Chaber bławatek – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Redakcja KtoMaLek.pl 2022-04-12 14:19
Kwitnący na łące chaber bławatek.

Chaber bławatek jest jedną z najbardziej znanych roślin w naszej strefie klimatycznej. Jest to chwast polny, wyróżniający się pięknymi szafirowoniebieskimi kwiatami. Chaber odgrywa również rolę we współczesnym ziołolecznictwie. Jakimi właściwościami się charakteryzuje? W leczeniu których schorzeń znalazł zastosowanie?

Chaber bławatek – właściwości

Analiza chemiczna różnych części chabra bławatka wykazała, że roślina jest bogata w wiele proleczniczych związków. Wśród najważniejszych należy wymienić:

  • flawonoidy (apigenina, hispidulina, rutozyd, kwercetyna),
  • antocyjany (cyjanina, pelargonina),
  • związki fenylopropanowe
  • kwasy aromatyczne (pochodne kwasu kawowego, kwas wanilinowy, salicylowy, benzoesowy),
  • aminokwasy,
  • cukry (glukoza, fruktoza, sacharoza),
  • kumaryny (skopoletyna, umbeliferon),
  • sole mineralne (magnez, wapń, potas, sód, żelazo, mangan i cynk).

Chaber bławatek – jak wygląda i skąd pochodzi?

Chaber bławatek (łac. Centaurea cyanus L.) jest rośliną z rodziny astrowatych (łac. Asteraceae). Pochodzi z Europy i Bliskiego Wschodu, w Stanach Zjednoczonych jest kwiatem ogrodowym. Chaber obecnie uprawiany jest na całym świecie. Roślina znana jest od czasów starożytnego Egiptu jako symbol życia i płodności. Przedstawiano ją na freskach, fajansie i ceramice. Floryści używali bławatków do dekoracji grobów.

Chaber bławatek może być opisywany w gwarach ludowych jako głowacz, jasieniec, wołoszek, macoszka, samosiejek, wawer, wasilek. Traktowany jest jako pospolity chwast polny – często można go dostrzec na polach uprawnych wśród zbóż. Chaber charakteryzuje się cienką i prostą łodygą, rozgałęziającą się ku górze, którą porastają równowąskolancetowate, szarozielone liście. Roślina ta kwitnie od maja do września, dając charakterystyczne kwiaty o ciemnobłękitnej barwie.

Surowcem lekarskim jest kwiat bławatka bez kielicha (Flos Cyani sine calicis, Flos Cyani).

Chaber bławatek a mitologia

Naukowa nazwa rodzaju Centaurea wywodzi się z historii centaura Chirona, doradcy Achillesa. Według greckiego mitu Achilles został zraniony zatrutą strzałą, a jego ranę zagojono za pomocą roślin bławatka. Nazwa gatunkowa cyanus została nadana ze względu na intensywnie niebieski kolor kwiatów.

Chaber bławatek – działanie, wskazania do stosowania

Na przestrzeni stuleci chaber dał się poznać jako roślina posiadająca szerokie zastosowanie w medycynie ludowej. Jego najważniejsze właściwości lecznicze to między innymi:

  • przeciwbakteryjne – działanie potwierdzone w warunkach in vitro przez występującą w roślinie centaurocyjaninę – związek wykazywał aktywność wobec bakterii Escherichia coli i Staphylococcus aureus;
  • przeciwzapalne – wykazano, że związki zawarte w kwiatostanach odpowiadają za hamowanie obrzęków;
  • antyserotoninergiczne – w trakcie badań zasugerowano przeciwdepresyjne działanie niektórych związków występujących w bławatku;
  • przeciwutleniające – w badaniach in vitro związki aktywne chabra bławatka wykazały wysoką aktywność przeciwutleniającą, porównywaną do związków Camellia sinensis (zielonej herbaty);
  • gastroprotekcyjne – badania przedkliniczne na szczurach z owrzodzeniem żołądka wykazały bardzo silne działanie gastroprotekcyjne (powyżej 80%) przypisywane przede wszystkim polisacharydom. Ponadto, udowodniono wysoki wpływ polifenoli na głębokie, umiarkowane i powierzchowne zmiany w błonie śluzowej żołądka, a także okazały się skuteczniejsze w przeciwdziałaniu pojawienia się głębokiej martwicy (w porównaniu z ranitydyną, substancją powszechnie stosowaną przy problemach z żołądkiem);
  • moczopędne – w badaniach udowodniono niewiele większą (o 18%) skuteczność hydrochlorotiazydu (leku moczopędnego, stosowanego m.in. w terapii nadciśnienia) w objętości wydalanego moczu oraz wydalanego sodu i potasu.

Chaber bławatek na podrażnione oczy i skórę

Surowcem, który nadal cieszy się popularnością we współczesnym ziołolecznictwie, jest kwiat chabra bławatka. Zewnętrznie może być stosowany jako środek przeciwzapalny i ściągający przy dolegliwościach oczu, a także oczyszczający skórę (np. w tonikach do twarzy). Kwiat chabra łagodzi zapalenie spojówek i powiek, a także przynosi ulgę napiętym, zmęczonym i podpuchniętym oczom (znajduje się w wielu produktach kosmetycznych pod oczy i na powieki). Roślinę też można też stosować zewnętrznie w pielęgnacji trudno gojących się ran, owrzodzeń, a także zmian grzybiczych skóry

Chaber bławatek na problemy z układem moczowym

Suszone kwiaty bławatka wykazują słabe działanie moczopędne, jak również antybakteryjne i przeciwzapalne, dlatego bywa wykorzystywany pomocniczo w leczeniu infekcji i stanów zapalnych dróg moczowych oraz zaburzeń pracy nerek. Roślina ta może się okazać pomocna w przebiegu łagodnego zapalenia pęcherza moczowego lub jako wsparcie w leczeniu stanów zapalnych nerek i kamicy nerkowej.

Chaber bławatek na schorzenia jamy ustnej

Zawarte w kwiatach chabra bławatka związki działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, łagodząc obrzęki i stany zapalne. Napar z chabra można więc stosować jako płyn do płukania jamy ustnej w przypadku stanów zapalnych i krwawienia dziąseł, grzybicy jamy ustnej oraz owrzodzeń.

Działanie przeciwzapalne i łagodzące kwiatów chabra bławatka można też wykorzystać jako leczenie wspomagające w przebiegu zapalenia gardła.

Chaber bławatek – jak dawkować?

W aptece dostępne są wysuszone kwiaty bławatka w postaci suszu do zaparzania, na którego bazie można przygotować napar. Wystarczy 2 łyżeczki kwiatów (około 0,4 grama) zalać 200 ml wrzącej wody i naparzać pod przykryciem przez około 10 minut. Tak przygotowaną herbatę z chabra bławatka można pić raz dziennie.

Suplementy diety i wyroby medyczne z dodatkiem chabra bławatka należy dawkować zgodnie z zaleceniami producenta.

Leki i suplementy zawierające chaber bławatek

Chaber bławatek w ciąży

Brakuje danych na temat stosowania chabra bławatka w okresie ciąży. Z tego powodu nie zaleca się stosowani tej rośliny u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią.

Chaber bławatek – przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniem do stosowania chabra bławatka jest uczulenie na rośliny z rodziny astrowatych.

Chaber bławatek – możliwe działania niepożądane

Zastosowanie kwiatów chabra bławatka może wywołać reakcję uczuleniową w postaci świądu skóry i wysypki. Stosowane wewnętrznie w postaci naparu mogą powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – nudności, ból brzucha, wymioty.

Chaber bławatek – interakcje z lekami i innymi ziołami

Brakuje danych na temat możliwych interakcji między chabrem bławatkiem a produktami leczniczymi. Jeżeli przyjmujemy leki, stosowanie tego zioła należy omówić z lekarzem prowadzącym.

Chaber bławatek w Ziołopedii – podsumowanie

Choć chaber bławatek to pospolity chwast, jest chętnie wykorzystywany w ziołolecznictwie, najczęściej w kontekście problemów skórnych. Ma szerokie zastosowanie w medycynie ludowej, lecz narzazie brakuje badań klinicznych, które potwierdzałyby jego lecznicze zastosowania. 


Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

Więcej artykułów