Mangan - jakie funkcje pełni w naszym organizmie?

Mangan - właściwości

Mangan (łac. Manganum) jest metalem, który popularnie występuje w środowisku naturalnym. Zaraz po żelazie, stanowi jeden z najbardziej rozpowszechnionych pierwiastków skorupy ziemskiej, gdzie obecny jest pod postacią licznych związków chemicznych (tlenki, krzemiany, węglany), na różnych stopniach utlenienia, i skąd łatwo przenika do wód podziemnych. Jest także bardzo ważny dla naszego zdrowia. Należy do mikroelementów, czyli takich składników mineralnych, których zawartość w organizmie człowieka jest mniejsza niż 0,01%, a dzienne zapotrzebowanie na nie, nie przekracza 100 mg. Pełni funkcję kofaktora wielu reakcji biochemicznych, w tym m. in. reakcji biosyntezy cholesterolu i hormonów płciowych, glikoprotein oraz peptydoglikanów. Do tego odpowiada za prawidłowego funkcjonowanie układu nerwowego, stan skóry, włosów i paznokci, chroni układ krążenia przed toksycznym działaniem wolnych rodników tlenowych, a jego niedobory mogą przyczyniać się do problemów z płodnością. Niestety nasz organizm nie jest w stanie wyprodukować go samodzielnie, stąd tak ważna jest odpowiednia podaż manganu wraz z pożywieniem.

Źródła manganu

Mangan należy do grupy mikroelementów, których nasz organizm nie potrafi samodzielnie zsyntezować, dlatego musimy dostarczyć mu jego odpowiednie ilości wraz z dietą. Najcenniejszym źródłem manganu dla człowieka jest dieta (80 %) oraz w woda pitna (20%). Prawidłowo skomponowana dieta jest w stanie pokryć dzienne organizmu zapotrzebowanie na ten mikroelement. Dobrym źródłem manganu w diecie są: orzechy laskowe, płatki owsiane, brązowy ryż, orzechy włoskie, migdały, nasiona słonecznika, ciecierzyca, orzechy arachidowe, kasze: jaglana, gryczana, jęczmienna; gorzka czekolada, czarna herbata (co w szczególności wynika z jej popularności i dużego spożycia), a w mniejszej ilości także warzywa i owoce.

Mangan w organizmie

Związki manganu, w zależności od rodzaju połączenia i stopnia utlenienia, na którym występuje, różnią się wchłanialnością po podaniu doustnym. I tak spośród soli jego soli najlepiej wchłania się chlorek manganu na +II stopniu utlenienia, natomiast gorzej siarczan i octan. Ponadto wchłanianie manganu koreluje z obecnością żelaza w diecie - dieta uboga w żelazo powoduje zwiększenie wchłaniania zarówno żelaza, jak i manganu, z kolei duże ilości żelaza w diecie prowadzą do zmniejszenia wchłaniania manganu. Podobnie, na zmniejszenie jego wchłaniania z przewodu pokarmowego wpływają składniki obecne w żywności takie jak: wapń, błonnik pokarmowy, kwas szczawiowy i fitynowy, czy zawarte w herbacie taniny, a także przyjmowanie hormonalnej antykoncepcji. W organizmie mangan nie podlega praktycznie żadnym przemianom, poza zmianami stopnia utlenienia, i jest prawie całkowicie wydalany z żółcią, a następnie kałem.

Wpływ niedoboru manganu na zdrowie

Choć jego niedobory nie występują często, to jeśli już się pojawią mogą niekorzystnie odbić się na naszym zdrowiu. Hipomanganemia może przyczynić się przede wszystkim do osłabienia układu kostno-stawowego i pojawienia się osteoporozy. Ponadto zwiększa szansę wystąpienia hipercholesterolemii oraz cukrzycy typu II. Konsekwencją niedoboru manganu mogą być także zaburzenia syntezy hormonów płciowych oraz problemy z płodnością.

Objawy niedoboru manganu

Objawy te nie są specyficzne i na ich podstawie ciężko jednoznacznie stwierdzić niedobór. Wyróżnia się wśród nich: pogorszenie nastroju i stany depresyjne, problemy z koncentracją, zmęczenie, bóle stawowe, zahamowanie wzrostu włosów oraz ich nadmierne wypadanie, zaburzenia wzrostu paznokci, a także częste zapalenia skóry.

Czy grozi nam niedobór manganu?

Przypadki niedoboru manganu w organizmie zdarzają się stosunkowo rzadko. A to dlatego, że z jednej strony występuje on popularnie w licznych produktach spożywczych, a z drugiej dzięki mechanizmom homeostazy chroniącym przed jego nadmiernym wydalaniem w przypadku zbyt małej zawartości pierwiastka w diecie. Tak więc, prawidłowo skomponowana, zdrowa i urozmaicona dieta praktycznie gwarantuje podaż tego pierwiastka w ilości, która pokryje dzienne zapotrzebowanie. Z tego względu dodatkowej suplementacji manganu nie należy rozpoczynać bez konsultacji z lekarzem, bo zarówno jego niedobór jak i nadmiar mogą być szkodliwe dla zdrowia. W aptekach manganowe suplementy diety (Albion Chelat Manganu) oraz leki homeopatyczne (BOIRON Manganum Aceticum 15 CH, BOIRON Manganum Aceticum 200 CH, BOIRON Manganum Aceticum 9 CH) nie należą do popularnych produktów.

Autor