Aronia czarna — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Aronia czarna — właściwości

Aronia czarna to prawdziwa skarbnica zdrowotnych właściwości, które wyróżniają się na tle innych owoców — stąd zyskała miano „superowocu”. Co jest takiego wyjątkowego w aronii? 

• Zawiera mnóstwo substancji aktywnych — flawonoidy, katechiny, antocyjany i leukoantocyjany. To jedno z najbogatszych źródeł antyoksydantów, które chronią organizm m.in. przed wolnymi rodnikami, rozwojem miażdżycy, nowotworzeniem komórek, a także spowalniają procesy starzenia. 
• Jest naturalną multiwitaminą i źródłem dobrze przyswajalnych witamin — C, E, PP oraz z grupy B, a także mikroelementów takich jak jod, żelazo, miedź, molibden, bor, kobalt, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. 
• Ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe. Szczególnie polecana jest osobom żyjącym w zanieczyszczonym środowisku czy narażonym na stres.
• Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Regularne spożywanie aronii obniża poziom cholesterolu, reguluje ciśnienie krwi, uszczelnia i uelastycznia naczynia krwionośne, usprawnia mikrokrążenie.
• Korzystnie wpływa na wzrok.

Aronia czarna — jak wygląda i skąd pochodzi?

Aronia czarna, aronia czarnoowocowa (łac. Aronia melanocarpa) to roślina z rodziny różowatych (łac. Rosaceae). Pochodzi z Ameryki Północnej. Obecnie jest uprawiana również w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce — także jako krzew ozdobny.

Roślinę stanowi silnie rozgałęziony krzew o prostych, cienkich gałązkach i rozmiarze od 0,5 do 2,5 metra. Liście aronii są zielone, lśniące, ogonkowe, o owalnym, zaostrzonym na końcu kształcie i ząbkowanych brzegach. W okolicach czerwca krzew obrasta w białe lub różowawe, pięciokrotne, drobne kwiaty zebrane w kwiatostany. Jesienią, liście aronii zmieniają barwę z zielonej na piękne odcienie czerwieni.

Kiedy zbiór aronii?

Owoce aronii zbiera się zazwyczaj na przełomie sierpnia i września. 

Jak suszyć aronię?

Owoce aronii czarnej najlepiej jest suszyć w suszarkach do żywności lub w piekarniku. Przed suszeniem owocu zawsze przejrzyj zbiory i wybierz tylko zdrowe, dojrzałe owoce. Następnie umyj je pod bieżącą wodą i osusz. 

Jeśli korzystasz z suszarki do owoców — ustaw parametry zgodnie z instrukcją obsługi. Z kolei używając piekarnika, najpierw przygotuj czystą blaszkę do pieczenia i wyłóż ją papierem do pieczenia. Następnie rozłóż na niej wcześniej przygotowane owoce aronii — równomiernie, na wysokość jednej jagody. Suszenie najlepiej prowadzić przez kilka godzin w temperaturze 70°C, z termoobiegiem, z uchylonymi drzwiczkami piekarnika. Gdy owoce zaczną się marszczyć, zmniejsz temperaturę do 50°C i kontynuuj suszenie.

Czas suszenia może różnić się w zależności od wielkości owoców czy zawartej w nich wody, dlatego kontroluj cały proces. 

Aronia czarna — działanie, wskazania do stosowania

Aronię czarną warto jeść pod praktycznie każdą postacią — najlepiej jednak wybierać tę jak najmniej przetworzoną i z jak najmniejszą zawartością cukru i sztucznych polepszaczy. Wtedy możesz korzystać z całego spektrum jej działania — np. wybierając sok z aronii na nadciśnienie. 

Aronia czarna to owoc, który może przynieść korzyści niemal każdemu, ale szczególnie polecany jest osobom dbającym o zdrowie. Owocem powinni zainteresować się Ci, którzy cierpią z powodu chorób metabolicznych i cywilizacyjnych, oraz chcący im zapobiegać. Dlaczego? Aronia obniża poziom cholesterolu całkowitego, frakcji LDL-cholesterolu, a także trójglicerydów we krwi. Ponadto obniża ciśnienie krwi u osób z łagodnym nadciśnieniem oraz zmniejsza stężenie glukozy we krwi. 

Z uwagi na swoje działanie detoksykujące aronia jest również rekomendowana osobom narażonym na stres, zanieczyszczenia środowiska czy pracującym w wymagających warunkach. 

Owoc aronii to także świetne wsparcie zdrowia seniorów, którzy powinni dbać o swoją odporność i kondycję. Aronia sprawdzi się również w diecie osób aktywnych fizycznie, wspierając potreningową regenerację i dodając energii.

Aronia na nadciśnienie

Aronia a ciśnienie — czy te dwa słowa mają ze sobą coś wspólnego? Okazuje się, że tak! Dzięki właściwościom wspomagającym regulację ciśnienia, aronia na ciśnienie to bardzo dobry pomysł i powinny ją jeść osoby zmagające się z jego podwyższonymi wartościami.

Aronia czarna na przeziębienie

Po aronię warto sięgać w okresie infekcyjnym, przy pierwszych objawach przeziębienia. Dzięki zawartości wielu witamin wspiera działanie układu odpornościowego i walkę z sezonowymi patogenami chorobotwórczymi.

Aronia czarna — jak dawkować?

Produkty zawierające w składzie aronię najlepiej stosować zgodnie z informacjami na etykiecie lub ulotce dołączonej do opakowania.

Leki i suplementy zawierające aronię czarną

Na rynku można spotkać różnego rodzaju produkty na bazie lub z dodatkiem aronii, takie jak np.: tłoczone soki, kapsułki z ekstraktem z aronii, susz do przygotowania naparu, syropy poprawiające apetyt, toniki wzmacniające, herbaty, suplementy diety „na oczy”, preparaty multiwitaminowe. 

Przetwory z aronii dostępne są także w sklepach spożywczych — najczęściej w postaci dżemów, konfitur, syropów, nalewek. W ich przypadku szczególnie warto zwrócić uwagę na etykietę. Sprawdź na niej, ile w danym produkcie jest samego owocu, a ile cukru, słodkich syropów czy zagęszczaczy i wybierz  ten dobrym jakościowo składzie.

Aronia czarna w ciąży

Aronia i jej przetwory mogą być stosowane przez kobiety w ciąży.

Aronia czarna — przeciwwskazania i środki ostrożności

Aronię czarną szczególnie ostrożnie powinny stosować osoby z chorobami autoimmunizacyjnymi, stosujące leki obniżające poziom glukozy we krwi, leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe.

Aronia a cukrzyca

Osoby leczące się z powodu cukrzycy powinny szczególnie uważać na stosowanie aronii. Owoc i jego przetwory obniżają stężenie glukozy we krwi. W połączeniu z lekami przeciwcukrzycowymi może dojść do niebezpiecznej hipoglikemii, dlatego przed włączeniem jej do swojej diety skonsultuj się z lekarzem prowadzącym, aby ustalić, jak robić to bezpiecznie i wyłącznie z korzyścią dla zdrowia.  

Aronia czarna — możliwe działania niepożądane

Produkty na bazie aronii są uważane za bezpieczne.

Aronia czarna — interakcje z lekami i innymi ziołami

Ze względu na ryzyko zbyt dużego spadku stężenia glukozy we krwi, należy uważać z połączeniem aronii czarnej z lekami przeciwcukrzycowymi. Z kolei zwiększenie ryzyka krwawienia występuje, gdy aronię lub preparaty z aronii łączy się z lekami przeciwzakrzepowymi i przeciwpłytkowymi. Ostrożność należy zachować również zażywając leki obniżające cholesterol czy niektóre leki przeciwgrzybicze.

Przed włączeniem aronii do swojej diety porozmawiaj z lekarzem lub farmaceutą w celu wykluczenia ewentualnych interakcji ze stosowanymi lekami.

Aronia czarna w Ziołopedii — podsumowanie

Aronia czarna to prawdziwy skarb natury, który powinien znaleźć się w każdej kuchni. Korzystne dla zdrowia właściwości, niska kaloryczność i wszechstronności zastosowań, sprawia, że to idealny owoc dla osób dbających o zdrowy styl życia oraz piękny, młodzieńczy wygląd. Aronia czarna jest bardzo łatwo dostępna w Polsce — czy to świeża, suszona, czy w postaci rozmaitych przetworów. Każdy znajdzie coś dla siebie. Dlatego nie zwlekaj z włączeniem jej do swojej diety. Masz już swoje ulubione przepisy na dania i przetwory z aronii czarnej? 

Bibliografia

1. Aronia melanocarpa, Aronia czarna, Aronia czarnoowocowa. https://atlas-roslin.pl/gatunki/Aronia_melanocarpa.htm (dostęp dnia: 28.01.2025)
2. BUDOWA KWIATU ARONII. http://www.aronia.ppp.pl/budkwiatu_aronia.html  (dostęp dnia: 28.01.2025)
3. Białek M., Rutkowska J., Hallman E. "Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) jako potencjalny składnik żywności funkcjonalnej". ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 6 (85), 21 – 30. https://wydawnictwo.pttz.org/wp-content/uploads/2015/02/02_Bialek.pdf (dostęp dnia: 28.01.2025)
4. Bushmeleva, K., Vyshtakalyuk, A., Terenzhev, D., Belov, T., Nikitin, E., & Zobov, V. (2022). Antioxidative and Immunomodulating Properties of Aronia melanocarpa Extract Rich in Anthocyanins. Plants, 11(23), 3333. https://doi.org/10.3390/plants11233333
5. Kardum, N., Milovanović, B., Šavikin, K., Zdunić, G., Mutavdžin, S., Gligorijević, T., Spasić, S. (2015). Beneficial Effects of Polyphenol-Rich Chokeberry Juice Consumption on Blood Pressure Level and Lipid Status in Hypertensive Subjects. Journal of medicinal food, 18(11), 1231–1238. https://doi.org/10.1089/jmf.2014.0171
6. Piras, A., Porcedda, S., Smeriglio, A., Trombetta, D., Nieddu, M., Piras, F., Sogos, V., & Rosa, A. (2024). Chemical Composition, Nutritional, and Biological Properties of Extracts Obtained with Different Techniques from Aronia melanocarpa Berries. Molecules, 29(11), 2577. https://doi.org/10.3390/molecules29112577
7. Wolski, T., Kalisz, O., Pradał, M., Rolski, A. (2007). Aronia czarnoowocowa – Aronia melanocarpa (Michx.) Elliot – zasobne źródło antyoksydantów. Postępy Fitoterapii, 3/2007, 145-154.
8. Ren, Y., Frank, T., Meyer, G., Lei, J., Grebenc, J. R., Slaughter, R., Gao, Y. G., & Kinghorn, A. D. (2022). Potential Benefits of Black Chokeberry (Aronia melanocarpa) Fruits and Their Constituents in Improving Human Health. Molecules (Basel, Switzerland), 27(22), 7823. https://doi.org/10.3390/molecules27227823

Autor