Inhibitory pompy protonowej (IPP) - co to za leki, jak działają, kiedy się je stosuje?

Jak działają inhibitory pompy protonowej?

Inhibitory pompy protonowej (IPP) to leki, które zmniejszają wydzielanie kwasu żołądkowego. Mechanizm ich działania polega na blokowaniu pompy protonowej - enzymu, powodującego wyrzut jonów wodorowych do światła żołądka. Leki z tej grupy obniżają zarówno podstawowe, jak i stymulowane (m.in. pokarmem) wydzielanie kwasu żołądkowego. 

Inhibitory pompy protonowej zaliczane są do tzw. proleków. Oznacza to, że w formie nieaktywnej wchłaniane są z jelita cienkiego i dopiero z krwią trafiają do komórek okładzinowych żołądka, gdzie przekształcane są do aktywnej postaci. W grupie inhibitorów pompy protonowej wyróżnia się kilka substancji, m.in. pantoprazol, omeprazol, lansoprazol, dekslanzoprazol, rabeprazol i esomeprazol.

Wybrane preparaty zarezerwujesz w wybranej aptece poprzez portal KtoMaLek.pl.

Jakie są wskazania do stosowania inhibitorów pompy protonowej?

Inhibitory pompy protonowej są jednymi z najczęściej ordynowanych leków. Wskazania do ich stosowania obejmują m.in.:

• chorobę refluksową przełyku (GERD), w tym:
  • leczenie nadżerek w przebiegu refluksowego zapalenia przełyku,
  • zapobieganie nawrotom refluksowego zapalenia przełyku,
  • leczenie objawowe choroby refluksowej przełyku;
• eradykację Helicobacter pylori w połączeniu z odpowiednim leczeniem przeciwbakteryjnym;
• zapobieganie wystąpieniu wrzodów żołądka i dwunastnicy, związanych ze stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) u pacjentów z grupy ryzyka;
• leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy, związanych ze stosowaniem NLPZ. 

Jak powinno się stosować inhibitory pompy protonowej?

Inhibitory pompy protonowej powinny być stosowane w możliwie najniższej dawce, która wykazuje skuteczność oraz przez jak najkrótszy czas.

IPP należy przyjmować na czczo, tj. od pół godziny do godziny przed pierwszym posiłkiem. Wyjątek stanowi dekslanzoprazol, który może być przyjmowany niezależnie od posiłku. Preparaty te występują w postaci tabletek i kapsułek dojelitowych, dlatego nie należy ich rozgryzać ani wysypywać zawartości z kapsułki. Takie działanie może spowodować brak skuteczności leczenia.

Inhibitory pompy protonowej - o czym warto pamiętać?

Inhibitory pompy protonowej to jedne z najczęściej przepisywanych pacjentom leków. Ponadto część z nich dostępna jest także bez recepty, w opakowaniach wystarczających na 14 dni kuracji. Dłuższe leczenie lekami z grupy IPP powinno być zawsze konsultowane z lekarzem, ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Pacjenci często wpadają w błędne koło stosowania inhibitorów pompy protonowej, ponieważ po ich odstawieniu może wystąpić szybki nawrót dolegliwości związanych z refluksem i zgagą. Co więcej, nagłe zaprzestanie przyjmowania IPP może skutkować efektem z odbicia, polegającym na zwiększeniu produkcji kwasu solnego w żołądku do poziomu wyższego niż przed rozpoczęciem leczenia. W takiej sytuacji należy stopniowo odstawiać inhibitory pompy protonowej i objawowo stosować inne leki zmniejszające poziom kwasu solnego (np. famotydynę) lub leki zobojętniające.

Innym problemem związanym ze stosowaniem inhibitorów pompy protonowej jest ich potoczne nazywanie “lekami osłonowymi”. Pacjenci często mają trudności z rozróżnieniem osłony żołądka np. podczas długotrwałego stosowania leków przeciwbólowych, z osłoną jelit w postaci probiotyku, która jest rekomendowana podczas antybiotykoterapii. Może to prowadzić do niepotrzebnego stosowania leku i narażenia na jego działania niepożądane.

Działania niepożądane inhibitorów pompy protonowej

Krótkotrwałe przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej rzadko prowadzi do działań niepożądanych. W przypadku dłuższej kuracji, mogą pojawić się:

• bóle brzucha, 
• nudności, wymioty, 
• biegunki,
• zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych (żelaza, witaminy B12, wapnia),
• zwiększone ryzyko infekcji, ze względu na działanie kwasu solnego jako bariery dla drobnoustrojów chorobotwórczych. 

Bibliografia:

1. Emanera 20 mg. Charakterystyka Produktu leczniczego. Dostępne na: leki.urpl.gov.pl › files › 21_Emanera. (Dostęp: 05.2023).
2. Dąbrowski, A. (2015). Problem nadużywania inhibitorów pompy protonowej. Medycyna po Dyplomie, tom 6.