Amylaza w surowicy, amylaza w moczu — wskazania do badania, normy, wysoki i niski poziom amylazy

Co to jest amylaza?

Amylaza wytwarzana jest przez trzustkę, a także przez gruczoły ślinowe. Enzym ten odpowiedzialny jest za trawienie skrobi i innych cukrów złożonych, poprzez rozbijanie wiązań glikozydowych. W efekcie amylaza rozbija cukry złożone na cukry proste. 

Jest to jedyny enzym, który trawi skrobię, dlatego jego nieprawidłowy poziom w organizmie może świadczyć o poważnych chorobach. Amylazę możemy znaleźć nie tylko w trzustce, ale także w wątrobie, gruczołach ślinowych i błonie śluzowej jelita cienkiego. Wydalana jest przez nerki, razem z moczem.

Amylaza w surowicy i moczu — normy

Badanie poziomu amylazy w surowicy polega na pobraniu od pacjenta próbki krwi z żyły łokciowej. Istotne jest, aby poinformować pacjenta o tym, że badanie wykonuje się na czczo. Oznacza to, że ostatni posiłek powinien być przyjęty przynajmniej 8 godzin przed pobraniem krwi.  Dodatkowo nie należy spożywać alkoholu dzień przed badaniem. W innym przypadku wyniki mogą być zaburzone, co uniemożliwi lekarzowi postawienie prawidłowej diagnozy. 

Normy amylazy w surowicy różnią się w zależności od wieku i tak naprawdę nie ma znormalizowanego jej zakresu. Zakres ten jest szeroki i waha się od 20 U/L do nawet 300 U/L. U osób starszych norma mieści się najczęściej w górnych wartościach tego zakresu. 

Badanie poziomu amylazy w moczu polega na pobraniu od pacjenta próbki moczu. Normy wahają się w zależności od płci, w zakresie od 20 IU/L do nawet 490 IU/L. U kobiet z reguły wartości są niższe niż u mężczyzn.

Ostre zapalenie trzustki

Jeśli wartość amylazy jest kilkukrotnie większa, może świadczyć to o różnych schorzeniach występujących w organizmie. Zaliczamy do nich między innymi ostre zapalenie trzustki, w której wartość amylazy może być nawet 3-krotnie wyższa od normy. U pacjentów z ostrym zapaleniem trzustki, występują takie objawy jak wysoka gorączka, przyspieszone tętno, nagły ostry ból brzucha, a także zatrzymanie stolca i gazów. 

W zależności od przyczyny powstania ostrego zapalenia trzustki, dobierane jest leczenie. W przypadku infekcji lekarz przepisuje odpowiednie antybiotyki np. cyprofloksacynę, ceftriakson czy ofloksacynę. Na podstawie wykonanego antybiogramu, lekarz podejmuje decyzję o wyborze konkretnego antybiotyku.

Dostępność poszukiwanych preparatów w najbliższych aptekach sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Wysoki poziom amylazy może świadczyć także o innych schorzeniach, takich jak zapalenie pęcherzyka żółciowego, niedrożność jelit, wrzody dwunastnicy, różnego rodzaju nowotwory np. wątroby, tarczycy, trzustki, jelita grubego, jajników czy prostaty. 

Niski poziom amylazy

Niski poziom amylazy zdarza się dużo rzadziej, ale również jest on niebezpieczny dla zdrowia pacjenta. Niskie wartości amylazy w moczu lub surowicy mogą świadczyć o schorzeniach, takich jak uszkodzenie wątroby, mukowiscydoza, przewlekłe zapalenie trzustki, cukrzyca, otyłość. Dodatkowo osoby, które palą wyroby tytoniowe, również mogą mieć obniżony poziom amylazy.

Podwyższona amylaza a stres

Istnieją badania, które wykazują, że długotrwały stres może przyczynić się do wzrostu poziomu amylazy ślinowej, a w efekcie do podwyższonych wartości amylazy w całym organizmie. Poziom ten ulega zwiększeniu w momencie wystąpienia sytuacji stresowej. Amylaza normuje się, dopiero gdy mija sytuacja stresowa. Niestety brakuje jeszcze dokładniejszych badań, które potwierdzą, że stres powoduje podwyższenie poziomu amylazy w surowicy i moczu. 

Bardzo istotne jest, aby interpretacja wyników przeprowadzona była wyłącznie przez lekarza, który stwierdzi na podstawie wywiadu, a także odpowiednich badań, co jest dokładną przyczyną wysokiego poziomu amylazy w surowicy i moczu. Każdy wynik powinien być oceniany indywidualnie do pacjenta na podstawie historii przebytych chorób, historii chorób w rodzinie, wieku, stylu życia oraz płci.

Bibliografia

1. Akinfemiwa, O., Zubair, M., Muniraj, T. Amylase. (2023). In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557738/ 
2. Takai, N., Yamaguchi, M., Aragaki, T., Eto, K., Uchihashi, K., Nishikawa, Y. (2004). Effect of psychological stress on the salivary cortisol and amylase levels in healthy young adults. Archives of oral biology, 49(12), 963–968. https://doi.org/10.1016/j.archoralbio.2004.06.007 
3. Red. Solnica, B. (2019). Diagnostyka laboratoryjna. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. 

Autor