Marchewnik anyżowy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Marchewnik anyżowy — właściwości

Marchewnik anyżowy (łac. Myrrhis odorata), to roślina o wyjątkowych właściwościach, której historia sięga czasów starożytnych. Choć jej nazwa może sugerować związek z popularną przyprawą — anyżem (łac. Pimpinella anisum), marchewnik anyżowy jest całkowicie innym gatunkiem. Jednak obie rośliny należą do tej samej rodziny — selerowatych (łac. Apiaceae). Za charakterystyczny, anyżowy zapach marchewnika anyżowego odpowiada wonna żywica, której głównym składnikiem jest aldehyd anyżowy. To substancja o przyjemnym, słodkim zapachu, wykorzystywana w aromaterapii, kosmetyce i kuchni. Marchewnik posiada mnóstwo właściwości i wykorzystywany jest na wiele sposobów. W medycynie ludowej korzystano z działania wykrztuśnego, rozkurczowego, napotnego, moczopędnego, oczyszczającego. Co więcej, marchewnik hamuje rozwój bakterii i grzybów. 

Marchewnik anyżowy — jak wygląda i skąd pochodzi?

Marchewnik anyżowy to roślina dwuletnia lub bylina. Przeważnie osiąga rozmiar do 150 centymerów wysokości, choć niektóre osobniki mogą urosnąć nawet do 2 metrów. Łodygi są puste w środku. Po ich zmiażdżeniu wydzielają intensywny anyżowy zapach. Roślina posiada szerokie, złożone, tępo ząbkowane liście, podobne do liści paproci lub marchewki. Kwitnie od maja do czerwca, wydając drobne, zebrane w baldachy, białe kwiaty. Owoce marchewnika są wąskie, długie do 2,5 centymetra długości i mają ciemnobrązowy kolor.

Intensywny, słodkawy, lekko korzenny zapach i smak marchewnika przypominają anyż, ale jego właściwości są nieco inne. 

Marchewnik anyżowy pochodzi z Europy, gdzie naturalnie występuje na obszarach górskich od Pirenejów aż po Bałkany. Z kolei jego uprawy rozpowszechnione są w najdalszych zakątkach świata m.in. w Chinach. W Polsce dziko rosnący marchewnik można spotkać na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim.

Marchewnik anyżowy — działanie, wskazania do stosowania

Produkty z marchewnika przyjmuje się w celu wspomagania trawienia, łagodzenia wzdęć i ogólnego dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej, a także w trakcie infekcji dróg oddechowych przebiegających z kaszlem, jako preparat wykrztuśny i napotny. Ponadto marchewnik posiada działanie moczopędne, dzięki czemu pomaga w procesie oczyszczania układu moczowego z bakterii oraz niweluje obrzęki i „zatrzymywanie wody”.

Marchewnik anyżowy a medycyna naturalna

Roślina jest tradycyjnie stosowana w ziołolecznictwie. Substancje chemiczne zawarte w olejku eterycznym rozkurczają mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych. Ma właściwości wspierające trawienie, a także wykazuje działanie rozkurczające.

Marchewnik anyżowy a kulinaria

Choć w kuchni można wykorzystać każdą część marchewnika anyżowego, najbardziej znaną są jego nasiona. Doprawiaj nimi wypieki, desery lub pikantne potrawy (takie jak gulasze, zupy lub marynaty), aby nadać im wyraźny anyżowy smak. Przyprawa dobrze komponuje się z cynamonem, kardamonem i innymi rozgrzewającymi przyprawami, popularnymi w sezonie jesienno-zimowym.

Marchewnik anyżowy w produktach kosmetycznych

Olejki eteryczne i ekstrakty z marchewnika tradycyjnie wykorzystywano do pielęgnacji skóry ze względu na ich właściwości przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe. Z tego powodu znajdziesz go w preparatach, które mają  pomóc w zwalczaniu stanów zapalnych lub drobnych podrażnień skóry.

Marchewnik anyżowy — jak dawkować?

Marchewnik może być wykorzystany w różnych formach i wskazaniach. Nalewki i napary z marchewnika należy używać zgodnie z zaleceniami na opakowaniu produktu. Zazwyczaj nie jest to więcej niż 1-2 filiżanki ziołowej herbaty na dobę i od kilku do kilkunastu kropel nalewki podanej na wodę, sok czy inny napój spożywany do kilku razy dziennie.

Leki i suplementy zawierające marchewnik anyżowy

Stosowanie marchewnika anyżowego opiera się na tradycji medycyny ludowej, dlatego też obecnie na rynku trudno jest znaleźć gotowe produkty zawierające ten składnik. 

Marchewnik anyżowy w ciąży

Chociaż marchewnik anyżowy jest zwykle bezpieczny w małych ilościach, takich jak przyprawa, kobiety w ciąży powinny zachować ostrożność i skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania tej rośliny w większych ilościach, w formie suplementów czy olejków eterycznych.

Marchewnik anyżowy — przeciwwskazania i środki ostrożności

Marchewnika nie powinny stosować osoby uczulone na którykolwiek z jego składników. W trakcie używania produktów zawierających go w składzie należy unikać ekspozycji na promieniowanie słoneczne. 

Marchewnik anyżowy — możliwe działania niepożądane

Ze względu na obecność kumaryn marchewnik ma działanie fotouczulające. Oznacza to, że wspomniane substancje pochłaniają promieniowanie UV (np. w trakcie wystawiania się na słońce, opalania w solarium czy depilacji laserowej) i wywołują reakcję alergiczną o charakterze zmian skórnych — które niejednokrotnie mogą się trudno goić i zostawiać przebarwienia.

Marchewnik anyżowy — interakcje z lekami i innymi ziołami

Przed zastosowaniem marchewnika w większych ilościach należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu ustalenia, czy będzie to bezpieczne połączenie ze stosowanymi lekami.

Marchewnik anyżowy w Ziołopedii — podsumowanie

Marchewnik anyżowy to roślina o wielu cennych właściwościach, stąd znajduje zastosowanie od medycyny naturalnej, przez przemysł kosmetyczny, aromaterapię, po kulinaria. Jego uprawa jest stosunkowo prosta, a zbiory rośliny mogą być wykorzystywane do powyższych celów. Dzięki swoim właściwościom marchewnik anyżowy zasługuje na miano rośliny o wszechstronnych zastosowaniach, którą warto mieć w ogrodzie lub w swojej apteczce.

Bibliografia

1. Myrrhis odorata, marchewnik anyżowy. https://atlas-roslin.pl/gatunki/Myrrhis_odorata.htm (dostęp dnia: 30.12.2024)
2. Cicely (Myrrhis odorata). https://www.britannica.com/topic/list-of-plants-in-the-family-Apiaceae-2038061 (dostęp dnia: 30.12.2024)
3. Myrrhis odorata (L.) Scop. – Marchewnik anyżowy – Sweet-humlock. https://www.iop.krakow.pl/ias/gatunki/128 (dostęp dnia: 30.12.2024)
4. Myrrhis odorata (L.) Scopoli – Marchewnik anyżowy w fitoterapii. https://rozanski.li/470/myrrhis-odorata-l-scopoli-marchewnik-anyzowy-w-fitoterapii/ (dostęp dnia: 30.12.2024)

Autor