Hiperprolaktynemia - przyczyny i objawy. Jak leczy się nadmiar prolaktyny?

Hiperprolaktynemia - czym się charakteryzuje?

Hiperprolaktynemia sama w sobie nie jest chorobą. Charakteryzuje się zbyt wysokim poziomem prolaktyny utrzymującym się w organizmie. Gdy występuje u pacjenta, powinien naprowadzić specjalistę na odpowiednią diagnostykę i poznanie źródłowego problemu. Zbyt wysoki poziom prolaktyny zawsze jest skutkiem innego stanu, który już dzieje się w organizmie.

Jakie są przyczyny hiperprolaktynemii?

Za wysoki poziom prolaktyny mogą odpowiadać choroby, przyjmowane leki oraz czynniki fizjologiczne m.in. laktacja i współżycie płciowe.

Hiperprolaktynemia - współwystępowanie z chorobami

Zbyt wysoki poziom prolaktyny może również towarzyszyć takim chorobom jak:

• gruczolaki przysadki mózgowej;
• PCOS (zespół policystycznych jajników);
• niewyrównana niedoczynność tarczycy;
• niewydolność nerek;
• marskość wątroby.

Hiperprolaktynemia polekowa

Do leków, których skutkiem ubocznym jest wysoki poziom prolaktyny należą:

• leki opioidowe (m.in. morfina);
• leki stosowane w leczeniu depresji;
• doustna antykoncepcja hormonalna;
• leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego;
• leki stosowane w chorobie wrzodowej.

Hiperprolaktynemia a depresja

Hiperprolaktynemia z depresją jest związana w dwojaki sposób. Z jednej strony przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych może być przyczyną wysokiego poziomu prolaktyny, a z drugiej strony, objawy jakie daje hiperprolaktynemia (niepłodność, obniżone libido, ginekomastia) może w pośredni sposób wpływać na wystąpienie depresji u pacjenta.

Hiperprolaktynemia czynnościowa

Hiperprolaktynemią czynnościową nazywa się okresowe nadmierne wydzielanie prolaktyny, w odpowiedzi na bodziec, jakim jest np. silny stres.

Hiperprolaktynemia - objawy

Objawy, które występują są uzależnione od tego, jak wysoki jest poziom prolaktyny, od płci oraz od tego, co jest przyczyną wysokiego poziomu tego hormonu w organizmie.

Hiperprolaktynemia u kobiet

Objawy towarzyszące hiperprolaktynemii kobiet to:

• wtórny brak miesiączki;
• osłabienie libido;
• bóle piersi i niezłośliwe guzy piersi;
• zaburzenia płodności;
• objawy wywołane możliwą obecnością makrogruczolaka min. bóle głowy, upośledzenie pola widzenia;
• mlekotok (wypływ mleka z sutka poza okresem laktacji).

Hiperprolaktynemia a ciąża

Hiperprolaktynemia poprzez swój wpływ na wydzielanie przez przysadkę mózgową hormonu luteinizującego (LSH) i folikulotropowego (FSH), może powodować cykle bezowulacyjne i tym samym uniemożliwiać zajście w ciążę. Dodatkowo, nadmiar prolaktyny będzie wpływał hamująco na syntezę estrogenów i progesteronu, co może powodować m.in. zaburzenia implantacji zarodka i poronienia nawykowe. Natomiast w przypadku prawidłowo rozwijającej się, fizjologicznej ciąży rolą prolaktyny jest pobudzenie do wzrostu gruczołów piersiowych oraz podtrzymywanie pracy ciałka żółtego.

Hiperprolaktynemia u mężczyzn

Rolą prolaktyny u mężczyzn jest wsparcie produkcji testosteronu. Nie oznacza to jednak w tym przypadku, że im wyższe jej stężenie tym lepiej. Objawy towarzyszące podwyższonemu poziomowi prolaktyny u mężczyzn, mogą negatywnie wpływać na ich aktywność seksualną. Należą do nich:

• osłabienie libido;
• zaburzenia erekcji, impotencja;
• ginekomastia;
• zaburzenia płodności - mężczyzna z nieleczoną hiperprolaktynemią może wytwarzać mniej plemników lub w ogóle ich nie wytwarzać.

Hiperprolaktynemia a dieta

W przypadku hiperprolaktynemii, warto zwrócić uwagę, czy codzienna dieta zawiera produkty bogate w witaminę B6, witaminę E, cynk i magnez. Ważne również, aby żywienie było zgodne z zaleceniami w danej jednostce chorobowej, która powoduje hiperprolaktynemię. Do diety można włączyć również zioła o udowodnionym wpływie na obniżenie prolaktyny np. niepokalanek pospolity (Niepokalanek, Niepokalanek +, Castagnus). 

Dostępność szukanego preparatu możesz sprawdzić bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl. 

Najpierw jednak należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, ponieważ zioło to może wchodzić w interakcję z przyjmowanymi lekami.

Ciekawostka! Poziom prolaktyny fizjologicznie wzrośnie po zjedzeniu obfitego posiłku szczególnie, gdy będzie to posiłek wysokobiałkowy. 

Hiperprolaktynemia a tycie

Zbyt wysoki poziom prolaktyny może łączyć się z podwyższonym apetytem na słodycze, co w połączeniu z innymi zaburzeniami hormonalnymi, np. spadkiem stężenia estrogenów, może w konsekwencji prowadzić do zaburzeń przemiany materii i wzrostu masy ciała.

Hiperprolaktynemia - oznaczanie stężenia

O hiperprolaktynemii mówi się, gdy stężenie prolaktyny we krwi przekracza 20 ng/ml u kobiet i 15 ng/ml u mężczyzn. Przed badaniem laboratoryjnym należy unikać stresu, aktywności fizycznej i stosunku płciowego, ponieważ te czynniki mogą fizjologicznie podnieść poziom prolaktyny i badanie będzie niewiarygodne. Prolaktyna u kobiet powinna być oznaczana w konkretnym dniu cyklu miesiączkowego:

Hiperprolaktynemia - leczenie

Leczenie hiperprolaktynemii powinno być przyczynowe. Nie zawsze wysoki poziom prolaktyny wymaga leczenia. Najpierw trzeba znaleźć przyczynę takiego stanu i dobrać leczenie pod konkretny problem zdrowotny. Gdy przyczyną jest guz przysadki lub inny guz, leczeniem może być stosowanie leków, które są antagonistami dopaminy i powodują zmniejszenie się guza poprzez blokowanie wydzielania dopaminy. W niektórych przypadkach konieczne bywa leczenie operacyjne i resekcja guza. W polekowej hiperprolaktynemii zasadna może okazać się zmiana leczenia i odstawienie leków wywołujących podwyższone stężenie prolaktyny. Natomiast, gdy wysoki poziom prolaktyny wiąże się z chorobą endokrynologiczną, należy zastosować leczenie na daną jednostkę chorobową.

Bibliografia:

1. Auriemma RS, De Alcubierre D, Pirchio R, et al. (2018). The effects of hyperprolactinemia and its control on metabolic diseases. Expert Rev Endocrinol Metab.;13(2):99-106.
2. Goldberg J., Carter A. (2018). Prolactin Level Test. Dostępne na: https://www.healthline.com/health/prolactin (Dostęp: 03.2023).
3. Melgar V, Espinosa E, Sosa E, Rangel MJ, Cuenca D, Ramírez C, Mercado M. (2016). Diagnóstico y tratamiento actual de la hiperprolactinemia [Current diagnosis and treatment of hyperprolactinemia]. Rev Med Inst Mex Seguro Soc. Jan-Feb;54(1):111-21.

Autor