Selen

Selen

Jaką rolę pełni selen w organizmie?

Selen jest mikroelementem, którego niewielka dawka jest niezbędna dla zachowania dobrego zdrowia. Jest składnikiem dwóch ważnych aminokwasów: selenocysteiny oraz selenometioniny, które są niezbędne do syntezy istotnych enzymów o właściwościach antyoksydacyjnych (peroksydazy glutationowej oraz reduktazy tioredoksynowej). Selen wspomaga leczenie depresji, łagodzi ból towarzyszący reumatoidalnemu zapaleniu stawów ora odgrywa ważną rolę w procesie powstawania odporności organizmu oraz prawidłowego funkcjonowania tarczycy.

Jakie produkty spożywcze są bogate w selen?

Selen organiczny, czyli ten, który występuje naturalnie w żywności, jest najlepiej przyswajalny przez nasz organizm, a białko oraz witaminy A, C i E dodatkowo potęgują jego wchłanianie. Warto jednak zaznaczyć, że zawartość selenu w pokarmie jest uzależniona od jego bioprzyswajalności, co ma związek z takimi parametrami jak: forma chemiczna, odczyn gleby, czynniki klimatyczne, obecność substancji organicznych oraz aktywność mikroorganizmów obecnych w glebie. 

Do produktów spożywczych bogatych w selen możemy zaliczyć: orzechy brazylijskie, ryby morskie i owoce morza, ziarna zbóż, jaja i mleko. 

Jakie są przyczyny i objawy niedoboru selenu?

Niedobór selenu może prowadzić do licznych komplikacji zdrowotnych. Niedostateczny poziom tego pierwiastka może przyczyniać się do  niepłodności, wypadania włosów, osłabienia koncentracji, czyli tzw. mgły mózgowej, nieprawidłowego funkcjonowania mięśni. Niedobory selenu mogą prowadzić do znacznego osłabienia odpowiedzi immunologicznej, czyli spadku odporności, dzieje się tak na skutek m.in. spadku aktywności limfocytów T, makrofagów i komórek NK. Długotrwały, obniżony poziom tego pierwiastka może przyczyniać się do nieprawidłowego działania tarczycy i chorób z tym związanych (choroba Hashimoto, niedoczynność tarczycy) oraz zwiększonego ryzyka zachorowania na choroby cywilizacyjne (choroby serca, cukrzyca), nowotwory i choroby autoimmunologiczne (RZS). W bardzo rzadkich przypadkach może dojść do wystąpienia choroby Keshan (kardiomiopatia, endemiczna choroba mięśnia sercowego) lub Kaszina-Beka (choroba układu kostno-stawowego u ludzi żyjących w Chinach, Tybecie i Syberii).

Kiedy należy rozpocząć suplementację selenem?

Przed rozpoczęciem suplementacji preparatem zawierającym w swym składzie selen, warto oznaczyć poziom selenu w organizmie. Selen należy do mikroelementów, których nadmiar jest tak samo groźny jak niedobór. Długotrwała suplementacja w przypadku prawidłowego poziomu tego pierwiastka może prowadzić do wielu, nieodwracalnych następstw jak np.: cukrzycy. Suplementację selenem zawsze lepiej skonsultować z lekarzem, a jeśli podejrzewasz, że Twój poziom selenu jest obniżony, najlepiej zacząć od zmodyfikowania diety (np. wprowadzenie do jadłospisu orzechów brazylijskich).

Poziom selenu najprościej zbadać z krwi (konkretnie surowicy) w laboratorium diagnostycznym, które ma takie badanie w swojej ofercie. Istnieje również możliwość określenia poziomu selenu we włosie czy paznokciu, ale jest to badanie mniej wiarygodne niż oznaczenie w surowicy.

Jaki suplement diety z selenem będzie najlepszy?

Warto wspomnieć, że preparaty zawierające połączenie różnych składników mineralnych i witamin nie są najlepszym rozwiązaniem, jeśli chcemy uzupełnić niedobór konkretnego pierwiastka. Obecność innych składników może istotnie zaburzać wchłanianie selenu. Przykładem mogą być preparaty składające się z cynku i selenu. Są to pierwiastki antagonistyczne i wzajemnie znoszą swoje działanie, efektem czego jest brak oczekiwanych rezultatów lub są one nieprzewidywalne. Co więcej, pierwszy z nich powinien być przyjmowany wieczorem, a drugi rano.

Dzienna dawka selenu powinna być wzięta na czczo razem z witaminą E, która poprawia jego wchłanianie.

Nadal jest dużo niejasności ,która forma selenu jest najlepiej przyswajalna. Większość badań sugeruje jednak, że optymalne wchłanianie ma selen w połączeniu organicznym czyli L-selenometionina, dlatego takiego połączenia warto szukać w suplementach dostępnych w aptekach.