Ruszczyk kolczasty - właściwości zdrowotne, zastosowania w farmacji

Ruszczyk kolczasty - co to za roślina?

Ruszczyk kolczasty (łac. Ruscus aculeatus) nazywany również myszopłochem kolczastym, należy do rodziny szparagowatych (Asparagaceae) i jest rośliną leczniczą. Występuje powszechnie w basenie Morza Śródziemnego i Morza Czarnego oraz w Wielkiej Brytanii. Krzewinka dorasta do około metra wysokości i jest rośliną wieloletnią. Surowcem stosowanym w farmacji jest kłącze ruszczyka (Rusci rhizoma).

Kłącze ruszczyka kolczastego - właściwości

Kłącze ruszczyka jest bogatym źródłem saponin sterolowych, głównie ruskogeniny i neoruskogeniny oraz w mniejszych ilościach ruscyny, ruskozydu i flawonoidów. Najlepiej poznana ruskogenina wykazuje działanie przeciwzapalne, które jest wynikiem hamowania przylegania neutrofilów do komórek wyściełających drobne naczynka oraz zmniejszenia migracji krwinek białych. Dodatkowo potwierdzono, że ruskogenina zmniejsza przepuszczalność naczyń i działa zwężająco na prekapilary. Działanie zwężające uzyskiwane jest poprzez zwiększone uwalnianie noradrenaliny ze współczulnych zakończeń nerwowych. Ruskogenina hamuje ponadto aktywność enzymu - elastazy - odpowiadającego za uszkodzenia włókien elastyny, co przekłada się na wzmocnienie ścian i zwiększenie napięcia żył. Wyciąg z ruszczyka kolczastego wpływa na wzrost przepływu żylnego i ciśnienia powracającej krwi żylnej.

Ruszczyk kolczasty - przewlekła niewydolność żylna

W leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej podstawą terapii powinna być terapia uciskowa, jednak u wielu pacjentów (około 70%) jest ona formą nieakceptowaną. Stosuje się wtedy leki flebotropowe, które działają ochronnie w stosunku do żył. Wśród nich wymienia się:

• diosminę,
• rutozydy i rutynę,
• saponiny (escyna, ruskogenina),
• wyciąg z pestek winogron,
• dobesylan wapnia,
• tribenozyd.

Stosowanie kłącza ruszczyka kolczastego w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej powinno mieć charakter długotrwały, a jego pozytywne działanie, zmniejszające obrzęki i bolesność nóg oraz zwiększające napięcie żylne jest szczególnie widoczne w połączeniu z hesperydyną i witaminą C. Składniki te uszczelniają naczynia krwionośne i nasilają odpływ limfatyczny z kończyn dolnych.

Kłącze ruszczyka - zastosowania

W leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej dawkowanie preparatów z ruszczykiem powinno opierać się na stosowaniu od 7-11 mg ruskogeniny dziennie, co opowiada 140-220 mg suchego ekstraktu. 

Leki z ruszczykiem stosuje się także w leczeniu hemoroidów, czyli żylaków odbytu. Wówczas stosowana dawka, w porównaniu z leczeniem niewydolności żylnej, powinna być zwiększona, a samo leczenie mieć charakter krótkotrwały, nieprzekraczający tygodnia. 

Saponiny zawarte w ruszczyku kolczastym mogą mieć zastosowanie w dermokosmetykach, zmniejszających widoczność naczynek. Ponadto ze względu na polepszenie krążenia żylnego, mogą potencjalnie wpływać na redukcję cellulitu, jednak na razie nie udało się udowodnić wchłaniania saponin przez skórę.

Jak stosować wyciąg z ruszczyka kolczastego?

Ruszczyk kolczasty znajduje się w preparatach do stosowania miejscowego (maści i żele) oraz doustnego (tabletki). Preparaty doustne z ruszczykiem mogą występować w postaci leków, w połączeniu z hesperydyną i witaminą C oraz jako suplementy diety, z dodatkiem wyciągu z pestek winogron, diosminy, witaminy C i hesperydyny (Detramax Plus, Varivenol, Maxi3Vena). 

Ruszczyk można stosować także w formie żelu do wcierania. W aptekach dostępne są również preparaty złożone, zawierające dodatkowo wyciągi m.in. z kasztanowca, wąkrotki, liści winogron, alg (ŻEL WINOGRONOWY Z RUSZCZYKIEM I KASZTANOWCEM, PANAWIT ŻEL KASZTANOWY, Ruscoven).

Na rynku występują też zioła do zaparzania (Zielnik Świata - ruszczyk kolczasty, Kłącze ruszczyka mielone), które mogą być stosowane pomocniczo u osób prowadzących siedzący tryb życia, chcących wesprzeć krążenie żylne.  

Wybrane preparaty znajdziesz i zarezerwujesz w wybranej aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Chudek, J., Ziaja, D. (2018). Wyciąg z ruszczyka kolczastego w leczeniu przewlekłej choroby żylnej. Varia Medica, 2, 4, s. 277–281.
2. Cyclo 3 fort. Charakterystyka produktu leczniczego. Dostępne na: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl. (Dostęp: październik 2022).
3. Ziaja, D. (2014). Miejsce suplementów diety o działaniu flebotropowym w praktyce lekarskiej u pacjentów z przewlekłą niewydolnością żylną. Chirurgia Polska, 16(1), s. 1-5.