Zapalenie pęcherza moczowego — jak rozpoznać i leczyć?

Najczęstsze przyczyny zapalenia pęcherza moczowego

U zdrowych osób drogi moczowe powyżej zwieracza pęcherza moczowego są jałowe – nie są w nich obecne żadne drobnoustroje, które mogłyby spowodować rozwój infekcji. Niekiedy jednak bakterie lub inne patogeny są w stanie przeniknąć do dróg moczowych, namnożyć się i wywołać stan zapalny.

Dominującą przyczyną zakażeń układu moczowego są bakterie Escherichia coli, czyli pałeczki okrężnicy, które kolonizują jelito grube. Dzieje się tak za sprawą bliskości okolic odbytu do cewki moczowej, co ułatwia kolonizację przez bakterie. Wśród innych chorobotwórczych patogenów, które mogą wywołać zapalne pęcherza, wymienia się:

• bakterie z rodzajów Staphylococcus, Enterococcus, Klebsiella oraz Chlamydiae;
• dwoinka rzeżączki (łac. Neisseria gonorrhoeae);
• niektóre wirusy (np. Herpes simplex) i grzyby.

Kobiety częściej chorują na zapalenie pęcherza moczowego

Według statystyk to kobiety częściej zapadają na zapalenie pęcherza moczowego. Szacuje się, że nawet 50% kobiet zachoruje przynajmniej raz w ciągu swojego życia. Dlaczego tak się dzieje? Winna wszystkiemu jest anatomia. U kobiet cewka moczowa jest dosyć krótka, ponadto odległość między ujściem cewki moczowej a odbytem jest niewielka, co niestety sprawia, że bakterie mają ułatwiony dostęp do układu moczowego.

W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim młode kobiety, aktywne seksualnie. Jeżeli stan zapalny często się odnawia, możemy mówić o tzw. nawracającym zakażeniu układu moczowego. Do wielu zakażeń dochodzi też w okresie ciąży i połogu.

Wraz z wiekiem liczba zakażeń stopniowo wzrasta. Sprzyja temu spadek poziomu hormonów płciowych, problemy z nietrzymaniem moczu, a także obniżenie narządów rodnych.

Czy mężczyźni chorują na zapalenie pęcherza?

Mężczyźni zdecydowanie rzadziej chorują na zapalenie pęcherza, jednakże liczba zachorowań zwiększa się wraz z wiekiem. Dominującą przyczyną występowania zakażeń jest przerost gruczołu krokowego, który doprowadza do zastoju moczu, a stąd już tylko krok do infekcji.

Jak objawia się zapalenie pęcherza moczowego?

Objawy zapalenia pęcherza moczowego są zazwyczaj na tyle dotkliwe, że nie sposób je przeoczyć nawet we wczesnym stadium choroby. Zalicza się do nich:

• częste oddawanie moczu,
• parcie na pęcherz;
• wrażenie niepełnego opróżnienia pęcherza;
• ból i pieczenie podczas oddawania moczu;
• ból w okolicy podbrzusza;
• nieprzyjemny zapach moczu;
• krwiomocz.

Powyższym objawom towarzyszyć może osłabienie, podwyższona temperatura ciała oraz bóle głowy. Jeżeli obserwujemy u siebie opisane objawy, należy udać się na wizytę o lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Leczenie zapalenia pęcherza moczowego – jak wygląda?

Aby leczenie przyniosło odpowiednie rezultaty, lekarz musi poznać przyczynę zakażenia, dlatego w pierwszej kolejności zleca wykonanie ogólnego badania moczu. Jeżeli w moczu obserwuje się zwiększone stężenie leukocytów, bakterii i nabłonków płaskich, jest to wystarczająca podstawa do rozpoczęcia leczenia. Lekarz może również zlecić wykonanie posiewu moczu, czyli badania mikrobiologicznego, które pozwala ocenić, jakie bakterie zaatakowały układ moczowy. Badanie to wykonuje się zwłaszcza wtedy, gdy pacjent zmaga się z nawracającymi zakażeniami układu moczowego. Jeżeli zachodzi podejrzenie wystąpienia innych nieprawidłowości, lekarz może skierować pacjenta na badania obrazowe – USG nerek i dróg moczowych, urografie, tomografię komputerową.

Leczenie farmakologiczne

Wskazaniem do rozpoczęcia leczenia farmakologicznego jest obecność bakterii w moczu. Popularną substancją czynną, po którą sięgają pacjenci, jest furazydyna (furagina)  - dostępna jest bez recepty, jednak nie powinno się jej przyjmować bez konsultacji lekarskiej. Lekarz może zlecić antybiotykoterapię, w takim przypadku zwykle rekomenduje się stosowanie fosfomycyny, nutrofurantoiny i chinolonów. Należy pamiętać, aby w trakcie stosowania antybiotyków przyjmować również probiotyki.

W celu złagodzenia dolegliwości bólowych w przebiegu zapalenia pęcherza stosuje się leki rozkurczowe, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne. Leczenie można wesprzeć również stosowaniem preparatów na bazie ziół (np. pokrzywy zwyczajnej, mniszka lekarskiego, skrzypu polnego) i żurawiny – osłabiają one przyczepianie się chorobotwórczych bakterii do ścian pęcherza moczowego i dróg moczowych oraz działają moczopędnie, co ułatwia ich wydalanie poza organizm podczas mikcji.

Domowe sposoby

Jeżeli zależy nam, aby uciążliwe objawy czym prędzej ustąpiły, warto przestrzegać tych kilku prostych zasad, które przyspieszą leczenie.

• Jeżeli poczujemy taką potrzebę, od razu udajmy się do toalety.
• Częste oddawanie moczu sprzyja szybszemu „wypłukiwaniu” bakterii z dróg moczowych, dlatego pijmy dużo wody.
• Pijmy sok z żurawiny, który utrudnia bakteriom przyleganie do błon śluzowych układu moczowego.
• Dbajmy o higienę miejsc intymnych, zwłaszcza przed stosunkiem płciowym.

WAŻNE!

Oddawanie moczu po odbytym stosunku zmniejsza ryzyko zakażeń układu moczowego (ZUM) u kobiet. W trakcie zbliżenia bakterie mogą z łatwością przedostać się w okolice pochwy i do cewki moczowej. Oddanie moczu po stosunku wypłukuje bakterie z okolic ujścia cewki moczowej.

Powikłania zapalenia pęcherza moczowego

Zapalenie pęcherza zwykle łatwo się leczy i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Ryzyko powikłań zakażenia jest jednak wyższe u osób, u których występują anatomiczne nieprawidłowości w obrębie dróg moczowych. Czujność należy zachować także w przypadku seniorów, pacjentów chorujących przewlekle oraz osób z niedoborami odporności.

Nieleczone lub źle leczone zapalenie pęcherza może mieć poważne konsekwencje w postaci:

• roponercza;
• ropni okołonerkowych i ropni nerek;
• ostrego odmiedniczowego zapalenia nerek, które może przerodzić się w przewlekłe odmiedniczkowego zapalenie nerek, skutkujące przewlekłą niewydolnością tych narządów.

Zapalenie pęcherza w ciąży

Dla kobiet w ciąży zapalenie pęcherza może być szczególnie niebezpieczne, ponieważ stanowi zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Nieleczona infekcja niekorzystnie wpływa na masę urodzeniową dziecka, a w skrajnych przypadkach może doprowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu. Ostrożność powinny zachować zwłaszcza te ciężarne, które zmagają się z cukrzycą ciążową, która znacząco zwiększa ryzyko infekcji układu moczowego.

Bibliografia

1. R.Starownik, K.Bar, M.Urban, "Etiologia, patogeneza i leczenie zakażeń układu moczowego u dorosłych", http://www.czytelniamedyczna.pl/1338,etiologia-patogeneza-i-leczenie-zakazen-ukladu-moczowego-u-doroslych.html (Dostępne 04.2024).
2. dr n. med. Robert Drabczyk, Zapalenie pęcherza i inne zakażenia układu moczowego - objawy, przyczyny, leki i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/51947,zapalenie-pecherza-i-inne-zakazenia-ukladu-moczowego (Dostępne 04.2024).
3. Czajkowski K., Broś-Konopielko M., Teliga-Czajkowska J., Zakażenie dróg moczowych u kobiet, Lekarz POZ 2/2021, https://www.termedia.pl/poz/Zakazenie-drog-moczowych-u-kobiet,42585.html (Dostępne 04.2024).

Autor