczenie grzybicy u kobiet w ciąży na każdym etapie powinno być konsultowane z lekarzem.

Jak leczyć grzybicę stóp w domu?

Cyklopiroks i amorolfina są dostępne bez recepty w postaci lakieru do paznokci. Znajdują zastosowanie w terapii miejscowej grzybicy paznokci, gdy infekcja dotyczy nie więcej niż trzech paznokci i nie przekracza połowy powierzchni płytki paznokcia.

A co z butami? Warto zadbać, aby buty były wykonane z naturalnych materiałów oraz odpowiednio leżały na stopie (nie powodując ściskania palców). Warto również pamiętać, aby nie korzystać z obcego obuwia. 

Jak wygląda leczenie grzybicy stóp u dziecka?

Leczenie grzybicy stóp u dzieci zależy od konkretnego rozpoznania. W tym celu stosuje się maści, kremy, żele, roztwory, a czasem tabletki. Najczęściej preparaty miejscowe są wystarczające. Warto jednak pamiętać, że grzybica jest chorobą zakaźną oraz nawracającą, dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka.

Poniższe rady tyczą się nie tylko dzieci, ale również osób dorosłych. Stosowanie się do nich może uchronić przed zachorowaniem lub przyspieszyć proces leczenia:

• stosowanie indywidualnych ręczników do kąpieli (niestosowanie ręczników innych domowników);
• dokładne osuszanie stóp, szczególnie przed założeniem obuwia (szczególnie latem);
• korzystanie z klapek w miejscach publicznych (baseny, kąpieliska);
• stosowanie czystych cążek do obcinania paznokci (każdorazowa dezynfekcja).

Bibliografia

1. Szepietowski, J., Franczuk, A. (2001). Grzybica stóp. Medycyna Rodzinna, 3-4, s. 173-176. Dostępne na: https://www.czytelniamedyczna.pl/699,grzybica-stop.html. (Dostęp: 05.2025). 
2. Maleszka, R., Adamski, Z., Szepietowski, J.,  i inni (2015).  Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych – rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego.Przegląd Dermatologiczny, 102, s. 305–315.
3. Gradowicz, B. (2019). Grzybica paznokci. Czynniki ryzyka, profilaktyka, metody leczenia i pielęgnacji. Kosmetologia Estetyczna, 5, 8, s. 599-602.

Autor