Wiśnia pospolita — właściwości, lecznicze, działanie, zastosowanie

Wiśnia pospolita — właściwości

Wiśnia pospolita bywa nazywana także wiśnią szkliwką, zwyczajną czy z języka angielskiego kwaśną. W Polsce roślina ta jest popularna w sadownictwie i jest głównie wykorzystywana w przetwórstwie spożywczym. Z jej owoców najczęściej otrzymuje się soki, dżemy, wina i nalewki. 

Natomiast ekstrakty z wiśni pospolitej są składnikiem sporej gamy suplementów diety. W przemyśle farmaceutycznym wiśnię pospolitą wykorzystuje się do produkcji syropu wiśniowego — jest on wykorzystywany jako corrigens — czyli składnik poprawiający smak leków. 

Oprócz tego wiśnia pospolita wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych takich jak działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, hipoglikemizujące, immunomodulujące, przeciwdrobnoustrojowe czy ochronne na układ trawienny i pokarmowy. Dzięki tym właściwościom wiśnia pospolita często stosowana jest w łagodzeniu dolegliwości związanych z chorobą zwyrodnieniową stawów, w stanach zapalnych mięśni czy w dnie moczanowej. Wiśnię pospolitą stosuje się także celem wspomagania trawienia, zwiększenia produkcji moczu czy w leczeniu łagodnej bezsenności.

Wiśnia pospolita — jak wygląda i skąd pochodzi?

Wiśnia pospolita (łac. Prunus cerasus) to duże drzewo lub krzew, należące do rodziny różowatych (łac.Rosaceae), czyli tej samej rodziny botanicznej, do której zaliczamy śliwy, brzoskwinie czy róże. 

Wiśnia najprawdopodobniej pochodzi z regionu Azji Mniejszej lub Europy Południowej. Roślina ta jest bardzo popularna w Japonii. Osiąga do 5 metrów wysokości. Charakteryzuje się luźną koroną i gałęziami, które są cienkie, wyprostowane lub zwisające. Kora wiśni pospolitej jest czerwonobrązowa i lśniąca. Liście wiśni pospolitej są eliptycznego kształtu. Z wierzchu skórzaste, czasem błyszczące, a od spodu nagie.

Wiśnia pospolita kwitnie w kwietniu i maju małymi, białymi kwiatami osadzonymi na szypułkach, które pojawiają się przed rozwinięciem liści. Pęczki kwiatowe są otoczone nie tylko łuskami, ale również małymi listkami. Owocem wiśni pospolitej jest kulisty pestkowiec o cienkiej, gładkiej, błyszczącej skórce w kolorze od czerwonego do ciemnobordowego. Miąższ owocu jest soczysty, ma kwaśno-słodki smak, a jego sok często barwi na charakterystyczny kolor. Owoc wiśni jak najbardziej nadaje się do spożycia bezpośrednio z po zerwaniu, a także można go wykorzystać do otrzymania przetworów. To właśnie owoc wiśni jest głównym surowcem zielarskim pozyskiwanym z tej rośliny.

Warto wiedzieć, że owoc wiśni pospolitej posiada jedną niejadalną, trującą część, a mianowicie nasiono w zdrewniałej osłonie — popularnie zwane „pestkami". Do zatruć pestkami wiśni dochodzi jednak bardzo rzadko, najczęściej na skutek spożycia zbyt dużej ilości pestek lub kompotów, przygotowanych z całych, niewydrążonych owoców. Substancją odpowiadającą za toksyczne działanie pestek wiśni jest amygdalina, która hydrolizuje do trującego cyjanowodoru.

Roślina dobrze znosi suszę. Najczęściej występuje w sadach, ale można ją spotkać także jako roślinę zdziczałą. 

Wiśnia pospolita — działanie, wskazania do stosowania

Wiśnia zwyczajna jest rośliną o szerokim zastosowaniu w medycynie tradycyjnej, głównie za sprawą zawartości substancji odżywczych, takich jak witaminy A, C, E, K oraz związków mineralnych — żelaza, magnezu, wapnia, manganu i potasu.  Co więcej, wiśnia pospolita jest doskonałym źródłem polifenoli (pochodnych kemferolu, izoramnetyny, izokwercytryny), antocyjanów czy kwasów fenolowych (np. chlorogenowego, taninowego, kawowego czy ferulowego). Związki te odpowiadają za wysoki potencjał antyoksydacyjny, Dodatkowo owoc wiśni jest bogatym źródłem nierozpuszczalnego błonnika, który wspomaga pracę jelit i zapobiega zaparciom, a także występują w nim pektyny, które świetnie regulują poziom cukru we krwi i odpowiadają za działanie obniżające poziom cholesterolu.

Na uwagę zasługuje fakt, iż sok wiśniowy zawiera wyjątkowy alkaloid — melatoninę. Jest to hormon odpowiedzialny za regulację prawidłowego cyklu snu i czuwania.

Wiśnia pospolita jako źródło przeciwutleniaczy 

Wiśnia pospolita w swoich owocach zawierają związki o działaniu przeciwutleniającym (flawonoidy, kwas elagowy czy witaminę C). Regularne spożywanie wiśni może działać  łagodząco na różnego rodzaju stany zapalne w organizmie. Dzięki wysokiej zawartości antocyjanów owoce wiśni mają pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Taka kombinacja związków o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym zmniejsza ryzyko chorób serca i prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi. Dodatkowo antocyjany wykazują działanie ochronne na naczynia krwionośne.

Warto zaznaczyć, że regularne spożywanie wiśni pospolitej może pomóc w profilaktyce infekcji i wzmacniać odporność, szczególnie w okresach wzmożonej zachorowalności na przeziębienie.

Wiśnia pospolita na układ pokarmowy

Od dawna wiadomo, że spożycie soku wiśniowego na dwie godziny przed obfitym posiłkiem działa wspomagająco na trawienie — jest to kolejna zasługa związków o działaniu przeciwutleniającym.

Co więcej, owoce wiśni pospolitej wykazują łagodne działanie przeczyszczające — to dzięki wysokiej zawartości błonnika. Dzięki temu owoce tej rośliny mogą być pomocne w walce z zaparciami.

Warto też dodać, że owoce wiśni pospolite  mają niski indeks glikemiczny, więc są świetnym wyborem dla osób cierpiących z powodu cukrzycy.

Wiśnia pospolita na dnę moczanową

Skład fitochemiczny owoców wiśni warunkuje jej działanie przeciwzapalne, a także obniżające poziom kwasu moczowego we krwi. Z tego powodu owoce i przetwory z wiśni mogą okazać się pomocne w łagodzeniu objawów bólowych u pacjentów z dną moczanową. Regularne spożywanie wiśni, szczególnie w postaci soku, może zmniejszyć częstotliwość ataków dny moczanowej, a także może zapobiegać ich nawrotom. Co więcej, roślina ta ma działanie moczopędne, co wspomaga detoksykację organizmu i wspiera prawidłowe funkcjonowanie nerek.

Wiśnia pospolita — jak dawkować?

Preparaty zawierające ekstrakt z wiśni najczęściej stosuje się w ilości od 1 do 3 kapsułek dziennie (dorośli). Sok z wiśni, w zależności od zaleceń producenta, można spożywać 2 razy dziennie po 25 ml pół godziny przed posiłkiem. 

Jak w każdej dodatkowej suplementacji, w żadnym przypadku, nie należy przekraczać zalecanych dziennych porcji danego preparatu.

Leki i suplementy zawierające wiśnie pospolitą

W Polsce preparaty posiadające w swoim składzie wiśnię pospolitą są zarejestrowane jako suplementy diety. Są one dostępne głównie w postaci kapsułek czy soku. Najczęściej preparaty te zawierają wyciągi i ekstrakty pochodzące z owocu rośliny.

Wiśnia pospolita w ciąży

Owoce wiśni pospolitej są zasadniczo uznawane za bezpieczne dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią, jeśli tylko są spożywane w zalecanych ilościach. Jednak suplementów diety z ekstraktem z wiśni nie zaleca się kobietom w ciąży oraz karmiącym ze względu na brak badań dotyczących ich bezpieczeństwa.

Wiśnia pospolita — przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniem do spożywania wiśni bądź preparatów zawierających ekstrakt z wiśni pospolitej jest głównie alergia na którykolwiek związek czynny zawarty w roślinie. Ostrożność podczas stosowania powinny zachować także osoby, które posiadają alergie na inne rośliny z rodziny różowatych, a także osoby uczulone na pyłek brzozy ze względu na możliwość wystąpienia alergii krzyżowej.

Wiśnia pospolita — możliwe działania niepożądane

Badania kliniczne dotyczące działań niepożądanych w rzadkich przypadkach wspominają o odwracalnym spadku funkcji nerek — został on jednak uzasadniony przekroczeniem dziennej zalecanej dawki dla soku wiśniowego. Po spożyciu owoców, a także preparatów z ekstraktem z wiśni u niektórych pacjentów może pojawić się biegunka, która ustępuje po zaprzestaniu spożycia.

Wiśnia pospolita — interakcje z lekami i innymi ziołami

Na chwilę obecną nie są znane żadne interakcje wiśni pospolitej z lekami i innymi ziołami.

Wiśnia pospolita w Ziołopedii — podsumowanie

Wiśnia pospolita (łac. Prunus cerasus) to drzewo owocowe, którego owoce i inne części rośliny (np. liście) są wykorzystywane w medycynie naturalnej od wieków. Wiśnie mają szereg zdrowotnych zastosowań, zarówno w postaci świeżych owoców, jak i w formie ekstraktów, czy soków.  Preparaty z wiśni sprawdzą się u osób chorujących przewlekle np. na choroby układu krążenia, dnę moczanową, a ze względu na niski indeks glikemiczny mogą być spokojnie spożywane przez pacjentów z cukrzycą typu 2.

Bibliografia

1. Raafat K, El-Darra N, Saleh FA. Gastroprotective and anti-inflammatory effects of Prunus cerasus phytochemicals and their possible mechanisms of action. J Tradit Complement Med. 2019 Jun 5;10(4):345-353. - https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7365781/ (Dostęp 4.02.2025)
2. Imtiyaz A., Shariq S., Roohi Z. A review on sour cherry (Prunus cerasus): A high value Unani medicinal fruit. International Journal of Green Pharmacy, Jan-Mar 2017, 11(1), - https://www.researchgate.net/publication/316255341(Dostęp 4.02.2025)
3. Sour cherry. https://www.rxlist.com/supplements/sour_cherry.htm#SideEffects (Dostęp 4.02.2025)
4. Raafat K, El-Darra N, Saleh FA. Gastroprotective and anti-inflammatory effects of Prunus cerasusphytochemicals and their possible mechanisms of action. J Tradit Complement Med. 2019 Jun 5 - https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32695651/ (Dostęp 4.02.2025)
5. Ghane-Sharbaf F, Reza-Jafar Z, Bakhtiari E, Saadat S. Effect of Prunus cerasus (Sour Cherry) on Nephrolithiasis in Children: The First Noninferiority Two-Arm Randomized Clinical Trial. Urol Res Pract. 2024 Mar;50(2):134-138. - https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39128111/ (Dostęp 4.02.2025)
6. Chai SC, Davis K, Zhang Z, Zha L, Kirschner KF. Effects of Tart Cherry Juice on Biomarkers of Inflammation and Oxidative Stress in Older Adults. Nutrients. 2019 Jan 22;11(2):228. - https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30678193/ (Dostęp 4.02.2025)
7. WIŚNIA POSPOLITA (PRUNUS CERASUS). https://satilabs.pl/wisnia-zwyczajna-prunus-cerasus-cerasus-vulgaris/?srsltid=AfmBOooIfEZW_RIAE0D2vDezfMYgKPI05OUWMEgwZ4Ke00SEeHIlIvux (Dostęp 4.02.2025)
8. Wiśnie. Paulina Cieślak. https://vitapedia.pl/wisnie (Dostęp 4.02.2025)
9. Yadav R., Singh V.K., Akbar Z. Review on Phytochemical and Pharmacological Activities of Prunus Cerasus. YMER, VOLUME 23 : ISSUE 03 (March) - 2024. https://ymerdigital.com/uploads/YMER230338.pdf (Dostęp 4.02.2025)

Autor