Witamina A

Witamina A

Co to jest witamina A?

Witamina A to pojęcie, który odnosi się do kilku substancji – retinolu i jego pochodnych (tzw. retinoidów) oraz beta-karotenu i niektórych innych karotenoidów. Witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach i dobrze przyswaja się do organizmu. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko niedoborów, ale jednocześnie istnieje większe ryzyko ewentualnego przedawkowania. Warto jednak dbać o jej odpowiedni poziom, ponieważ warunkuje ona działanie organizmu.

Jaką rolę w organizmie pełni witamina A?

Aktywną formą witaminy A jest retinol. Funkcje retinolu :

• odgrywa ważną rolę w odbieraniu bodźców wzrokowych w siatkówce oka,
• chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.
• odpowiada za integralność błon komórkowych,
• utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci,
• odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie komórek tkanki nabłonkowej,
• reguluje wzrost tkanki nabłonkowej i innych komórek organizmu,
• zapewnia prawidłowy wzrost kości i zębów przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej.

Jakie są źródła witaminy A w diecie?

Ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować witaminy A – z tego powodu musi być ona dostarczana wraz z pożywieniem. Ze względu na mechanizm magazynowania tej witaminy, najwięcej witaminy A znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, które wytwarzane są z wykorzystaniem ich wątroby, jak np. tran. Witamina A obecna jest także m.in. w serze, mleku, jajach oraz maśle. Dodatkowo, wysokie stężenia tego związku stwierdza się w niektórych warzywach i innych produktach roślinnych: marchew, bataty, papryka, szpinak, dynia.

Jakie są objawy niedoboru witaminy A?

Obecnie niedobór witaminy A rzadko występuje w tzw. krajach wysokorozwiniętych, jednak zawsze należy rozważyć możliwość pojawienia się tego zespołu chorobowego, szczególnie w przypadku współwystępowania zaburzeń odżywiania oraz innych chorób wpływających na funkcję układu pokarmowego. W przypadku niedoborów witaminy A najczęściej można zaobserwować następujące objawy:

• Ślepota zmierzchowa (dawniej nazywana „kurzą ślepotą”) – znacząco osłabione widzenie w warunkach niskiego oświetlenia,
• Przesuszenie oka, które może prowadzić do podrażnień i stanów zapalnych,
• Częste, nawracające infekcje o cięższym przebiegu,
• Pogorszenie kondycji skóry- nadmierna suchość, łuszczenie się, trądzik,
• Zwiększona łamliwość i wypadanie włosów,
• Uszkodzenia zębów, zanik szkliwa.

Osoby, które pracują przy komputerze, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią, wcześniaki, osoby z mukowiscydozą , alkoholicy i palacze, a także osoby starsze to grupa potrzebująca większej ilości witaminy A.

Jakie są objawy nadmiaru witaminy A?

Witamina A w nadmiarze ma właściwości silnie toksyczne i może być przyczyną wielu dolegliwości. Jeśli dochodzi do podwyższenia jej poziomu, najwcześniej widoczny objaw to zmiana koloru skóry na żółtawy lub pomarańczowy.
Przy nadmiernym spożyciu witaminy A może dojść także do powiększenia wątroby i śledziony, które muszą magazynować i metabolizować ją w nadmiernych ilościach. Dodatkowo pojawiają się takie objawy, jak:

• drażliwość,
• bóle głowy,
• światłowstręt,
• świąd skóry,
• problemy żołądkowe,
• nadmierna łamliwość paznokci,
• wypadanie włosów.

Szczególnie niebezpieczny jest nadmiar witaminy A u kobiet w ciąży. Zwiększa on ryzyko wystąpienia wad płodu, dlatego przyszłym mamom odradza się suplementowanie witaminy A bez konsultacji z lekarzem.

Kiedy wykonać badanie stężenia witaminy A w organizmie?

Badanie stężenia witaminy A w organizmie zalecane jest osobom, które podejrzewają, że mogą cierpieć na niedobór lub nadmiar tej witaminy. Każde z tych zaburzeń charakteryzuje się oddzielnym zestawem objawów klinicznych oraz związane jest z ryzykiem rozwoju specyficznych powikłań zdrowotnych. Ze względu na wpływ witaminy A na właściwy rozwój płodu istotne jest także, aby kobiety planujące oraz będące w ciąży zadbały o utrzymywanie właściwych stężeń tej substancji w organizmie. Dodatkowo oznaczenie poziomu witaminy A powinno być wykonywane przed rozpoczęciem jej suplementacji oraz w jej trakcie, w celu oceny skuteczności wdrożonego leczenia.