Mikrobiom jelitowy i jego znaczenie dla zdrowia. Funkcje, skład bakterii jelitowych

Mikrobiom jelitowy i jego znaczenie dla zdrowia 

Mikrobiom jelitowy to złożona społeczność bakterii, wirusów i grzybów zasiedlających przewód pokarmowy, głównie jelita. Choć niewidoczne gołym okiem, mikroorganizmy te odgrywają ogromną rolę w utrzymaniu równowagi zdrowotnej całego organizmu. Wpływają na trawienie, odporność, metabolizm, a nawet na nastrój i funkcjonowanie mózgu — stąd nazywane są czasem „drugim mózgiem człowieka". Co więcej, prawidłowa mikroflora wspiera procesy detoksykacji, bierze udział w produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych i wspomaga gojenie nabłonka jelitowego. Zaburzenia mikrobiomu mogą prowadzić nie tylko do problemów trawiennych, ale też do stanów zapalnych, alergii, a nawet chorób autoimmunologicznych. Dlatego utrzymanie zdrowej i różnorodnej mikroflory jelitowej to jeden z kluczowych filarów profilaktyki zdrowotnej.

Funkcje mikrobiomu jelitowego

Bakterie jelitowe wspomagają rozkładanie trudnych do strawienia składników pokarmowych, takich jak błonnik oraz produkują witaminy (np. witaminę K i witaminy z grupy B). Pełnią też rolę ochronną, konkurując z patogenami o przestrzeń i składniki odżywcze, zapobiegają ich nadmiernemu rozrostowi. Mikrobiom reguluje także układ odpornościowy, ucząc organizm, jak odróżnić przyjazne substancje od szkodliwych oraz jak zapobiegać nadmiernym reakcjom zapalnym. Ponadto mikrobiom jelitowy bierze udział w syntezie neuroprzekaźników, takich jak serotonina, wpływając tym samym na nastrój i zdrowie psychiczne. Wspiera także prawidłowa perystaltykę jelit, zapobiegając zaparciom i wzdęciom. Zaburzenia w składzie mikroflory mogą prowadzić do osłabienia odporności, przewlekłych stanów zapalnych i problemów trawiennych. 

Skład bakterii jelitowych

W zdrowym jelicie przeważają bakterie z rodzajów Lactobacillus, Bifidobacterium, Akkermansia czy Faecalibacterium, które działają przeciwzapalnie i wspierają barierę jelitową. Oprócz nich obecne są również bakterie neutralne lub potencjalnie szkodliwe — ich obecność jest czymś naturalnym, o ile nie dochodzi do ich nominacji. Kluczowa jest różnorodność mikrobioty, ponieważ im większa, tym lepsza zdolność organizmu do adaptacji, obrony i regeneracji. Proporcje mikroorganizmów mogą się zmieniać w zależności od stylu życia, diety, wieku, stosowanych leków czy nawet poziomu stresu.

Zaburzenia równowagi między „dobrymi”, a „złymi” bakteriami, nazywane dysbiozą. Mogą prowadzić do wielu problemów, w tym chorób metabolicznych, trawiennych i autoimmunologicznych. Wspieranie korzystnych bakterii poprzez odpowiednie żywienie i unikanie czynników zaburzających mikroflorę jelitową ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zdrowia całego ciała.

Jak odbudować florę bakteryjną jelit?

Odbudowa mikrobioty wymaga cierpliwości i odpowiednich nawyków. Domowe sposoby na odbudowę flory bakteryjnej polegają na spożywaniu błonnika pokarmowego (np. warzywa, pełne ziarna, nasiona), który stanowi pożywkę dla korzystnych bakterii. Pomocne są również produkty fermentowane, takie jak jogurty naturalne, kefiry, kiszonki oraz probiotyki i prebiotyki (do kupienia w aptece). Warto sięgnąć po takie preparaty, które w swoim składzie zawierają wysokiej jakości szczepy probiotyczne, które wspierają równowagę mikroflory jelitowej. 

Wśród ziół wspierających odbudowę flory bakteryjnej jelit szczególnie polecane są rumianek, mięta pieprzowa i koper włoski, które działają łagodząco na układ pokarmowy i wspomagają trawienie. Dziewanna, nagietek oraz korzeń lukrecji wykazują właściwości przeciwzapalne i wspierają regenerację błony śluzowej jelit. Dodatkowo czystek i imbir pomagają w usuwaniu szkodliwych drobnoustrojów, wspierając jednocześnie rozwój korzystnej mikroflory. Aby zachować korzystny balans w jelitach należy unikać nadmiaru cukru, przetworzonej żywności i nadmiaru antybiotyków, które niszczą delikatną równowagę bakteryjną. Regeneracja mikroflory jest możliwa ale wymaga jednak konsekwencji w diecie i stylu życia. 

Dostępność poszukiwanych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Gałęcka, M., i inni (2018). Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. Wybrane problemy kliniczne, Via Medica, s. 50-55. 
2. Wierzchanowska, W., Iwanicki, T. (2020). Rola mikrobiomu jelitowego w funkcjonowaniu układu nerwowego. KOSMOS - problemy nauk biologicznych, 69, 2, s. 301-311.
3. Oziom, J., Budrewicz, S. (2019). Rola mikrobioty jelitowej w patogenezie i przebiegu wybranych schorzeń układu nerwowego. Polski Przegląd Neurologiczny, 15 (1), s. 1–11.

Autor