Kamienie migdałkowe - dlaczego się tworzą i jak je usunąć?

Czym są kamienie migdałkowe?

Migdałki to skupiska tkanki limfatycznej występujące w obrębie gardła. Wchodzą one w skład tak zwanego pierścienia Waldeyera. Wspomniany pierścień składa się z kilku migdałków, to struktura limfatyczna, która odgrywa dużą rolę w odporności organizmu. 

Migdałki posiadają liczne uchyłki (krypty), dzięki którym zwiększają swoją powierzchnię kontaktu. Taka budowa pozwala na skuteczne pełnienie funkcji ochronnych. Migdałki bronią organizmu przed patogenami (bakteriami, wirusami i grzybami), które dostają się do ustroju przez nos lub gardło.

Niestety, w kryptach z różnych powodów może dochodzić do nagromadzenia złogów, które po czasie przekształcają się w czopy migdałkowe, czyli małe, białe, grudkowate twory. Czopy w dotyku, po roztarciu, przypominają kaszę. Składają się z martwych komórek gospodarza, bakterii, resztek jedzenia i soli mineralnych. Są źródłem nieprzyjemnego zapachu z ust (tzw. halitozy), co stanowi problem w kontaktach z innymi ludźmi, głównie ze względu na trudność w pozbyciu się kamieni migdałkowych oraz ich nawracający charakter.

Jak tworzą się kamienie migdałkowe?

Niestety, specyficzna budowa migdałków sprzyja rozwojowi bakterii. Do zajęcia migdałków dochodzi często np. podczas zakażenia gronkowcem. W licznych zagłębieniach może dochodzić do gromadzenia się złogów. Stanowią one świetną pożywkę bakteryjną, co stwarza doskonałe środowisko dla drobnoustrojów. 

W skład złogów migdałkowych wchodzą:

• martwe komórki gospodarza - limfocyty, komórki nabłonkowe;
• niestrawione jedzenie;
• ślina;
• martwe bakterie.

Z czasem zalegający gruz ulega zwapnieniu i przekształca się w kamienie migdałkowe.

Wśród przyczyn kamieni migdałkowych wyróżnia się głównie:

• nieprawidłową dietę;
• chorobę refluksową przełyku;
• nieprawidłowości w budowie migdałków;
• częste infekcje i stany zapalne gardła, m.in. infekcje gronkowcowe.

Kamienie migdałkowe - objawy

Pierwszym objawem, jaki zauważa prawie każdy dotknięty tym problem, jest charakterystyczny, bardzo nieprzyjemny zapach z ust, określany przez inne osoby jako gnilny. Za jego występowanie odpowiadają związki siarki oraz dwuaminy, które są wytwarzane przez bakterie zasiedlające krypty. Jest o tyle uciążliwy, że zwykłe mycie zębów oraz płukanie jamy ustnej rzadko rozwiązują problem. 

Bardzo często chory dowiaduje się o istnieniu kamieni dopiero, kiedy samoistnie jakiś wypadnie, np. podczas kaszlnięcia.

Do objawów kamieni migdałkowych zaliczamy również:

• ból gardła;
• trudność w przełykaniu;
• uczucie zalegania w gardle;
• napady kaszlu;
• nieprzyjemny posmak w ustach.

Mniejsze kamienie migdałkowe mogą nie dawać wyraźnych objawów. Te większe łatwo dojrzeć nieuzbrojonym okiem, w trakcie porannej i wieczornej toalety jamy ustnej.

Jak leczyć kamienie migdałkowe?

Do najskuteczniejszych metod leczenia kamieni migdałkowych należą metody operacyjne, polegające na zamknięciu krypt (kryptoliza) z wykorzystaniem np. lasera CO2 albo zabieg wycięcia migdałka (tonsilektomia). 

Zamknięcie krypt jest metodą bezpieczniejszą, z mniejszą ilością powikłań, lecz nie daje tak dużej pewności braku nawrotów kamieni jak całkowite ich usunięcie. Niestety, tonsilektomia nie pozostaje bez wpływu na organizm człowieka, gdyż migdałki pełnią ważną rolę w odporności. Z tego powodu nie jest ona preferowaną metodą leczenia.

Do innych metod leczenia kamieni migdałkowych zaliczamy manualne czyszczenie migdałków, płukanie gardła oraz stosowanie preparatów miejscowych w postaci aerozoli lub tabletek do ssania.

Manualne usuwanie kamieni migdałkowych

Ręczne oczyszczanie krypt polega na wyciskaniu kamieni z wykorzystaniem szpatułek, patyczków higienicznych lub nawet palców. Budzi czasem kontrowersje, ponieważ nieprawidłowo przeprowadzone oczyszczanie może skutkować wpychaniem części złogów głębiej w migdałki oraz do powstania zranień, co może prowadzić do powikłań i zaostrzenia stanu chorego. Jest także metodą żmudną, ponieważ kamienie migdałkowe nawracają.

Pomocne są specjalne irygatory, które ułatwiają nie tylko usunięcie kamieni, ale także pozwalają na wypłukanie tworzących się jeszcze niezwapnionych złogów.

W przypadku większej liczby kamieni i trudniejszych przypadków warto udać się do lekarza, który przeprowadzi zabieg oczyszczania krypt. 

Jakie leki na kamienie migdałkowe?

Z metod farmakologicznych w leczeniu kamieni migdałkowych stosuje się płukanki do gardła i jamy ustnej oraz preparaty miejscowe w postaci aerozoli i tabletek do ssania. Zawierają one substancje dezynfekujące, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe, takie jak benzydamina, chlorek cetylpirydyniowy, alkohol 2,4-dichlorobenzylowy czy chlorheksydyna. Regularne stosowanie zmniejsza zwykle częstotliwość pojawiania się kamieni migdałkowych i nasilenie problemu.

Naturalne sposoby na kamienie migdałkowe

Wśród metod naturalnych pomocny może okazać się napar z szałwii, posiadający właściwości ściągające i przeciwbakteryjne. Sięgnąć można także po domowe płukanki z solą kuchenną lub wodą utlenioną.

Dostępność wybranych preparatów w pobliskich aptekach sprawdzisz bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Remjasz-Jurek, A. (2022) . Kamienie migdałkowe. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/298813,kamienie-migdalkowe.
2. Starska-Kowarska, K. (2018). Halitoza a wskazanie do tonsylektomii. Medycyna praktyczna. Dostępne na:  https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/gardlo_i_krtan/192896,halitoza-a-wskazanie-do-tonsylektomii
3. Tretiakow, D., Skorek, A. (2019). Halitosis vs tonsil stones: is this an otolaryngological problem? Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 8(4), s. 1-5. DOI: 10.5604/01.3001.0013.5601.​