Kiedy wykonuje się posiew moczu? Jak przygotować się do badania?

Co to jest posiew moczu?

Posiew moczu jest badaniem mikrobiologicznym, mającym na celu wykrycie drobnoustrojów w moczu. Oznaczenie wykonuje się w laboratorium diagnostycznym poprzez przeniesienie odpowiednio przygotowanej próbki moczu na specjalne podłoża hodowlane, które umożliwiają namnażanie i wzrost obecnych w nim mikroorganizmów (najczęściej bakterii).

Dobrą praktyką jest wykonywanie posiewu moczu z antybiogramem, którego celem jest określenie, na jakie antybiotyki wrażliwe są występujące w moczu szczepy bakterii. Znajomość wrażliwości bakterii na konkretne antybiotyki jest elementem celowanej terapii zakażeń dróg moczowych i decyduje w znaczący sposób o skuteczności leczenia.

Kiedy wskazane jest wykonanie posiewu moczu?

Wskazaniem do wykonania posiewu moczu jest występowanie objawów wskazujących na infekcję dróg moczowych. Na zapalenie układu moczowego (ZUM) bardziej narażone są kobiety, ze względu na obecność krótszej cewki moczowej i jej umiejscowienie ujścia bliżej odbytu, co sprzyja przenoszeniu bakterii. Ponadto w grupie ryzyka są kobiety ciężarne, osoby starsze oraz pacjenci diabetologiczni. Charakterystycznymi objawami, świadczącymi o infekcji dolnych dróg moczowych są:

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu; 
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza po mikcji; 
• uczucie parcia na mocz;
• nieprawidłowy kolor i zapach moczu; 
• ból w okolicy podbrzusza.

Pacjenci, u których podejrzewa się zapalenie górnych dróg moczowych mogą uskarżać się z kolei na:

• tkliwość okolicy nerek; 
• obecność krwi w moczu; 
• nudności, wymioty; 
• gorączkę i dreszcze; 
• bolesność okolicy lędźwiowej.

Posiew moczu z antybiogramem

Po oddaniu do laboratorium próbki moczu otrzymuje się wynik, który może być dodatni lub ujemny. Wynik dodatni świadczy o obecności w próbce moczu bakterii w ilości powyżej 100 000 jednostek tworzących kolonie (CFU)/mililitr. 

W dalszej kolejności wykonuje się badanie mające na celu identyfikację danego szczepu bakterii, a następnie określenie jego lekowrażliwości przy pomocy antybiogramu. Czasem zdarza się, że w próbce zidentyfikowanych zostaje kilka rodzajów bakterii. Zwykle taka sytuacja ma miejsce, gdy materiał został zanieczyszczony lub nieprawidłowo pobrany. 

Wynik ujemny posiewu świadczy o braku obecności bakterii w badanej próbce moczu. Jeśli pacjent zgłasza objawy charakterystyczne dla ZUM, zaś wynik posiewu moczu jest ujemny, należy rozważyć nieinfekcyjne, czyli niespowodowane przez patogeny, zapalenie układu moczowego. W sytuacji, w której pomimo ujemnego wyniku posiewu pacjent ma podwyższone stężenie białych krwinek w moczu, możliwe jest, że infekcję spowodowały patogeny, których hodowla jest trudna. Należą do nich m.in. chlamydie, mykoplazmy lub rzęsistek pochwowy.  

Jak pobrać mocz na posiew?

Prawidłowe pobranie próbki moczu na posiew jest kluczowe dla otrzymania wiarygodnych wyników. Najlepszy do badania jest mocz poranny, oddany po około 8 godzinnym wypoczynku i pochodzący ze środkowego strumienia. 

Przed pobraniem moczu na posiew należy dokładnie umyć okolice intymne, by zapobiec zakażeniu próbki. Nie powinno się oddawać moczu do badania dwa dni przed i dwa dni po miesiączce, ze względu obecność zwiększonej ilości nabłonków i krwi. Ponadto, warto powstrzymać się od stosunków seksualnych na 24 godziny przed pobraniem próbki. 

Czy pobranie moczu na posiew wymaga specjalnego pojemnika?

Przed badaniem należy zaopatrzyć się w aptece w jałowy pojemnik na mocz (Pojem.na mocz, Pojem.na mocz jał. z wieczkiem) lub pojemnik wyposażony w podłoże transportowo-wzrostowe (Uromedium do ozn.l.kom.bakter.). Jałowego pojemnika na posiew nie należy wcześniej myć ani wyparzać. Odpowiednia ilość moczu do badania to około 20 ml. 

W przypadku użycia pojemnika z podłożem transportowo-wzrostowym, należy odkręcić go, nie dotykając powierzchni płytki. Następnie trzeba oddać do pojemnika mocz ze środkowego strumienia, zanurzyć w nim płytkę z podłożem na kilka sekund, po czym wylać mocz do toalety i zakręcić próbkę z podłożem. 

Prawidłowo pobraną próbkę moczu powinno się dostarczyć do punktu pobrań niezwłocznie po oddaniu moczu. W sytuacji, gdy jest to niemożliwe, konieczne jest umieszczenie próbki w lodówce, jednak na nie na dłużej niż 2-4 godziny. 

Wybrane preparaty znajdziesz i zarezerwujesz w aptece poprzez portal KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Drabczyk, R. (2013). Posiew moczu. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51971,posiew-moczu. (Dostęp:03.2023).
2. Michno, M., Sydor, A. (2016). Zakażenia układu moczowego u osób dorosłych. Przegląd Lekarski, 730(7), s. 504–508.