Agranulocytoza — przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Czym jest agranulocytoza?

Agranulocytoza to ciężki stan hematologiczny charakteryzujący się znacznym spadkiem liczby granulocytów we krwi obwodowej, a szczególnie neutrofili, poniżej poziomu 500 /ul. Taki deficyt komórek odpowiedzialnych za obronę organizmu przed infekcjami bakteryjnymi i grzybiczymi prowadzi do zwiększonego ryzyka poważnych zakażeń oraz sepsy. Z uwagi na potencjalne zagrażający życiu przebieg, kluczowe znaczenie ma szybkie rozpoznanie przyczyny i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Agranulocytoza — przyczyny

Przyczyny agranulocytozy można podzielić na dwie podstawowe grupy: nabyte oraz wrodzone. Wrodzone postacie tej choroby są rzadkością i wynikają z defektów genetycznych, natomiast nabyte występują znacznie częściej i mają zróżnicowane podłoże. 

Wyróżniamy:

• agranulocytozę polekową — najczęstszą przyczyną są działania niepożądane leków. Może mieć ona charakter:
  • idiosynkratyczny — niezależny od dawki, nieprzewidywalny, związany z osobniczą nadwrażliwością. Występuje nagle, często po kilku dniach lub tygodniach stosowania leku;
  • toksyczny — zależny od dawki, występuje przy przedawkowaniu lub długotrwałym stosowaniu wysokich dawek leku. 

• agranulocytozę zakaźną — występuje w przebiegu infekcji wirusowych (EBV, CMV, HIV) lub ciężkich zakażeniach bakteryjnych, które hamują czynność szpiku lub powodują nadmierne zużycie granulocytów;
• agranulocytozę autoimmunologiczną — w chorobach takich jak toczeń czy reumatoidalne zapalenie stawów, gdzie autoprzeciwciała niszczą granulocyty;
• nowotworową — w białaczkach, zespołach mielodysplastycznych i chłoniakach zajmujących szpik, które wypierają prawidłowe komórki krwiotwórcze.

Agranulocytoza — objawy

Agranulocytoza to stan, w którym liczba granulocytów we krwi gwałtownie spada, osłabiając odporność organizmu. Objawia się najczęściej nagłą gorączką, bólem gardła oraz owrzodzeniami w jamie ustnej. Chorzy skarżą się też na ogólne osłabienie, a także bóle mięśniowe. Może pojawić się także bolesne powiększenie węzłów chłonnych i trudności w gojeniu się ran. 

Agranulocytoza — diagnostyka

Diagnostyka agranulocytozy opiera się przede wszystkim na badaniu morfologii krwi z rozmazem, które wykazuje znaczne obniżenie liczby granulocytów, zwłaszcza neutrofilii. Dodatkowo wykonuje się badania biochemiczne, aby ocenić stan zapalny i ewentualne powikłania. W niektórych przypadkach wskazana jest biopsja szpiku kostnego, w celu oceny jego funkcji i wykluczenia innych chorób hematologicznych. Kluczowe znaczenie ma także dokładny wywiad lekarski, szczególnie dotyczący przyjmowanych leków i przebytych infekcji. 

Agranulocytoza — leczenie

Leczenie agranulocytozy polega przede wszystkim na natychmiastowym odstawieniu leku lub czynnika wywołującego. Choremu podaje się antybiotyki o szerokim spektrum działania, by zapobiec zakażeniom. W cięższych przypadkach stosuje się czynniki stymulujące wzrost granulocytów (np. G-CSF), które przyspieszają odbudowę układu odpornościowego. Niekiedy konieczne jest leczenie szpitalne i izolacja pacjenta, aby ograniczyć ryzyko infekcji. Ważne jest także monitorowanie parametrów krwi oraz leczenie objawowe, dostosowane do stanu chorego. Dodatkowo należy zadbać o odpowiednią podaż witamin wraz z codzienną dietą. Warto także wspomóc się preparatami zawierającymi witaminy A, E, C i kwas foliowy.

Dostępność leków i suplementów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Korzeniowska, K. i inni. (2018). Agranulocytoza po stosowaniu klozapiny — opis przypadku. FARMACJA WSPÓŁCZESNA, 11, s. 188-191.
2. Pawełczyk, T. i inni (2011). Hematologiczne działania niepożądane leków psychotropowych — wskazówki dla lekarza praktyka. Via Medica, 8, 3, s. 97–105.
3. Potemski, P., Krzakowski, M. (2020). Leczenie wspomagające Neutropenia. ONKOLOGIA W PRAKTYCE KLINICZNEJ — EDUKACJA, 6, 3, s. 136-139. 

Autor