Skąd się biorą afty? Przyczyny i leczenie

Czym są afty?

Afty to małe i bolesne zmiany pojawiające się w jamie ustnej. Najczęściej można je zauważyć na śluzówce policzków, warg oraz języku i okolicy podjęzykowej. Afty mają postać małych, płytkich nadżerek lub owrzodzeń, które pokryte są włóknikowym nalotem o barwie białej, żółtej lub szarawej, otoczonym zapalną obwódką. Występują pojedynczo lub w większych grupach. Utrzymują się od paru dni do nawet kilku tygodni. W tym miejscu warto obalić jeden mit na ich temat: afty, w odróżnieniu od opryszczki wargowej, nie są zaraźliwe, gdyż nie są następstwem infekcji wirusowej. Nim pojawią się w danym miejscu, możemy odczuwać pieczenie oraz mrowienie.

Skąd się biorą afty?

Przyczyny pojawiania się aft nie zostały do końca poznane, jednak lekarze wskazują na szereg czynników, które mogą się przyczyniać do ich występowania. Wpływ na pojawianie się małych aft maja przede wszystkim: 

• nieodpowiednia higiena jamy ustnej,
• próchnica,
• uszkodzenia śluzówki (podczas szczotkowania zębów, podrażnienia powstałe w trakcie zabiegu u dentysty),
• aparat ortodontyczny,
• źle dobrana proteza,
• stosowanie silnych antybiotyków,
• stres,
• alergia,
• skłonności genetyczne i czynniki rodzinne,
• żywność zawierająca konserwanty, sztuczne barwniki i polepszacze.

Afty małe (tzw. afty Mikulicza) mają charakter nawracający. To najczęściej występujący typ aft. Goją się stosunkowo szybko i nie pozostawiają blizn. Znacznie bardziej uciążliwe są afty duże (tzw. afty Suttona), które występują u około 10% osób. Są to bolesne zmiany o dużo większej średnicy (nawet 3 cm!). Może im towarzyszyć osłabienie i powiększenie węzłów chłonnych. Ze względu na ich rozmiar oraz ból, jaki powodują, afty te mogą utrudniać mówienie i spożywanie posiłków. Zwykle pojawiają się na podniebieniu lub w okolicy gardła. Goją się przez kilka tygodni i często pozostawiają blizny. Mogą je wywoływać:

• zaburzenia hormonalne,
• brak higieny jamy ustnej,
• podrażnienia wywołane pastą zawierającą dodecylosiarczan sodu,
• choroby, którym towarzyszy obniżenie odporności,
• niedobory pewnych witamin i minerałów (żelaza, kwasu foliowego, witamin z grupy B).

Warto również wspomnieć o aftach opryszczkopodobnych, które występują licznie jako niewielkie i bolesne nadżerki.

Aftowe zapalenie jamy ustnej – jak leczyć?

Leczenie aft powinniśmy rozpocząć od wyeliminowania czynników, które mogą je powodować. Należy zatem wyleczyć wszystkie ubytki zębowe, usunąć płytkę nazębną oraz kamień i kompleksowo zadbać o higienę jamy ustnej. Jeżeli nosimy protezę lub aparat ortodontyczny, możemy poprosić stomatologa o konsultację i wyregulowane lub korektę tych elementów. Aby zniwelowć dyskomfort, który towarzyszy aftom, ograniczmy w diecie pokarmy kwaśne i gorące, które mogą podrażniać śluzówkę.

W aptekach dostępnych jest wiele preparatów pomocnych w leczeniu aft. Popularne są zwłaszcza żele na afty, jak: Aftargent Nano, Anaftin, Dezaftan czy Urgo, a także pasty, jak Solcoseryl, które izolują owrzodzenie i tym samym przyspieszają regenerację. Można również stosować spraye (Anaftin, Dentosept Fast) lub płyny do płukania jamy ustnej zawierające chlorheksydynę (Chlorhexil, Corsodyl, Curasept) która działa odkażająco i ułatwia gojenie. Pamiętajmy, że zawsze warto czytać ulotki leków, by znać ich działanie i ewentualne skutki uboczne. Te same informacje na temat wspomnianych farmaceutyków znajdziesz na KtoMaLek.pl, w wygodnej i przejrzystej formie.  

Jeżeli afty mają charakter nawracający, a stosowanie wspomnianych wcześniej metod nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczna może się okazać leczenie ogólnoustrojowe pod opieką lekarza. Warto wykonać badania wykluczające ewentualne niedobory witamin i minerałów (żelazo, kwas foliowy, witamina B12) czy celiakię. W zależności od postawionej diagnozy, oprócz leczenia miejscowego lekarz może zalecić stosowanie kortykosteroidów lub leków immunomodulujących, zwłaszcza w przypadku aftoz o ciężkim przebiegu.

Domowe sposoby na afty

Jeśli afty dokuczają nam tylko od czasu do czasu, możemy wypróbować kilka domowych sposobów, które złagodzą ból i przyspieszą regenerację śluzówki jamy ustnej.

• Płukanka z roztworu soli - wystarczy wymieszać pół łyżeczki soli ze szklanką ciepłej wody. Sól wykazuje działanie odkażające.
• Napary ziołowe - z rumianku, szałwii, tymianku, dębu lub łopianu. Zioła te wykazują działanie ściągające oraz łagodzące, dzięki czemu złagodzą ból.
• Woda utleniona - najlepiej nasączyć nią patyczek kosmetyczny i przyłożyć do afty. Odkazi i przyspieszy gojenie.
• Torebka herbaty - po zaparzeniu herbaty torebkę można wykorzystać jako łagodzący i osuszający okład na aftę.