Gastroskopia - wskazania do badania

Gastroskopia – na czym polega to badanie?

Gastroskopia, rzadziej nazywana panendoskopią bądź gastrofiberoskopią, to badanie służące diagnostyce schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Do gastroskopii wykorzystuje się endoskop – rodzaj wziernika zakończonego kamerą i wyposażonego w źródło światła, który pozwala dokładne obejrzeć przełyk, żołądek i dwunastnicę. Przy pomocy endoskopu można wykonać także drobne zabiegi (np. usuwanie polipów, tamowanie krwawienia) oraz pobrać materiał do badania histopatologicznego, cytologicznego, czy do przeprowadzenia testu na obecność baterii Helicobacter pylori.

Gastroskopia – kto powinien zgłosić się na badanie?

Diagnostyka endoskopowa górnego odcinka przewodu pokarmowego wskazana jest przy występowaniu objawów ze strony układu pokarmowego, zwłaszcza u pacjentów po 45. roku życia, u których wcześniejsze leczenie farmakologiczne nie przyniosło rezultatu. Badanie gastroskopii może zostać wykonanie bezpłatnie. Podstawą do wykonania badania w ramach NFZ jest posiadanie skierowania, które wystawić może lekarz rodzinny, gastroenterolog, czy chirurg. Wiele placówek oferuje dostęp do badania gastroskopii prywatnie. W takim przypadku nie jest wymagane posiadanie skierowania, a ceny wahają się od 150 do 300 zł.  Gastroskopia jest wskazana także w przypadku:

• występujących trudności z przełykaniem;
• nawracających bólów brzucha, zgagi, wzdęć;
• podejrzenia krwawienia z przewodu pokarmowego;
• podejrzeniu choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy.

Ponadto gastroskopia wykorzystywana jest w diagnostyce chorób o podłożu bakteryjnym i grzybiczym oraz żylaków przełyku. Pozwala również sprawdzić, czy doszło do uszkodzenia błony śluzowej żołądka na skutek przewlekłego przyjmowania leków (np. NLPZ). 
Gastroskopia jest badaniem, które umożliwia wykrycie wczesnych objawów raka żołądka lub przełyku, dlatego powinni o niej pamiętać pacjenci, u których istnieje ryzyko wystąpienia tych nowotworów.

Jak przygotować się do gastroskopii?

Na gastroskopię należy się zgłosić na czczo, co oznacza, że ostatni posiłek pacjent powinien zjeść najpóźniej 6-8 godzin przed badaniem. Wskazane jest także wstrzymywanie się od picia oraz palenia papierosów. W trakcie kwalifikacji do zabiegu warto poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, aby omówić kwestię ich przyjmowania przed badaniem.

Gastroskopia ze znieczuleniem miejscowym

Gastroskopię zazwyczaj wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Lekarz stosuje u pacjenta roztwór lidokainy, który znieczula gardło, co umożliwia wprowadzenie gastroskopu. Pacjent kładzie się na lewym boku i zakłada ustnik, który ułatwia wprowadzenie gastroskopu.
W trakcie badania gastroskop wprowadza się przez usta do przełyku, żołądka i dwunastnicy. W tym czasie pacjent powinien oddychać miarowo i powstrzymywać się od przełykania śliny. Aby zwiększyć widoczność obserwowanych struktur do przewodu pokarmowego wtłaczane jest powietrze.

Całe badanie trwa około 10-15 minut, w tym czasie lekarz ma możliwość oceny ruchomości ścian przełyku, żołądka i dwunastnicy, rodzaju i ilości treści płynnej, a także widoczności naczyń krwionośnych. Jeżeli zachodzi taka konieczność, w trakcie badania lekarz może pobrać wycinek do badania histopatologicznego. Po zakończeniu gastroskopii pacjent może od razu wrócić do domu, jednak pierwszy posiłek powinno się zjeść najwcześniej dwie godziny po skończonym badaniu.

Gastroskopia w znieczuleniu ogólnym

U niektórych pacjentów wykonanie gastroskopii w znieczuleniu miejscowym jest utrudnione lub wręcz niemożliwe, dlatego istnieje opcja sedacji płytkiej lub sedacji głębokiej. Znieczulenie płytkie powoduje senność i rozluźnienie, jednak nie wyłącza całkowicie przytomności. Pacjent ma ograniczoną zdolność koncentracji, a odczuwanie bodźców bólowych jest ograniczone. W znieczuleniu głębokim pacjent ma niemal wyłączoną świadomość, nie odczuwa słabych bodźców bólowych.

Środek znieczulający podawany jest drogą dożylną, metoda ta wymaga udziału zespołu anestezjologicznego. Podczas badania lekarz może wykonywać drobne zabiegi, takie jak: udrażnianie zwężeń, leczenie żylaków przełyku, usuwanie ciał obcych i polipów.

Po zakończeniu badania potrzeba około 1 do 2 godzin, by ustąpiła senność i splątanie. Pacjent nie może wrócić samodzielnie do domu ani prowadzić samochodu, dlatego konieczna jest obecność dorosłej osoby towarzyszącej.