Choroby układu moczowego - rodzaje, diagnostyka, leczenie

Zapalenie pęcherza - powszechna choroba układu moczowego

Jedną z najczęściej diagnozowanych chorób układu moczowego jest zapalenie pęcherza, spowodowane często zakażeniem bakterią Escherichia coli, występującą fizjologicznie w jelicie grubym. Przypadłość ta dotyka częściej kobiet niż mężczyzn, ze względu na obecność krótszej cewki moczowej oraz mniejszą odległość pomiędzy jej ujściem a odbytnicą. 

Do objawów zapalenia pęcherza należy:

• częste oddawanie niewielkich ilości moczu,
• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
• dyskomfort w dolnej części brzucha,
• w przypadku poważniejszych zakażeń - krwiomocz i gorączka.

Należy pamiętać, że u małych dzieci objawy zakażenia układu moczowego są często niespecyficzne. Może to być podwyższona temperatura ciała, brak apetytu, biegunka lub wymioty.

Zapalenie pęcherza - co robić?

W przypadku podejrzenia infekcji pęcherza, warto wykonać badanie ogólne moczu, które pozwala na ocenę jego pH, ciężaru, przejrzystości oraz obecności leukocytów, wskazujących na toczący się stan zapalny. W określonych przypadkach lekarz może zlecić bardziej szczegółową diagnostykę, m.in. posiew moczu lub badanie USG.

Leczenie niepowikłanego zapalenia pęcherza odbywa się z pomocą leków zawierających w składzie furazydynę, dostępnych w aptece także bez recepty. W przypadku poważniejszych lub nawrotowych infekcji konieczna może być zalecona przez lekarza kuracja antybiotykiem. Pamiętajmy, że w przypadku dzieci leczenie chorób układu moczowego powinno odbywać się zawsze pod nadzorem pediatry. 

W walce z zapaleniem pęcherza mogą także pomóc preparaty oparte na wyciągach z żurawiny, liści pokrzywy lub korzenia pietruszki (Żuravit, Furoxin, Apo-Uro). Istotne jest także spożywanie dużych ilości płynów w celu wypłukiwania bakterii z dróg moczowych.

Kamica nerkowa

Kamica nerkowa to uciążliwa choroba układu moczowego, wynikająca z wytrącania się w moczu złogów tworzących tzw. kamienie nerkowe. Najczęściej zbudowane są ze szczawianów oraz fosforanów wapnia. Powstawaniu złogów sprzyjają stany zapalne układu moczowego oraz zastoje i utrudniony przepływ moczu. 

Najczęściej kamienie nerkowe powstają w obrębie kielicha lub miedniczki nerkowej, skąd mogą przemieszczać się do moczowodu i dalej do pęcherza moczowego. Wędrówka kamieni nerkowych prowadzi niekiedy do silnych dolegliwości bólowych, określanych jako kolka nerkowa. W przypadku powikłań lub dużych rozmiarów złogu, konieczne może być jego inwazyjne usunięcie poprzez endoskopię lub rozbicie go za pomocą fal elektromagnetycznych. Jeśli istnieje szansa na samodzielne wydalenie kamienia, stosuje się leki przeciwbólowe (paracetamol, ketoprofen, ibuprofen) oraz rozkurczowe (drotaweryna, hioscyna, papaweryna).

Ostra i przewlekła niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek (ONN) oznacza nagłe upośledzenie ich czynności, w wyniku czego dochodzi do podwyższenia poziomu kreatyniny we krwi i zmniejszenia ilości wydalanego moczu. Do najczęstszych przyczyn ONN należy spadek przepływu krwi przez nerki (np. w wyniku krwotoku lub odwodnienia), uszkodzenie ich miąższu lub zablokowanie odpływu moczu z nerek. Podstawowym działaniem w ONN jest leczenie jej przyczyny, np. wstrząsu oraz w razie potrzeby zastosowanie leczenia nerkozastępczego.

Przewlekła niewydolność nerek (PNN) utrzymuje się powyżej 3 miesięcy. Do najczęstszych przyczyn choroby zalicza się uszkodzenie nerek w przebiegu cukrzycy (nefropatia cukrzycowa) lub nadciśnienia tętniczego (nefropatia nadciśnieniowa) oraz kłębuszkowe zapalenie nerek. W wyniku postępującej przewlekłej niewydolności nerek dochodzi do stopniowego włóknienia i spadku liczby prawidłowo pracujących nefronów. Objawy PNN uzależnione są od jej przyczyny. Bardzo często obserwuje się narastające osłabienie, występowanie obrzęków oraz podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi. Leczenie PNN polega na wyrównaniu ciśnienia tętniczego, poziomu glikemii oraz lipidów we krwi oraz zastosowaniu leków o działaniu nefroprotekcyjnym, np. inhibitorów konwertazy angiotensynowej lub dapagliflozyny.

Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu to powszechna choroba układu moczowego, której częstość występowania zwiększa się z wraz z wiekiem. Wyróżniamy trzy główne typy nietrzymania moczu:

• wysiłkowe - spowodowane osłabieniem mięśni dna miednicy;
• naglące - związane z samoistnym skurczem mięśnia wypieracza pęcherza;
• nietrzymanie moczu z przepełnienia - wynikające najczęściej z przeszkody w odpływie moczu z pęcherza (np. w przebiegu przerostu prostaty), w tym przypadku dochodzi do stopniowego bezwiednego wycieku moczu.

Leczenie nietrzymania moczu przebiega najczęściej z zastosowaniem leków antycholinergicznych (oksybutynina, tolterodyna, solifenacyna) lub mirabegronu. U kobiet, u których dolegliwości związane są z menopauzą można zastosować miejscową terapię estrogenową. Wśród dodatkowych zaleceń wymienia się redukcję masy ciała, ćwiczenia mięśni dna miednicy oraz zaprzestanie pracy wysiłkowej. Wspomagająco można także zastosować ziołowe suplementy diety wskazane w nietrzymaniu moczu (Feminost, Incontinox).

Bibliografia:

1. Drabczyk, R., Myśliwiec, M. (2022). Ostre uszkodzenie nerek. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.1. (Dostęp: 12.2022).
2. Drabczyk, R., Myśliwiec, M. (2022). Przewlekła choroba nerek. Medycyna Praktyczna.
3. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.2. (Dostęp: 12.2022).
4. Tuszyński, P., Żmudzka E., Uman-Ntuk, E. (2020). Intymne problemy kobiet z perspektywy farmaceuty. Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków, s. 113-128.

Autor