Refluks – objawy, leczenie. Jak zapobiegać refluksowi?

Kiedy mówimy o refluksie?

Przyczyną refluksu jest uszkodzenie lub nieprawidłowa praca dolnego zwieracza przełyku. W prawidłowych warunkach rozkurcza się on w momencie połykania w taki sposób, aby pokarm mógł dostać się do żołądka, a następnie przechodzi z powrotem w fazę skurczu. Zaburzenie tego procesu skutkuje zarzucaniem kwaśnej treści żołądka do przełyku, a po dłuższym czasie uszkodzeniem występującej tam błony śluzowej. 

Częstość występowania refluksu zwiększa się wraz z wiekiem. U wielu kobiet pojawia się podczas ciąży w związku z zachodzącymi zmianami fizjologicznymi i ustępuje niedługo po porodzie.

Przyczyny refluksu

W wielu przypadkach u podłoża refluksu leży niezdrowy styl życia, związany z tłustą, ciężkostrawną dietą, otyłością, paleniem tytoniu oraz nadużywaniem alkoholu. Wystąpieniu choroby sprzyja picie dużej ilości kawy i innych napojów kofeinowych. 

Refluks towarzyszy wielu chorobom, takim jak: cukrzyca, zaburzenia hormonalne czy przepuklina rozworu przełykowego. Zdarza się również, że spowodowany jest nie tyle samą chorobą, co stosowaną farmakoterapią. Do leków sprzyjającym występowaniu refluksu zaliczamy:

• leki hamujące układ cholinergiczny,
• trójcykliczne leki przeciwdepresyjne,
• antagonistów kanałów wapniowych,
• azotany,
• doustne leki antykoncepcyjne,
• metyloksantyny.

Innym czynnikiem osłabiającym pracę dolnego zwieracza przełyku jest progesteron, wpływający rozluźniająco na mięśnie przewodu pokarmowego. To właśnie podwyższony poziom tego hormonu sprawia, że refluks tak często towarzyszy ciężarnym kobietom.

Objawy refluksu

Objawy refluksu podzielić można na przełykowe i pozaprzełykowe. Do objawów przełykowych zalicza się zarzucanie treści żołądkowej, zgagę i uczucie pieczenia.

Ból zamostkowy budzi często niepokój pacjentów, gdyż mylą go z bólem kardiologicznym. Pamiętajmy więc, że dolegliwości refluksowe nasilają się podczas leżenia na wznak, pochylania się, parcia, a także po dużym, ciężkostrawnym posiłku.

Objawy pozaprzełykowe to przede wszystkim powstała w wyniku podrażnienia błony śluzowej przełyku chrypka, a także kaszel i charakterystyczny, świszczący oddech związany z przedostaniem się treści pokarmowej do drzewa oskrzelowego. Wyjątkowo niebezpieczne jest pojawienie się krwawienia i fusowatych wymiotów, gdyż sygnalizuje to uszkodzenie ściany przełyku. W tej sytuacji należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Leczenie farmakologiczne refluksu

Podstawową i najczęściej stosowaną grupą leków w refluksie są inhibitory pompy protonowej (IPP). Ich działanie opiera się na hamowaniu podstawowego i poposiłkowego wydzielania kwasu żołądkowego. Na rynku farmaceutycznym dostępne są zarówno preparaty wydawane z przepisu lekarza, jak i leki dostępne bez recepty (Nolpaza Control, Controloc Control, Ortanol Max, Polprazol Acidcontrol). Stosujemy je na czczo, minimum 30 minut przed pierwszym posiłkiem. Bardzo ważne jest, aby wyżej wymienionych leków nie stosować bez konsultacji z lekarzem dłużej niż 14 dni. Nadużywanie ich może wywoływać liczne działania niepożądane, m.in. upośledzenie wchłaniania żelaza i witaminy B12, zaburzenie mikroflory jelitowej czy biegunki infekcyjne.

Alternatywą w leczeniu są sole magnezu, glinu, wapnia oraz sodu, które wchodzą w reakcję z kwasem solnym w żołądku, prowadząc do jego zobojętnienia (Manti, Alugastrin, Maalox). W niektórych preparatach wykorzystuje się ich połączenie z alginianami, które tworzą żel osłaniający błonę śluzową i hamujący cofanie się treści pokarmowej do przełyku (Gaviscon). Ich zaletą jest większe bezpieczeństwo stosowania w porównaniu z IPP, dzięki czemu dozwolone są także w przypadku kobiet ciężarnych. Zaleca się przyjęcie dawki przed posiłkiem, ewentualnie przed snem.

Dostępność wybranego preparatu w najbliższej aptece sprawdzisz za pomocą portalu KtoMeLek.pl.

Metody zapobiegania refluksowi

Istnieje szereg metod niefarmakologicznych, mających wspierać leczenie i zapobiegać nawracaniu refluksu. Podstawą jest odpowiednie odżywianie, polegające na przyjmowaniu 5-6 niewielkich, lekkostrawnych posiłków w równych odstępach czasu. Starajmy się unikać produktów sprzyjających refluksowi, takich jak: kawa, alkohol, pikantne przyprawy, czekolada czy cytrusy. 

Bardzo ważna jest także umiarkowana aktywność fizyczna, taka jak np. spacery, jazda na rowerze lub pływanie. Niewskazane są natomiast intensywne ćwiczenia siłowe. Połączenie ruchu ze zdrowym odżywianiem pozwala na zredukowanie masy ciała i przyspiesza opróżnianie żołądka, co zapobiega zarzucaniu jego treści do przełyku.

Aby uniknąć dolegliwości związanych z refluksem, unikajmy przyjmowania pozycji leżącej bezpośrednio po posiłku. Pomocne może okazać się również uniesienie wezgłowia łóżka na czas snu.

Autor