Koper włoski - jak działa i kiedy go stosować?

Koper włoski, inaczej fenkuł

Koper włoski (łac. Foeniculum vulgare Mill.), zwany też fenkułem włoskim lub koprem słodkim, jest dwuletnią rośliną zielną, zaliczaną do rodziny selerowatych (baldaszkowatych). Powszechnie występuje w obszarze basenu Morza Śródziemnego, a także krajach Azji Mniejszej. Roślinę tę uprawia się w wielu rejonach świata, w tym również w Polsce.

Choć koper włoski z pozoru przypomina bulwę, są to tak naprawdę zgrubiałe pochwy liściowe, które tworzą pękatą cebulę. Łodygi fenkułu otoczone są strzępiastymi liśćmi i mogą osiągać nawet do 2 metrów wysokości. Roślina ta daje pod koniec lata niewielkie owoce, które charakteryzują się intensywnym, anyżowym aromatem. W kuchni wykorzystuje całą roślinę kopru – łodygi, liście oraz owoce, jednak tylko te ostatnie (oraz pozyskiwany z nich olejek koprowy) znalazły zastosowanie jako surowiec o działaniu leczniczym.

Co zawiera koper włoski?

Jako surowiec zielarski częściej wykorzystuje się nasiona kopru włoskiego odmiany gorzkiej (łac. Foeniculi amari fructus). Kilogram suchych nasion zawiera około 40 ml olejku eterycznego, w skład którego wchodzi m.in. anetol i fenchon, które wykazują działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, a także rozkurczające i wykrztuśne. 

Ponadto w nasionach kopru znajdziemy takie pierwiastki, jak potas (1694 mg), wapń (1196 mg), fosfor (487 mg), magnez (385 mg), sód (88 mg) i niewielkie ilości pierwiastków śladowych (m.in. cynku, manganu, miedzi). Nasiona fenkułu zawierają również witaminę A i C, witaminy z grupy B, nienasycone kwasy tłuszczowe i wysoką zawartość flawonoidów.

Właściwości kopru włoskiego

Właściwości zdrowotne kopru włoskiego odkryto już w starożytności. Grecy i rzymianie stosowali nasiona fenkułu w łagodzeniu dolegliwości ze strony układu pokarmowego – wzdęć, zgagi, niestrawności. Również dzisiaj nasiona kopru włoskiego wykorzystywane są w tym samym celu. Zawarty w olejku koprowym anetol działa wiatropędnie i rozkurczają, zmniejszając napięcie mięśni gładkich i wzmagając motorykę jelit. Dodatkowo nasiona kopru zwiększają produkcję soku żołądkowego oraz wydzielanie żółci, usprawniając procesy trawienne. Właściwości rozkurczające wykorzystywane są także u kobiet zmagających się z bolesnymi miesiączkami.

W olejku koprowym obecny jest również fenchon, który z jednej strony zwiększa objętość wydzieliny oskrzelowej i zmniejsza jej lepkość, z drugiej działa wykrztuśnie, pobudzając ruch nabłonka rzęskowego w drogach oddechowych. Dzięki temu koper włoski znalazł zastosowanie jako naturalny środek pomocy w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych.

Koper odznacza się wysoką zawartością potasu, wapnia, fosforu i magnezu, a także witaminy C, czyli składników mających korzystny wpływ na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Picie naparu z nasion kopru może być zatem formą profilaktyki chorób układu krążenia. Koper ma też działanie przeciwbakteryjne, dlatego żucie nasion kopru pomoże zneutralizować nieprzyjemny zapach z ust. 

Koper włoski pozytywnie wpływa także na wzrok. Dzięki zawartości anetolu zmniejsza ciśnienie wewnątrz gałki ocznej, dlatego ma zastosowanie w walce z retinopatią oraz jaskrą. Dzięki silnym właściwościom antybakteryjnym i przeciwpasożytniczym olejek koprowy bywa stosowany jako naturalny środek w zwalczaniu m.in. wszy i pcheł.

Herbatka z kopru włoskiego

Koper włoski można z powodzeniem znaleźć w aptekach w postaci suszu (Owoc kopru włoskiego) lub gotowych fixów do zaparzania (Koper Włoski APTEO NATURA, Zioł.fix Koper włoski, Koper włoski fix, Rodzina Zdrowia Koper Włoski). Przygotowanie naparu jest niezwykle proste. Wystarczy zalać łyżeczkę suszu lub saszetę gorącą wodą i odstawić do zaparzenia na 10-15 minut lub zgodnie z zaleceniami producenta. 

Koper bywa również dodawany do produktów przeznaczonych dla kobiet karmiących piersią (LACTOSAN MAMA, Herbata dla kobiety karmiącej), środków wspomagających trawienie w formie tabletek (Travisto, Proliver, DPP Plus, Ulgix Trawienie Plus) lub herbatek (Alax fix, Sylimarol fix).

Koper włoski – nie dla każdego

Choć koper włoski zdaje się być bezpieczny w użytkowaniu, nie każdy powinien z niego korzystać. Napar z kopru jest często polecany jako naturalny sposób na pobudzenie laktacji u kobiet karmiących, jednak zawarty w nim anetol wykazuje działanie neurotoksyczne oraz hamujące laktację. Co więcej, koper włoski działa estrogennie, a nadmiar tego hormonu może przenikać do mleka. Z tego powodu nie zaleca się stosowania kopru włoskiego w okresie karmienia piersią.

Innym popularnym zastosowaniem herbatki z kopru jest walka z kolkami niemowlęcymi. Kolki u niemowląt wynikają z niedojrzałości układu pokarmowego, są więc naturalnym i, na szczęście, przejściowym zjawiskiem. Stosowanie herbatki z kopru zazwyczaj nie daje większych rezultatów, a ze względu na swoje działanie estrogenne może zaburzać procesu dojrzewania u niemowląt. 

Zawarte w koprze olejki eteryczne w dużych dawkach mogą podrażniać śluzówkę żołądka i wywoływać odczyny alergiczne, dlatego zaleca się umiar w spożywaniu naparu z kopru.

Autor