Przywrotnik pospolity — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie 

Przywrotnik pospolity — właściwości

Nadziemne części przywrotnika zawierają wiele związków chemicznych, które są odpowiedzialne za jego właściwości. Substancjami o działaniu prozdrowotnym występującymi w dużym stężeniu w tej roślinie są związki fenolowe, taniny, kwasy fenolokarboksylowe i flawonoidy. Ekstraktom z ziela przywrotnika przypisuje się właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i neuroprotekcyjne.

Przywrotnik pospolity — jak wygląda i skąd pochodzi?

Przywrotnik pospolity to roślina występująca na terenach Europy, Północnej i Południowej Ameryki, Azji, Południowej części Afryki, a nawet na niektórych obszarach Australii i Nowej Zelandii. Należy do rodziny różowatych. 

Alchemilla vulgaris jest rośliną osiągającą wysokość od 15 do 75 centymetrów, której pędy najczęściej płożą się po ziemi. Liście pokryte są drobnymi włoskami, ułożone są dłoniasto, a brzegi są zaokrąglone. Kwiaty przywrotnika są drobne, żółtozielone. Przywrotnik jest rośliną wieloletnią.

Przywrotnik pospolity — działanie, wskazania do stosowania

W medycynie tradycyjnej preparaty przygotowane z przywrotnika używane były jako lek pomagający w niestrawności, zaburzeniach czynności przewodu pokarmowego oraz łagodzeniu bólu menstruacyjnego. Taniny zawarte w przywrotniku, dzięki działaniu ściągającemu, wpłynęły na stosowanie ziela w leczeniu ran. Dodatkowo preparatów tych używano również do płukania jamy ustnej w przypadku zapalenia oraz jako środek przeciwbiegunkowy. Współczesna medycyna rzadko korzysta z przypisywanych przywrotnikowi właściwości ze względu na niewystarczającą ilość badań oraz obecność na rynku preparatów o silniejszym działaniu.

Przywrotnik pospolity — właściwości przeciwutleniające

Na przestrzeni ostatnich lat przeprowadzono wiele badań udowadniających wpływ stresu oksydacyjnego na powstawanie chorób, m.in. sercowo-naczyniowych, miażdżycy oraz chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona i Alzheimera. Stres oksydacyjny to stan nadmiernej ilości reaktywnych form tlenu (ROS) w organizmie. Wolne rodniki mogą być neutralizowane dzięki antyoksydantom. W badaniach przeprowadzonych w latach 2018 i 2019 wykazano antyoksydacyjne właściwości poszczególnych ekstraktów z przywrotnika pospolitego.

Przywrotnik pospolity na gojenie ran

Przywrotnik pospolity zawiera wiele substancji o udowodnionym działaniu prozdrowotnym. Jednymi z tych związków są fenole, flawonoidy (takie jak kwercetyna i rutyna) oraz taniny. Te substancje wpływają na wzrost migracji fibroblastów do miejsca zranienia. Fibroblasty z kolei mają zdolność do produkcji kolagenu, który jest niezbędny w procesie gojenia się ran. Ponadto kilka innych związków chemicznych obecnych w przywrotniku takich, jak kwas elagowy czy kwercetyna, wykazało właściwości inhibicyjne względem kolagenaz, czyli substancji odpowiedzialnych za rozkład kolagenu. Obecnie ilość badań dotyczących właściwości przyspieszających gojenie ran przez ekstrakty z przywrotnika jest ograniczona, ale wyniki istniejących prac są obiecujące.

Przywrotnik pospolity na bóle menstruacyjne

Nadziemne części przywrotnika pospolitego są wykorzystywane w medycynie tradycyjnej do zwalczania bólu związanego z menstruacją. Ziele miało za zadanie regulować cykl menstruacyjny oraz zmniejszać krwawienie miesiączkowe. Dodatkowo stosowano je również przy dolegliwościach takich, jak swędzenie sromu czy krwawienia z macicy.

Przywrotnik pospolity — jak dawkować?

Ziele przywrotnika pospolitego można wykorzystać do sporządzenia odwaru. W tym celu około 3 gramy ziela zalewa się ½ szklanki ciepłej wody, którą następnie należy doprowadzić do wrzenia. Tak przyrządzony napój powinno odstawić się na około 10 minut do ostygnięcia. 

Odwar powinno pić się 2 razy dziennie.

Leki i suplementy zawierające przywrotnik pospolity

Na rynku można znaleźć ziele przywrotnika jako surowiec, z którego można przygotować odwar. Stosuje się go przy wystąpieniu biegunki o niewielkim nasileniu. 

Dostępne są również kosmetyki zawierające Alchemilla vulgaris, używane w celu zapobiegania rozstępom.

Przywrotnik pospolity w ciąży

Ze względu na ograniczoną ilość badań, nie zaleca się stosowania ziela przywrotnika pospolitego przez kobiety będące w ciąży i karmiące piersią. 

Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji, zwłaszcza w czasie ciąży, należy skonsultować się z lekarzem.

Przywrotnik pospolity — przeciwwskazania i środki ostrożności

Ze względu na niewystarczającą ilość badań ziela przywrotnika nie powinno się stosować u dzieci poniżej 12. roku życia oraz u kobiet w ciąży i czasie laktacji.

Ziele przywrotnika przeznaczone jest do stosowania u osób ze słabo nasiloną biegunką. Jednak w przypadku występowania dodatkowych niepokojących objawów takich, jak krwawienie z okolicy odbytu, obecność śluzu w kale czy gorączka lub przy braku poprawy w ciągu 1-2 dni należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. 

Przywrotnik pospolity — możliwe działania niepożądane

Niewielkie dawki przywrotnika nie powodują działań niepożądanych, jednak spożycie zbyt dużej ilości może doprowadzić do pojawienia się zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

Przywrotnik pospolity — interakcje z lekami i innymi ziołami

Przywrotnik pospolity przez zawartość garbników może upośledzać wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego.

Przywrotnik pospolity w Ziołopedii — podsumowanie

Przywrotnik pospolity to zioło zawierające wiele substancji o udowodnionym działaniu prozdrowotnym. Zarejestrowanym wskazaniem do stosowania ziela Alchemilla vulgaris jest biegunka o niewielkim nasileniu. Obecnie na rynku dostępne są preparaty o silniejszym i lepiej sprawdzonym działaniu. Dlatego w przypadku wystąpienia chorób wymienionych w tekście należy skonsultować się z lekarzem w celu dobrania odpowiedniego leczenia.

Bibliografia

1. Tadić, V., Krgović, N., & Žugić, A. (2020). Lady's mantle (Alchemilla vulgaris L., Rosaceae): A review of traditional uses, phytochemical profile, and biological properties. Lekovite sirovine, (40), 66-74.
2. Vlaisavljević, S., Jelača, S., Zengin, G., Mimica-Dukić, N., Berežni, S., Miljić, M., & Stevanović, Z. D. (2019). Alchemilla vulgaris agg.(Lady's mantle) from central Balkan: antioxidant, anticancer and enzyme inhibition properties. RSC advances, 9(64), 37474-37483.

Autor