Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — przyczyny, czynniki ryzyka, objawy, leczenie, profilaktyka

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — przyczyny

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa spowodowana jest niekontrolowanym powstawaniem zakrzepów w naczyniach krwionośnych. Powstałe zakrzepy blokują swobodny przepływ krwi, a nawet mogą zablokować go całkowicie w danym miejscu.

Jedną z przyczyn tworzenia się zakrzepów może być zwolniony przepływ krwi wywołany uciskiem na żyły z zewnątrz lub unieruchomieniem kończyny. Kolejną możliwością powstawania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej są uszkodzenia naczyń krwionośnych, do których może dojść w wyniku urazów lub operacji. ŻChZZ może również wystąpić jako powikłanie innych chorób, w tym najczęściej niewydolności krążenia.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa rozpoczyna się zazwyczaj postacią zakrzepicy żył głębokich, gdzie zakrzepy tworzą się w małych naczyniach krwionośnych kończyn dolnych. Mogą one się oderwać od ściany naczynia i przez serce trafić do płuc wywołując zatorowość płucną.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — czynniki ryzyka

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa może zostać rozpoznana u każdego z nas. Występują jednak czynniki ryzyka ŻChZZ, które zwiększają prawdopodobieństwo jej wystąpienia. Należą do nich w szczególności długotrwałe unieruchomienie, siedzący tryb życia bez aktywności fizycznej, otyłość, przebyte urazy kończyn oraz wiek. Ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej zwiększa się u osób powyżej 40. roku życia i jest coraz wyższe wraz z wiekiem. 

Pozostałymi czynnikami mogącymi wpływać na zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia ŻChZZ są długotrwałe podróże samolotem (powyżej 6 godzin), żylaki kończyn dolnych, ale również inne choroby, takie jak niewydolność serca, niewydolność oddechowa, zespół nerczycowy oraz ciężkie zapalenie płuc. 

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — objawy

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa u większości chorych może nie być nigdy zdiagnozowane. Wynika to z faktu, że u większości osób występuje ona bezobjawowo. Jedynie co 10 osoba z ŻChZZ zgłasza objawy jej występowania. Mogą one mieć postać zasiniaczenia niezwiązanego z żadnym urazem, obrzmienia lub bólu w miejscu powstania zakrzepów.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — leczenie

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, jeżeli zostanie rozpoznana przez lekarza, powinna być leczona. W zależności od zaawansowania choroby konieczne może okazać się leczenie szpitalne, w tym również związane z operacjami kardiochirurgicznymi. Lżejsze postaci choroby mogą być leczone w domu. Najczęściej stosowanymi lekami są heparyny drobnocząsteczkowe lub leki przeciwzakrzepowe, takie jak rywaroksaban, dabigatran i apiksaban.

Dostępność leków stosowanych na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — profilaktyka

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa może nieść za sobą bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet życia. Oderwany zakrzep powstały w naczyniach kończyn dolnych może trafić do mniejszych naczyń w okolicach serca, a zatrzymując w nich przepływ krwi doprowadzić do niedokrwienia serca i zawału. Dlatego bardzo istotna jest odpowiednia profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, w szczególności u osób z wysokim i średnim ryzykiem jej wystąpienia.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — profilaktyka u osób z wysokim ryzykiem ŻChZZ

Profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u osób z dużym ryzykiem jej wystąpienia nie różni się niczym od sposobu jej leczenia. Stosowane są leki zmniejszające krzepliwość krwi w postaci zastrzyków podskórnych z heparynami drobnocząsteczkowymi lub w postaci doustnej z rywaroksabanem, dabigatranem i apiksabanem.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — profilaktyka u osób ze średnim ryzykiem ŻChZZ

U osób z mniejszym ryzykiem wystąpienia ŻChZZ mogą być stosowane specjalistyczne pończochy elastyczne o stopniowanym ucisku (PSU) lub urządzenie do przerywanego ucisku pneumatycznego (PUP). Obydwie formy profilaktyki powinny być stosowane po konsultacji lekarskiej zgodnie z zaleceniami lekarza. Pończochy elastyczne o stopniowanym ucisku dostępne są do kupienia zarówno w aptekach, jak i sklepach medycznych, z kolei urządzenie do przerywanego ucisku pneumatycznego możemy znaleźć jedynie w sklepach ze sprzętem medycznym.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa — profilaktyka u osób z niskim ryzykiem ŻChZZ

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa u osób z małym ryzykiem jej wystąpienia polega głównie na eliminacji czynników ryzyka. Wdrożenie aktywności fizycznej i skrócenie czasu długotrwałego siedzenia lub leżenia w jednej pozycji skutecznie zmniejszają ryzyko powstawania zakrzepów w naczyniach kończyn dolnych.

Bibliografia

1. Pruszczyk, P., Torbicki A. Zatorowość płucna. Medycyna praktyczna. 2024. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.33.2. (Data dostępu 05.2025).
2. Niżankowski, R., Windyga, J., Leśniak, W. Zakrzepica żył głębokich. Medycyna praktyczna. 2024. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.33.1. (Data dostępu 05.2025)
3. Niżankowski, R., Windyga, J., Leśniak, W., Zawilska, K. Profilaktyka pierwotna ŻChZZ. Medycyna praktyczna. 2024. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.33.3. (Data dostępu 05.2025)

Autor