Zatorowość płucna (zator płucny) — przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Czynniki ryzyka zatorowości płucnej

Zatorowość płucna jest groźnym stanem, który pociąga za sobą poważne konsekwencje. Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu zatorowości są stany przebiegające z wystąpieniem tzw. triady Virchowa, czyli:

• zwolnieniem przepływu krwi;
• zwiększoną aktywnością układu krzepnięcia;
• uszkodzeniem ściany naczyń krwionośnych.

Sytuacjami, w których występują powyższe zaburzenia, są m.in. otyłość, żylaki kończyn dolnych, wcześniejsze epizody choroby zatorowo-zakrzepowej, urazy, złamania i zabiegi operacyjne — zwłaszcza w obrębie nóg oraz długotrwałe unieruchomienie i stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

Objawy zatorowości płucnej

Objawy zatorowości płucnej i ich nasilenie zależą od stopnia zwężenia światła tętnicy płucnej bądź jej odgałęzień. Wpływ na intensywność symptomów mają także choroby współistniejące, zwłaszcza z grupy chorób sercowo-naczyniowych. Zatorowość płucna często manifestuje się nagłym pojawieniem się duszności i bólu w klatce piersiowej. Rzadziej może dojść również od zasłabnięcia, krwioplucia czy kaszlu.

Objawami zauważalnymi przez lekarza w trakcie przeprowadzania badania są: tachypnoe, czyli przyspieszony oddech i tachykardia oznaczająca wzrost częstości akcji serca. W zaawansowanych przypadkach pojawiają się symptomy wskazujące na wstrząs.

Masywna zatorowość płucna doprowadza do słabego natlenienia krwi w płucach i w konsekwencji może prowadzić do zgonu. Rokowanie w przypadku nieleczonej zatorowości płucnej jest niekorzystne. Szacuje się, że śmiertelność u osób nieleczonych sięga nawet 30%. 

Diagnostyka zatorowości płucnej

Rozpoznanie stawia się na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań krwi i badań obrazowych.

W zatorowości płucnej występuje podwyższony poziom D-dimerów. Podwyższony poziom D-dimerów występuje w wielu stanach chorobowych, a jego norma zmienia się w zależności od wieku. Dlatego trzeba pamiętać, że sam podwyższony wynik tego parametru nie jest czynnikiem przesądzającym o obecności zatoru w tętnicy płucnej, natomiast jego niski wynik może ją wykluczać. Jeśli zatorowość płucna doprowadza do przeciążenia komór serca, to w badaniach możemy się spodziewać wzrostu stężenia BNP (przedsionkowego peptydu natriuretycznego). Dodatkowo przy zatorowości wysokiego ryzyka poziom troponin ulega zwiększeniu.

Następstwem zatorowości płucnej mogą być również zaburzenia rytmu serca, dlatego warto wykonać EKG. Chorzy z podejrzeniem zatorowości płucnej powinni także mieć zrobione zdjęcie RTG klatki piersiowej i USG żył głębokich kończyn dolnych, w niektórych przypadkach wykonuje się również angio-TK umożliwiające ocenę tętnic płucnych.

Skala Wellsa

Skala Wellsa jest skalą służącą do oceny klinicznej prawdopodobieństwa wystąpienia zakrzepicy żył głębokich lub zatorowości płucnej. Odpowiednia interpretacja uzyskanych punktów jest pomocna przy ustalaniu dalszego procesy diagnostyczno-leczniczego. Przy ocenie ryzyka ostrej zatorowości płucnej w tej skali bierze się pod uwagę następujące czynniki:

• przebytą wcześniej zakrzepicę żył głębokich lub zatorowość płucną;
• operację lub złamanie w ciągu ostatnich 4 tygodni;
• aktywną chorobę nowotworową:
• krwioplucie;
• liczbę uderzeń serca na minutę;
• objawy zakrzepicy żył głębokich;
• inne mniej prawdopodobne rozpoznanie niż zatorowość płucna.

Jak leczyć zatorowość płucną?

Leczenie zatorowości płucnej według wytycznych zależne jest od stopnia ryzyka wczesnego zgonu, które lekarz ocenia na podstawie występowania:

• objawów wstrząsu lub hipotensji;
• obecności cech dysfunkcji prawej komory.

Przy zatorowości płucnej wysokiego ryzyka leczenie rozpoczyna się od skorygowania nieprawidłowości wynikających ze wstrząsu. Pacjentowi podaje się tlen, a gdy tlenoterapia bierna nie pozwoli na osiągniecie zadowalającego poziomu tlenu w gazometrii lub saturacji w pulsoksymetrze, konieczne może okazać się zastosowanie wentylacji mechanicznej. Chory z zatorowością płucną powinien mieć natychmiast podaną heparynę niefrakcjonowana w dawkach nasycających. Dodatkowo przy wysokim ryzyku zgonu należy rozważyć zastosowanie leczenia trombolitycznego np. alteplazą.

Niezbędne preparaty możesz zarezerwować w wybranej aptece z łatwością i bez konieczności wychodzenia z domu za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Kazimierczyk, R., Kamiński, K.A. (2016). Przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne - diagnostyka i nowe możliwości terapii farmakologicznej w świetle wytycznych ESC/ERS 2015. Folia Cardiologica, 11(5), s. 394-400.
2. Pruszczyk, P. (2022). Zatorowość płucna. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.33.2. (Dostęp: 12.2023).
3. Frołow, M. (2022). Zatorowość płucna: przyczyny, objawy, leczenie i rokowania. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zatorowoscplucna/104653,zatorowosc-plucna. (Dostęp: 12.2023).

Autor