Zawał serca – najczęstsze przyczyny, typowe objawy, leczenie, profilaktyka

Zawał serca – przyczyny

Do zawału serca dochodzi zwykle, gdy w jednej z tętnic wieńcowych utworzy się skrzep krwi, który blokuje dopływ krwi do mięśnia sercowego. Blokadę przepływu krwi może także spowodować nagły skurcz tętnicy wieńcowej. Prawdopodobieństwo ataku serca jest większe w przypadku zwężenia tętnic. Do czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia zawału serca należy: 

• wiek (mężczyźni powyżej 45. roku życia i kobiety powyżej 55. roku życia);
• palenie papierosów;
• nadwaga lub otyłość;
• nadciśnienie tętnicze;
• wysoki poziom cholesterolu we krwi;
• cukrzyca;
• siedzący tryb życia.

Ryzyko zawału serca jest większe w przypadku chorych na dusznicę bolesną lub u osób, które przechodziły już atak serca lub operację serca. 

Objawy zawału serca

Najczęstsze objawy zawału serca to:

• gniotący ból w środkowej części klatki piersiowej;
• trudności z oddychaniem;
• wilgotna, spocona i szara cera;
• zawroty głowy;
• kołatanie serca;
• osłabienie;
• mdłości lub wymioty;
• niepokój;
• kaszel;
• złe samopoczucie.

Podczas ataku serca ból, który pojawia się w klatce piersiowej, może promieniować do szczęki, karku, ramion i nadgarstków. U osób powyżej 75. roku życia może pojawić się tzw. “cichy” zawał charakteryzujący się brakiem objawów. 

Zawał serca – leczenie

W przypadku podejrzenia zawału serca, chory niezwłocznie powinien zostać zabrany do szpitala, aby wykonać badania potwierdzające. Urządzenie do EKG (elektrokardiograf) rejestruje aktywność elektryczną serca. Badanie jest bezbolesne i trwa kilka minut. W razie podejrzenia zawału serca pobierana jest próbka krwi i badana pod kątem obecności specjalnych enzymów. Substancje te są wydzielane podczas zawału serca. Ich zadaniem jest regulacja przebiegu reakcji chemicznych zachodzących w organizmie. Im wcześniej rozpocznie się leczenie zawału, tym więcej mięśnia sercowego można uratować.

Jeśli chory nie oddycha, nie kaszle i nie reaguje na bodźce, należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Zazwyczaj osobie podczas zawału serca podaje się kwas acetylosalicylowy (aspiryna), która zapobiega zwiększaniu się skrzepu krwi w tętnicy wieńcowej. Substancje trombolityczne rozpuszczają skrzep w tętnicy wieńcowej, umożliwiając dopływ krwi do uszkodzenia mięśnia sercowego. 

Po ataku serca zgodnie z zaleceniami lekarza, pacjent przyjmuje różne leki, aby zmniejszyć ryzyko następnego ataku. Mogą to być:

• beta-blokery pomagające chronić serce po zawale; 
• inhibitory konwertazy angiotensyny rozszerzające naczynia krwionośne i obniżające ciśnienie krwi;
• statyny pomagające obniżyć poziom cholesterolu we krwi dzięki blokadzie jego wytwarzania w wątrobie. 

Dostępne jest także leczenie inwazyjne poprzez przezskórnę angioplastykę wieńcową polegającą na poszerzeniu zwężonej tętnicy wieńcowej za pomocą małego balonu zlokalizowanego na końcu specjalnego cewnika, który jest umieszczany wewnątrz naczyń krwionośnych.

Zawał serca – pierwsza pomoc

Jeśli ból w klatce piersiowej utrzymuje się ponad 5 minut i nie ustępuje po odpowiednim odpoczynku lub przyjęciu pod język nitrogliceryny (dotyczy pacjentów, którym lekarz uprzednio zapisał ten lek), należy niezwłocznie zadzwonić pod numer telefonu ratunkowego 999 lub 112. Chory powinien zadzwonić na pogotowie, nawet jeśli nie jest do końca pewny czy pojawiające się objawy mogą świadczyć o zawale serca.

Zawał serca – profilaktyka

Wyróżniamy pierwotną oraz wtórną profilaktykę zawału serca. Profilaktyka pierwotna ma na celu zapobiegać wystąpieniu zawału serca i polega przede wszystkim na zmianie nawyków żywieniowych, ustabilizowaniu masy ciała, wprowadzeniu codziennej aktywności fizycznej czy zaprzestaniu palenia tytoniu. Wyróżniamy także profilaktykę wtórną, która skierowana jest do osób, które przebyły już zawał serca. Jej celem jest niedopuszczenie do kolejnego zawału. Należy kontrolować pozostałe schorzenia takie jak cukrzyca, hipercholesterolemia czy nadciśnienie tętnicze. Aby wspomóc pracę serca można sięgnąć po naturalne preparaty: Głóg Apteo, SERDECZNIK ZIELE Herbatka zioł.. Należy pamiętać, aby stosowanie suplementów oraz ziół skonsultować z lekarzem. 

Dostępność tych oraz wielu innych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Wełnicki M., Barylski M. (2018). Pacjent po zawale mięśnia sercowego. Lekarz POZ 3, s. 149-50. 
2. Sacha J., Guzik P. (2012). Nowa uniwersalna definicja zawału serca - omówienie ogólne. Anestezjologia i Ratownictwo, 6, s.322-334. 
3. Skowerski T. (2021). Zawał serca bez uniesienia odcinka ST.  Standardy kardiologiczne - okiem echokardiografisty, s. 15-16. 
4. Wiercińska M. (2022). Zawał serca (atak serca): przyczyny, objawy i leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zawal/62035,zawal-serca (Dostęp: 03.2023).

Autor