Niedobór witaminy C – jak się objawia i czym może skutkować?

Witamina C — czym jest i za co odpowiada

Witamina C wraz z witaminami z grupy B należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Jest to witamina egzogenna, czyli nasz organizm nie jest w stanie jej sam wyprodukować i musimy dostarczać ją wraz z codzienną dietą w pożywieniu. Witamina C jest również najbardziej wrażliwą na czynniki zewnętrzne witaminą i bardzo łatwo się utlenia, a tym samym traci swoje właściwości np. przy ekspozycji na światło, wysoką temperaturę oraz powietrze atmosferyczne.

Funkcje witaminy C

Witamina C pełni różne role w naszym organizmie. Co najważniejsze, jest ona przeciwutleniaczem, czyli nie tylko wpływa na codzienne funkcjonowanie różnego rodzaju procesów, ale również zabezpiecza nasz organizm przed szkodliwym działaniem stresu oksydacyjnego.

Do podstawowych funkcji witaminy C należy zaliczyć udział w procesach takich jak:

• synteza kolagenu,
• przyswajanie żelaza,
• synteza neuroprzekaźników,
• wzmacnianie dziąseł i zębów,
• eliminacja bakterii powodujących próchnicę.

Niedobór witaminy C znacząco wpływa na odporność, jednak jak udowodniły badania, przyjmowanie wyższych dawek witaminy C nie wpływa na ryzyko zachorowania na przeziębienie oraz inne choroby infekcyjne. Z drugiej strony suplementacja kwasu askorbinowego w trakcie przeziębienia pozwala skrócić jego czas od 8% w przypadku dorosłych, do 14% w przypadku dzieci.

Niedobór witaminy C

Niedobór witaminy C został opisany po raz pierwszy w XVIII wieku przez lekarza oraz marynarza Jamesa Linda, który odkrył, że karmienie marynarzy cytrusami zapobiega pojawieniu się szkorbutu. Nie wiedział on jeszcze wtedy o istnieniu tej witaminy, jednak zastosowanie pokarmu, który zawierał jej duże ilości, znacząco wpłynął na przebieg choroby. 

Co to jest szkorbut?

Szkorbut to choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C. Chorowali na niego w przeszłości przede wszystkim marynarze. Obecnie w krajach rozwiniętych choroba ta praktycznie nie występuje. 

Objawy długotrwałego niedoboru witaminy C wynikały przede wszystkim z zahamowania procesów syntezy kolagenu. U chorych marynarzy James Lind zaobserwował samoistne krwawienia, liczne bóle mięśni i stawów, osłabienie, łatwość złamań, brak gojenia się ran oraz liczne problemy z zębami i dziąsłami. 

Niedobór witaminy C oraz możliwość zachorowania na szkorbut odkryto na początku XX wieku również u świnek morskich, co spowodowało, że zwierzęta te stały się kierunkiem badań naukowców w celu lepszego poznania mechanizmów samej choroby. Badania te udowodniły, że James Lind miał rację i za przyczynę szkorbutu należy uznać niewłaściwą dietę.

Odkrycie witaminy C

Odkrycie witaminy C nastąpiło niemal 150 lat po opisaniu problemów z odżywianiem u marynarzy przez Jamesa Linda. W 1928 roku węgierskiemu uczonemu Albertowi Szent-Gyorgyi udało się wyizolować z papryki witaminę C, za co został nagrodzony Nagrodą Nobla w 1937 roku.

Objawy niedoboru witaminy C

Objawy niedoboru witaminy C różnią się w zależności od stanów jej niedoboru. W dzisiejszych czasach jednak niedobór witaminy C praktycznie nie występuje. Zdarza się, że niedobór witaminy C pojawia się u osób z zaawansowanymi zaburzeniami odżywiania lub u osób uzależnionych od używek. 

Niedobór witaminy C w codziennej diecie można zaobserwować przede wszystkim po pojawiających się krwawieniach z nosa lub z ran, które dodatkowo przy braku witaminy C trudniej się goją.

Witamina C wpływa na syntezę neuroprzekaźników i jak pokazują badania, jej znaczny niedobór może wywołać choroby związane z funkcjonowaniem układu nerwowego. Wpływając na syntezę serotoniny, niedobór witaminy C może spowodować zachorowanie na depresję. Należy jednak pamiętać, że tak poważne objawy pojawiają się dopiero przy znacznym niedoborze witaminy C trwającym miesiące lub nawet lata.

Witamina C w pożywieniu

Niedobór witaminy C można w łatwy sposób zniwelować dzięki odpowiedniemu odżywianiu. Szczególnie dieta bogata w owoce i warzywa pozwala łatwo uzupełnić niezbędne do funkcjonowania ilości witaminy C. 

Bezkonkurencyjnym liderem, biorąc pod uwagę zawartość witaminy C, jest malpigia granatolistna, zwana też acerolą, która w 100 g owoców zawiera aż do 2500 mg witaminy C. Jej owoce wykorzystuje się do przemysłowej produkcji witaminy C w przemyśle farmaceutycznym. Na drugim miejscu znajdują się owoce róży, w których w 100 g owoców możemy znaleźć 400-500 mg witaminy C.

Pozostałymi owocami i warzywami, które są bardzo dobrym źródłem witaminy C w codziennej diecie, są nać pietruszki, czarna porzeczka, papryka oraz koperek. Bardzo dużą zawartość witaminy C stwierdzono również w zielonej papryczce chilli, jednak ze względu na bardzo ostry smak, ciężko o zastosowanie jej w większych ilościach w codziennej diecie.

Witamina C – jak leczyć niedobór

Niedobory witaminy C leczy się uzupełnieniem kwasu askorbinowego. Uzupełnienie to może polegać na zmianie diety na bogatą w owoce i warzywa, stosowaniu suplementacji doustnej, domięśniowej lub dożylnej. 

Preparaty zawierające kwas askorbinowy, czyli witaminę C znajdziesz dzięki wyszukiwarce KtoMaLek.pl. 

Preparaty doustne mogą mieć różną dawkę witaminy C i zaczynać się od 200 mg, kończąc na 1000 mg. Występują w postaci tabletek do połykania lub tabletek musujących do rozpuszczania w wodzie. 

Co najważniejsze, witamina C nie wykazuje praktycznie żadnego działania toksycznego, a za bezpieczną dawkę uznaje się 1000 mg na dobę. Nadmiar witaminy C usuwany jest z naszego organizmu z moczem, stąd regularne przyjmowanie zbyt dużych dawek tej witaminy może powodować częstsze oddawanie moczu oraz powstawanie kamieni nerkowych!

Bibliografia

1. Starzyk, J., Starzyk-Łuszcz, K. Obraz kliniczny szkorbutu w świetle zaświadczenia chirurga Jana Kłossowicza z 1811 roku. Studia Medyczne; 2013; 29(1), str. 117-120
2. Kamińska, E. Skuteczność witaminy C w profilaktyce i leczeniu przeziębienia w świetle wyników badań klinicznych. Pediatria po dyplomie; 2015; dostępne na stronie: https://podyplomie.pl/pediatria/18982,skutecznosc-witaminy-c-w-profilaktyce-i-leczeniu-przeziebienia-w-swietle-wynikow-badan-klinicznych (Data dostępu 10.2023)
3. Wawer, I., Paradowska, K. Suplementacja witamin dla dorosłych. Medycyna po dyplomie; 2018; dostępne na stronie: https://podyplomie.pl/medycyna/30739,suplementacja-witamin-u-doroslych (Data dostępu 10.2023)
4. Zawada, K. Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka. Herbalism; 2016; 1(2), str. 22-34

Autor