Mangostan właściwy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Mangostan właściwy — właściwości

Mangostan właściwy, znany również jako „owoc bogów", jest bogaty w mnóstwo witamin, między innymi witaminę A, C, E oraz witaminy z grupy B, a także minerały takie, jak potas, magnez, wapń.

Mangostan jest źródłem ksantonów, czyli związków chemicznych o silnym działaniu przeciwutleniającym, które wspomagają neutralizację wolnych rodników w organizmie, przez co zapobiegają uszkodzeniom komórek i opóźniają procesy starzenia. Innymi antyoksydantami obecnymi w tym owocu są koenzym Q10, katechiny i stylbeny. 

Dalej w składzie znajdziemy błonnik pokarmowy, chitynę, białka i enzymy. Niezwykle ciekawy jest wyizolowany z tej rośliny kwas hydroksycytrynowy, któremu przypisuje się zdolności wyszczuplające. 

Mangostan wykazuje działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Błonnik zawarty w mangostanie wspomaga trawienie, zapobiega zaparciom i może pomagać w leczeniu stanów zapalnych jelit.

Mangostan właściwy — jak wygląda i skąd pochodzi?

Mangostan właściwy (łac.Garcinia mangostana L.) inaczej nazywany jest garcynią. Należy do egzotycznej rodziny kluzjowatych Clusiacaceae. Naturalnie pochodzi on z regionu Archipelagu Malajskiego i regionów tropikalnych południowo-wschodniej Azji. Obecnie uprawy garcyni można spotkać także w Indiach, Australii oraz w Indonezji. 

Drzewo mangostanu osiąga wysokość do 25 metrów, a jego liście są ciemnozielone i błyszczące. Liście eliptyczne ułożone są na pędzie nakrzyżlegle. Zielono-różowe kwiaty posiadają grube płatki i zlokalizowane są na szczytach pędów. Owoce garcyni są kuliste, o średnicy 5-7 cm, z grubą, ciemnofioletową skórką, która jest bogata w substancje bioaktywne. Miąższ owocu jest biały, soczysty, podzielony na kilka segmentów i charakteryzuje się słodkim, lekko kwaskowatym smakiem. 

Owoc mangostanu jest często określany mianem „najsmaczniejszego owocu świata" i to właśnie on stanowi surowiec zielarski Graciniae mangostanae fructus.

Mangostan właściwy — działanie, wskazania do stosowania

Mangostan właściwy znajduje szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej. Po pierwsze — dzięki wysokiej zawartości witaminy C i ksantonów, mangostan wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego, zwiększając zdolność organizmu do walki z infekcjami. Ponadto zawarte w nim ksantony mają silne właściwości przeciwzapalne, które mogą pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych w organizmie, w tym chorób przewlekłych takich, jak reumatoidalne zapalenie stawów. Mangostan wykazuje także działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, co pomaga chronić organizm np. przed biegunkami. Wspomaga także zdrowie serca, obniżając poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów we krwi. Owoce tej rośliny chętnie stosowane są jako suplement diety wspomagający odchudzanie i wciąż bada się jego potencjalne właściwości przeciwnowotworowe.

Mangostan właściwy na cukrzycę

Antyoksydanty zawarte w owocach, szczególnie ksantony, wspierają zdrowie trzustki i mogą poprawiać wydzielanie insuliny. Badania wskazują, że ekstrakty z mangostanu pomagają w regulacji poziomu glukozy we krwi, co może zapobiegać gwałtownym skokom cukru i poprawiać ogólne samopoczucie osób cierpiących na cukrzycę.

Mangostan właściwy na krążenie

Mangostan wspiera zdrowie układu krążenia na kilka sposobów. Po pierwsze, pomaga obniżać poziom cholesterolu LDL (określany jako „zły cholesterol”) i trójglicerydów, co zmniejsza ryzyko miażdżycy. Po drugie, ksantony działają przeciwzakrzepowo, co pomaga zapobiegać powstawaniu zakrzepów i wspiera prawidłowe krążenie krwi. Dzięki temu mangostan może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka zawałów serca i udarów mózgu.

Mangostan właściwy na pracę układu trawiennego

Mangostan właściwy jest bogaty w błonnik, który wspomaga procesy trawienne i zapobiega zaparciom. Błonnik pomaga utrzymać regularne wypróżnienia i wspiera zdrową mikroflorę jelitową. Co więcej, substancje bioaktywne zawarte w mangostanie mają właściwości przeciwzapalne, co może być pomocne w łagodzeniu stanów zapalnych jelit, takich jak choroba Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Mangostan właściwy — jak dawkować?

Owoce mangostanu można spożywać na surowo oraz dodawać do sałatek, deserów, smoothie czy koktajli. Zaleca się spożywanie od 1 do 2 owoców dziennie. Ekstrakty z mangostanu dostępne są również w formie kapsułek, soków, proszków czy suplementów diety. W przypadku suplementów, przed rozpoczęciem stosowania warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby ustalić odpowiednią dawkę i uniknąć ewentualnych interakcji z innymi lekami.

Leki i suplementy zawierające mangostan właściwy

Chociaż mangostan nie jest popularnym owocem w Polsce, to można go spotkać w niektórych supermarketach, sklepach ze zdrową żywnością i aptekach. Na rynku dostępne są różne produkty zawierające ekstrakty z mangostanu:

• soki i koncentraty,
• kapsułki,
• tabletki,
• proszki,
• kremy,
• balsamy.

Mangostan właściwy w ciąży

Mangostan nie jest zalecany do spożywania w trakcie ciąży i karmienia piersią. Zaleca się zachować ostrożność i skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem regularnego stosowania. 

Mangostan właściwy — przeciwwskazania i środki ostrożności

Mangostan jest raczej bezpieczny do spożycia, jednak niektóre osoby mogą być uczulone na jego składniki. Osoby z chorobami nerek powinny unikać nadmiernego spożycia ze względu na wysoką zawartość potasu, co może być niebezpieczne w przypadku zaburzeń funkcji tego narządu. Co więcej, przyjmowanie dużych ilości mangostanu może wpływać na krzepliwość krwi, dlatego osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe powinny zachować ostrożność i skonsultować się z lekarzem.

Mangostan właściwy — możliwe działania niepożądane

Działania niepożądane związane ze spożywaniem mangostanu są rzadkie, ale mogą obejmować reakcje alergiczne, takie jak swędzenie, wysypka czy pokrzywka. Wysoka zawartość błonnika w mangostanie u osób wrażliwych może powodować dolegliwości żołądkowe — wzdęcia czy biegunkę. Ważne jest, aby zaczynać od małych ilości i stopniowo zwiększać dawkę, obserwując reakcje organizmu.

Mangostan właściwy — interakcje z lekami i innymi ziołami

Brak jest doniesień o poważnych interakcjach mangostanu z innymi ziołami lub lekami, jednak zawsze warto zachować ostrożność. Osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe, leki na nadciśnienie czy cukrzycę powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji mangostanem, aby uniknąć ewentualnych niekorzystnych interakcji.

Mangostan właściwy w Ziołopedii — podsumowanie

Mangostan właściwy to niezwykle wartościowy owoc, który znajduje szerokie zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej. Jego bogactwo witamin, minerałów i antyoksydantów czyni go doskonałym wsparciem dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Regularne spożywanie mangostanu może przyczynić się do poprawy funkcjonowania układu immunologicznego, sercowo-naczyniowego, trawiennego oraz wspomóc regulację poziomu cukru we krwi. Jak każdy suplement diety, również mangostan warto stosować z umiarem i rozwagą, konsultując się z lekarzem w przypadku wątpliwości lub istniejących schorzeń.

Bibliografia

1. Kwon, E. B., Moon, D. O., Oh, E. S., Song, Y. N., Park, J. Y., Ryu, H. W., Kim, D. Y., Chin, Y. W., Lee, H. S., Lee, S. U., & Kim, M. O. (2023). Garcinia mangostana Suppresses Triacylglycerol Synthesis in Hepatocytes and Enterocytes. Journal of medicinal food, 10.1089/jmf.2023.K.0008. Advance online publication. https://doi.org/10.1089/jmf.2023.K.0008
2. Liu, Q. Y., Wang, Y. T., & Lin, L. G. (2015). New insights into the anti-obesity activity of xanthones from Garcinia mangostana. Food & function, 6(2), 383–393. https://doi.org/10.1039/c4fo00758a
3. Verma, N., Pandit, S., Kumar, A., Yadav, G., Giri, S. K., Lahiri, D., Kari, Z. A., Prasad, R., & KanuPriya (2022). Recent Update on Active Biological Molecules in Generating the Anticancerous Therapeutic Potential of Garcinia mangostana. Applied biochemistry and biotechnology, 194(10), 4724–4744. https://doi.org/10.1007/s12010-022-04031-2
4. Obolskiy, D., Pischel, I., Siriwatanametanon, N., & Heinrich, M. (2009). Garcinia mangostana L.: a phytochemical and pharmacological review. Phytotherapy research : PTR, 23(8), 1047–1065. https://doi.org/10.1002/ptr.2730
5. Sultan, O. S., Kantilal, H. K., Khoo, S. P., Davamani, A. F., Eusufzai, S. Z., Rashid, F., Jamayet, N. B., Soh, J. A., Tan, Y. Y., & Alam, M. K. (2022). The Potential of α-Mangostin from Garcinia mangostana as an Effective Antimicrobial Agent-A Systematic Review and Meta-Analysis. Antibiotics (Basel, Switzerland), 11(6), 717. https://doi.org/10.3390/antibiotics11060717
6. Ovalle-Magallanes, B., Eugenio-Pérez, D., & Pedraza-Chaverri, J. (2017). Medicinal properties of mangosteen (Garcinia mangostana L.): A comprehensive update. Food and chemical toxicology : an international journal published for the British Industrial Biological Research Association, 109(Pt 1), 102–122. https://doi.org/10.1016/j.fct.2017.08.021 

Autor