Paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A (Streptococcus pyogenes) — jakie choroby wywołuje? Drogi i objawy zakażenia, leczenie

Drogi zakażenia paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A

Do zakażenia paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A (łac. Streptococcus pyogenes) dochodzi przede wszystkim drogą kropelkową — podczas kaszlu, kichania czy rozmowy z osobą zakażoną. Bakteria przenosi się również przez kontakt bezpośredni z wydzielinami z jamy ustnej, nosa lub zmian skórnych chorego. Rzadziej dochodzi do zakażenia poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami codziennego użytku, ręcznikami czy naczyniami. W przypadku zakażeń skóry możliwe jest przeniesienie patogenu przez drobne uszkodzenia naskórka, otarcia lub rany. 

Przy niskiej odporności organizmu kobiety może dojść do infekcji dróg rodnych paciorkowcami beta-hemolizującymi grupy A. Może prowadzić do upławów, zaczerwienienia, bólu oraz podrażnienia. Streptococcus pyogenes częściej wywołuje zakażenia u dzieci niż u dorosłych. Szczególnie dzieci w wieku przedszkolnym bardziej narażone są na infekcje takie jak angina paciorkowcowa, szkarlatyna czy liszajec. 

Objawy zakażenia paciorkowcem

Obraz kliniczny zakażenia paciorkowcem grupy A zależy od miejsca wtargnięcia drobnoustroju oraz ogólnej kondycji ogranizmu. 

Do najczęstszych postaci należą: 

• angina paciorkowcowa — charakteryzuje się nagłym bólem gardła, trudnościami w przełykaniu, wysoką gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych szyi oraz obecnością nalotów na migdałkach;
• szkarlatyna — oprócz objawów anginy pojawia się drobnoplamista wysypka obejmująca tułów i kończyny, zaczerwienienie języka (tzw. malinowy język) oraz łuszczenie się skóry w fazie zdrowienia;
• róża (erysipelas) — to zakażenie skóry i tkanki podskórnej, objawiające się żywoczerwonym, wyraźnie odgraniczonym obrzękiem, bolesnością i gorączką;
• liszajec zakaźny — powierzchowna infekcja skóry z charakterystycznymi pęcherzami i miodowożółtymi strupami;
• inwazyjne zakażenia paciorkowcowe — takie jak martwicze zapalenie powięzi czy sepsa, które przebiegają z bardzo ciężkim stanem ogólnym, wysoką gorączką, bólem mięśni, gwałtownym pogorszeniem stanu zdrowia i wymagają natychmiastowej hospitalizacji. 

Nieleczone infekcje mogą skutkować powikłaniami, np. gorączką reumatyczną lub ostrym kłębuszkowym zapaleniem nerek. 

Jak leczyć zakażenie paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A?

Paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A to wszechobecny patogen zdolny do wywołania szerokiego spektrum zakażeń — od łagodnych do zagrażających życiu. Wczesne rozpoznanie objawów oraz szybkie wdrożenie antybiotykoterapii znacząco poprawiają i ograniczają ryzyko powikłań. Podstawowym sposobem leczenia zakażeń paciorkowcowych jest antybiotykoterapia. 

Najczęściej stosowanym i jednocześnie najskuteczniejszym lekiem jest penicylina, na którą Streptococcus pyogenes wykazuje wciąż wysoką wrażliwość. W przypadku uczulenia na penicylinę alternatywnie stosuje się cefadroksyl, cefuroksym lub makrolidy, takie jak azytromycyna czy klarytromycyna.

W przypadku zakażeń o ciężkim przebiegu, takich jak martwicze zapalenie powięzi czy sepsa, leczenie powinno być prowadzone w warunkach szpitalnych z zastosowaniem dożylnych antybiotyków. Szybkie rozpoznanie zakażenia paciorkowcem i wdrożenie odpowiedniej antybiotykoterapii jest kluczowe, aby zapobiec powikłaniom takim jak gorączka reumatyczna, zapalenie kłębuszków nerkowych czy inwazyjne zakażenia ogólnoustrojowe.  

Leczenie objawowe i wspomagające 

W przypadku infekcji górnych dróg oddechowych, takich jak angina paciorkowcowa czy szkarlatyna, oprócz antybiotyków stosuje się leczenie objawowe, które obejmuje:

• leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe;
• płukania gardła środkami antyseptycznymi;
• nawadnianie organizmu i odpoczynek.

Przy zakażeniach skóry, jak róża czy liszajec, poza leczeniem systemowym wskazane jest utrzymanie higieny zmienionych chorobowo miejsc oraz, w niektórych przypadkach, stosowanie miejscowych preparatów antyseptycznych.

Pamiętajmy, że przy rozpoznaniu zakażenia kluczowe jest szybkie wdrożenie terapii, która nie tylko łagodzi dolegliwości, ale również zmniejsza ryzyko groźnych powikłań i dalszego przenoszenia bakterii. 

Dostępność leków w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Szczypka, K. i inni. (2013). Epidemiologia zakażeń Streptococcus pyogenes, struktura klonalna populacji i antybiotykooporność. POST. MIKROBIOL., 52, 3, s. s. 223–232.
2. Grunert, M. i inni. (2021). Inwazyjne zakażenie Streptococcus pyogenes – retrospektywna analiza kliniczna 6 przypadków. Pediatr Med Rodz, 17 (1), s. 57–63.
3. Studek-Janusz, S. (2012). Analiza współczesnych aspektów etiopatogenetycznych i farmakoekonomicznych zachorowań na Różę (Erysipelas). Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych, Oddział Chorób Skóry Szpitala Wojewódzkiego w Poznaniu, s. 7-8, 12-15. 

Autor