Witamina C

Witamina C

Jakie funkcje w organizmie pełni witamina C?

Witamina C (kwas askorbinowy) jest rozpuszczalną w wodzie witaminą, która uczestniczy w licznych procesach metabolicznych ludzkiego organizmu. Niestety zarówno ludzie, jak i ssaki naczelne, świnki morskie oraz część nietoperzy nie są w stanie samodzielnie produkować witaminy C. Niezbędne jest jej dostarczanie do organizmu wraz z pożywieniem.

Witamina C uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne, co zapobiega tworzeniu się sińców, wybroczyn czy krwawień dziąseł. Hamuje także utlenianie cholesterolu LDL, a co za tym idzie – doprowadza do zmniejszenia patologicznych zmian miażdżycowych.

Witamina C bierze udział w procesie tworzenia kolagenu, który jest składnikiem chrząstek stawowych. W związku z tym kwas askorbinowy odpowiada za elastyczność stawów, a co za tym idzie - zmniejsza ryzyko kontuzji. Ponadto witamina C jest niezbędna do formowania i wydzielania osseiny - składnika budulcowego kości. W celu profilaktyki osteoporozy zaleca się dzienne spożycie 100–500 mg tej witaminy.

Witamina C ułatwia przyswajanie żelaza, uczestniczy w tworzeniu erytrocytów (krwinek czerwonych), wspiera proces gojenia się ran. Ponadto bierze udział w syntezie neuroprzekaźników, które odgrywają kluczową rolę w pracy mózgu. Kwas askorbinowy aktywuje wiele enzymów, uczestniczy w przemianach aminokwasów, zwłaszcza tyrozyny, bierze udział w syntezie hormonów steroidowych (kortykosteroidów).

Witamina C posiada działanie wzmacniające zęby i dziąsła oraz likwiduje bakterie odpowiedzialne za powstawanie próchnicy. Co ważne, jest silnym przeciwutleniaczem i chroni komórki przed wolnymi rodnikami, pomaga spowolnić starzenie się organizmu.

Popularne stwierdzenie, mówiące o witaminie C jako najlepszym leku na przeziębienie nie jest zgodne z prawdą. W badaniach naukowych wykazano, że suplementacja kwasu askorbinowego w czasie choroby nie zmniejsza objawów infekcji. Natomiast jej regularne przyjmowanie minimalizuje ryzyko przeziębienia, zwłaszcza u osób, które trenują lub wykonują ciężką pracę fizyczną.

Jakie są źródła witaminy C?

Papryka, natka pietruszki, owoce dzikiej róży, cytrusy, brokuły, ziemniaki, porzeczki oraz szpinak obfitują w witaminę C. Należy jednak pamiętać, że witamina C jest bardzo nietrwała, łatwo ulega rozpadowi pod wpływem tlenu oraz wysokiej temperatury. W procesie obróbki termicznej (np. gotowanie, smażenie, pieczenie) jej aktywność biologiczna spada do niezwykle niskiego poziomu.

Oprócz naturalnych źródeł kwasu askorbowego na rynku jest wiele preparatów przeznaczonych dla dzieci i dorosłych. Mogą to być krople doustne, żelki, proszki do sporządzania roztworów, tabletki: powlekane, do rozgryzania i żucia lub musujące. Naturalna witamina C może być wspomagana przez preparaty apteczne, jednak warto pamiętać, żeby opierać na jej naturalnych źródłach.

Czy witaminę C można przedawkować?

Witamina C jest substancją rozpuszczalną w wodzie, co oznacza, że nie jest gromadzona w organizmie, tylko wydalana wraz z moczem i potem. W związku z tym trudno ją przedawkować. Jeśli jednak jej dzienne spożycie przekroczy 1000 mg, mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo-jelitowe: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka oraz wysypka skórna.

Ponadto duże dawki kwasu askorbinowego mogą powodować odkładanie się kamieni w układzie moczowym. Duże dawki witaminy C przyczyniają się do zakwaszenia moczu. Kwaśny odczyn moczu może powodować wytrącanie się kryształów w moczu, a w konsekwencji przyczyniać się do powstawania kamieni nerkowych.

Kiedy należy suplementować witaminę C?

Prawidłowy poziom kwasu askorbinowego w surowicy wynosi 34–110 µmol/l (6–20 µg/dl). Badanie takie wykonywane jest przy podejrzeniu niedoboru witaminy C.

Przy zmniejszonym stężeniu kwasu askorbinowego we krwi może pojawić się osłabienie, skłonność do krwawień, powstawanie siniaków, trudno gojące się rany, częste infekcje, problemy ze stanami zapalnymi dziąseł i zębów. Pomiar stężenia witaminy C zalecany jest u osób mających zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C. Należą do nich:

• osoby palące i/lub nadużywające alkoholu,
• osoby w podeszłym wieku,
• osoby z nadciśnieniem tętniczym,
• osoby chorujące na cukrzycę,
• kobiety w ciąży i karmiące,
• osoby będące pod wpływem silnego stresu,
• osoby cierpiące na zaburzenia czynności jelit.