Choroby endokrynologiczne – rodzaje, diagnostyka, leczenie

Choroby endokrynologiczne – co to takiego?

Układ endokrynny (hormonalny, dokrewny, wewnątrzwydzielniczy) odpowiada za wydzielanie hormonów i utrzymanie wewnętrznej równowagi, czyli homeostazy. Choroby endokrynologiczne związane są z zaburzeniem pracy układu endokrynnego. W skład tego układu wchodzą: podwzgórze, przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, szyszynka, nadnercza, wyspy trzustki, jajniki, jądra, grasica oraz komórki dokrewne przewodu pokarmowego. Mówi się o dwóch podstawowych rodzajach chorób endokrynologicznych:

• niedoczynności – gdy narząd wydziela zbyt małą ilość hormonów;
• nadczynności – gdy produkowana jest nadmierna ilość hormonów.

Niepokojące objawy

Objawy pojawiające się w trakcie chorób endokrynologicznych są niespecyficzne i różnią się w zależności od gruczołu, którego dotyczą. Dolegliwości, które mogą świadczyć o wystąpieniu zaburzeń układu wewnątrzwydzielniczego, to:

• ogólne osłabienie,
• suchość skóry, 
• nadmierna senność,
• szybkie męczenie się, 
• wytrzeszcz oczu,
• gwałtowne wahania masy ciała,
• nadmierne owłosienie,
• łysienie,
• nadmierny trądzik,
• powiększenie gruczołu piersiowego u mężczyzn,
• nadpotliwość,
• zaburzenia potencji,
• nadpobudliwość nerwowa,
• kołatanie serca,
• zaburzenia miesiączkowania,
• trudności w zajściu w ciążę, 
• poronienia.

Rodzaje chorób endokrynologicznych

Choroby endokrynologiczne dzieli się ze względu na rodzaj gruczoły, którego dotyczy dysfunkcja. Poniżej opisano podstawowe rodzaje tych chorób.

Choroby tarczycy i przytarczyc

Tarczyca to gruczoł zlokalizowany u podstawy szyi, którego rola polega na produkowaniu i wydzielaniu do krwi trzech hormonów: trójjodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) oraz kalcytoniny. Najpowszechniejsze choroby endokrynologiczne tarczycy, to niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy, nowotwór tarczycy oraz zapalenie tarczycy.

Choroby nadnerczy

Nadnercza to niewielkie parzyste gruczoły zlokalizowane nad nerkami, zbudowane z kory i rdzenia. Hormony wydzielane przez nadnercza to glikokortykosteroidy, mineralokortykosteroidy, hormony płciowe, adrenalina, noradrenalina czy dopamina. Przykłady chorób endokrynologicznych nadnerczy to: 

• choroba Addisona – pierwotna niedoczynność kory nadnerczy;
• choroba Cushinga – pojawia się, gdy nadnercza wytwarzają zbyt dużą ilość glikokortykosteroidów; 
• zespół Conna, hipoaldosteronizm, hiperaldosteronizm wtórny – zaburzenia wydzielania mineralokortykoidów;
• guz chromochłonny.

Choroby trzustki

Trzustka pełni w organizmie dwie ważne funkcje – dostarcza do jelita cienkiego enzymy trawienne oraz wydziela hormony regulujące poziom glukozy we krwi. Choroby pojawiające się w wyniku zaburzenia pracy trzustki, to cukrzyca i nowotwór trzustki. 

Choroby podwzgórza i przysadki

Najczęstszymi chorobami podwzgórza i przysadki są:

• moczówka prosta – powstaje w wyniku niedoboru wazopresyny;
• zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny – występuje, gdy podwzgórze produkuje zbyt dużą ilość wazopresyny;
• niedoczynność przysadki;
• guz przysadki.

Choroby jąder i jajników

Jajniki to narządy rozrodcze kobiet, produkujące ważne hormony warunkujące płeć kobiecą, np. estrogeny, progesteron i relaksyna. Zaburzenia hormonalne jajników przyczyniają się do powstania zespołu policystycznych jajników.

Jądra położone są w worku mosznowym i odpowiadają za wydzielanie androgenów (przede wszystkim testosteronu) u mężczyzn. Niedobór testosteronu może być wynikiem hipogonadyzmu lub andropauzy.

Rozpoznanie chorób endokrynologicznych

Choroby endokrynologiczne diagnozowane są zazwyczaj przez lekarza endokrynologa. Podczas wizyty przeprowadza on dokładny wywiad medyczny i zleca niezbędne badania diagnostyczne, np. USG lub badanie poziomu hormonów we krwii, a na podstawie wyników dobiera odpowiednie leczenie.

Leczenie chorób endokrynologicznych

Leczenie uzależnione jest od rodzaju choroby, na którą cierpi pacjent. W przypadku niedoboru hormonów, polega ono na podawaniu ich doustnie lub w postaci zastrzyków (testosteron, lewotyroksyna). Leczenie nadczynności może polegać na podawaniu leków obniżających stężenie hormonów (tiamazol, propylotiouracyl), leczeniu jodem promieniotwórczym, a jeśli to konieczne – usunięciu całości lub części organu. 

Dostępność poszukiwanych preparatów w najbliższej aptece sprawdzisz bez wychodzenia z domu za pomocą portalu KtoMaLek.pl.