Dieta przed kolonoskopią - jak przygotować się do badania?

Na czym polega kolonoskopia?

W trakcie kolonoskopii przez odbytnicę do dolnego odcinka przewodu pokarmowego pacjenta wprowadza się kolonoskop. Jest to długa, elastyczna rurka zakończona kamerą, dzięki której lekarz może dokładnie obejrzeć wnętrze jelita grubego. Kolonoskop oprócz kamery wyposażony jest także w kanały, które umożliwiają wykonanie drobnych zabiegów w świetle jelita, w tym pobranie wycinka jelita, zatamowanie krwawienia z przewodu pokarmowego oraz usunięcie polipów.

Kolonoskopia uznawana jest za badanie niekomfortowe i nieprzyjemne, jednak dla lekarzy ma ogromne znaczenie diagnostyczne. Aby ograniczyć dyskomfort pacjentów, przeprowadza się je w znieczuleniu.

Kiedy należy wykonać kolonoskopię?

Kolonoskopia powinna być jednym z elementów szerokiej profilaktyki prozdrowotnej. Jej wykonanie zaleca się osobom po 50. roku życia i powtarzanie jej co 5-10 lat, jeżeli dotychczas nie wykryto żadnych nieprawidłowości. Osoby, których bliscy (krewni pierwszego stopnia) chorowali na raka jelita grubego, powinni zgłosić się na kolonoskopię po ukończeniu 40. lat. Podobne postępowanie dotyczy pacjentów należących do grupy o zwiększonym ryzyko rozwoju raka jelita grubego, w tym:

• osób cierpiących na zespół polipowatości jelita grubego;
• osób, w rodzinach których występowały nowotwory jelita grubego.
• osób chorujących na choroby zapalne jelit.

Kolonoskopia jest niezwykle pomocna w diagnozowaniu różnych schorzeń i nieprawidłowości w obrębie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Wskazaniem do wykonania tego badania są nawracające biegunki lub zaparcia, krwawienie z odbytu, nawracające skurczowe bóle brzucha oraz zdiagnozowana anemia.

W Polsce działa Program Badań Przesiewowych raka jelita grubego, który prowadzony jest od 2000 roku. W ramach tego programu wykonuje się bezpłatne profilaktyczne kolonoskopię u pacjentów między 55. a 64. rokiem życia. Celem tych badań jest wykrywanie bezobjawowych zmian w jelitach, potencjalnie wyleczalnych.

Jak przygotować się do kolonoskopii?

Aby możliwa była ocena wnętrza jelita należy oczyścić je z zalegających resztek pokarmowych. W tym celu pacjent musi zastosować odpowiednią dietę i to z dużym wyprzedzeniem. Tych zaleceń należy się bezwzględnie trzymać! Nieodpowiednie oczyszczenie jelita może uniemożliwić ocenę błony śluzowej jelita, co oznacza dla pacjenta powtórne wykonanie badania.

Dieta przed kolonoskopią

Dieta pełni istotną rolę podczas przygotowań do kolonoskopii. Już na tydzień przed planowanym badaniem należy wykluczyć z jadłospisu produkty zawierające drobne pestki (np. truskawki, pomidory, maliny, winogrona, figi) oraz nasiona (np. sezam, słonecznik, mak, siemię lniane, nasiona chia). Zaleca się również ograniczenie produktów bogatych w błonnik. Na 2-3 dni przed badaniem dieta powinna być lekkostrawna (tzw. dieta ubogoresztkowa), a posiłki niezbyt obfite. Dozwolone jest jedzenie kleików, kisieli, zup, dań na bazie gotowanych ziemniaków oraz makaronów, chudych mięs, białego pieczywa, lekkich przetworów mlecznych, jajek i ryb. Z napojów można sięgać po herbatę, kawę oraz soki owocowe.

W dniu poprzedzającym badanie można zjeść lekkie śniadanie, a następnie stosować lekką dietę płynną lub półpłynną, bazującą na sokach owocowych, przecedzonych zupach i wodzie mineralnej.

W dniu badania

Kolejną procedurą przygotowującą pacjenta do kolonoskopii jest oczyszczenie jelita przeznaczonym do tego preparatem - Fortrans lub CitraFleet - w zależności od zaleceń lekarskich. Preparat Fortrans to osmotyczny środek przeczyszczający zawierający makrogole o dużej masie cząsteczkowej oraz sole sodu i potasu.  Po podaniu doustnym powodują zwiększenie objętości płynów jelitowych, co warunkuje działanie przeczyszczające. Preparat CitraFleet zawiera pikosiarczan sodu, który działa miejscowo w okrężnicy i cytrynian magnezu, który wywołuje biegunkę osmotyczną, zatrzymując wodę w okrężnicy. Połączone działanie składników wywiera silny efekt wypłukujący połączony ze stymulacją ruchów perystaltycznych.

Preparaty te przyjmuje się w dwóch porcjach. Jeżeli badanie zaplanowane jest na godziny poranne, obie porcje przygotowanego płynu należy wypić jeszcze w dniu przed badaniem. Roztwór można przygotować około godziny 15:00 i wypić go w ciągu 5-6 godzin. Od momentu rozpoczęcia tej procedury nie należy już nic jeść. Dopuszczalne jest picie płynów niegazowanych (wody, herbaty, soków bez miąższu) do 6 godzin przed badaniem.

Na badanie należy stawić się na czczo. Trzeba mieć przy sobie dowód osobisty oraz skierowanie na badania. Jeżeli kolonoskopia ma być przeprowadzona w znieczuleniu, z pacjentem powinna przyjść osoba towarzysząca.

Dodatkowe informacje

Przez zabiegiem pacjent powinien poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, istniejących chorobach, uczuleniach. W przypadku osób chorujących na cukrzycę zabieg kolonoskopii powinien odbyć się z samego rana, dlatego warto skonsultować się z lekarzem. Osoby stosujące leki na nadciśnienie powinny rano normalnie przyjąć leki. Jeżeli przyjmowane są preparaty przeciwzakrzepowe, antyagregacyjne lub żelazo, lekarz może zalecić ich odstawienie.

Autor