Berberys zwyczajny  – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Berberys zwyczajny  – właściwości

Głównym związkiem odpowiedzialnym za działanie berberysu jest berberyna. Berberys zawiera także berbaminę, alkaloidy, taniny, związki fenolowe, steroidy i triterpeny.  

Czy owoce berberysu są jadalne? No pewnie! Owoc berberysu jest kwaśny i cierpki w smaku. Stąd nazwa potoczna - kwaśnica pospolita. Jakie właściwości mają owoce berberysu? Berberys jadalny zawiera wiele składników odżywczych takich, jaki dekstroza, fruktoza, kwas jabłkowy, kwas cytrynowy i żywice. Jest bogaty w witaminę C i A, wapń, żelazo i potas. 

W Polsce najczęściej owoce dostępne są suszone owoce lub suchy ekstrakt. Właściwości suszonego berberysu są zbliżone do jego formy surowej. 

Berberys zwyczajny – jak wygląda i skąd pochodzi?

Berberys zwyczajny (łac. Berberis vulgaris) występuje głównie w centralnej i południowej Europie, północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych i w południowej Azji. Istnieje ponad 500 gatunków berberysu. 

Berberys uprawiany jest głównie w Iranie. Jest tam szeroko stosowany w kuchni. Pochodzi stamtąd znaczna światowa część produkcji owoców berberysu. 

Jak wygląda berberys zwyczajny? Większość berberysów to kolczaste krzewy o wiecznie zielonych liściach. Liść berberysu ma odwrotnie jajowaty kształt. Jego kwiaty są żółte, zebrane w grona. Owoc berberysu to mała, podłużna jagoda, która przy dojrzewaniu zyskuje kolor czerwony. 

Surowcem leczniczym jest owoc lub korzeń. W preparatach leczniczych występuje najczęściej w postaci ekstraktów z berberysu. 

Berberys zwyczajny – działanie, wskazania do stosowania

Berberys zwyczajny ma potwierdzone działanie zmniejszające stężenie cholesterolu oraz poziom glukozy we krwi. Pomaga w walce z nadciśnieniem i otyłością. 

Przypisuje mu się także właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgorączkowe, przeciwwymiotne, przeciwzapalne czy żółciopędne. Berberys na pasożyty takie jak leishmania czy malaria stosowany jest tradycyjnie. 

Berberys zwyczajny na cholesterol

Zaburzenia lipidowe są ważnym czynnikiem ryzyka w schorzeniach kardiologicznych. Obniżenie ich stężenia pomaga w zapobieganiu zawałom, udarom oraz nadciśnieniu. Najczęściej mamy do czynienia ze zbyt niskim poziomem HDL oraz zbyt wysokim stężeniem LDL i trójglicerydów. 

Przyjmowanie berberyny przez kilka tygodni obniża stężenie cholesterolu całkowitego, trójglicerydów oraz LDL. Istnieją także doniesienia, że pomaga podnieść poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Berberys pospolity wpływa także korzystnie na metabolizm lipidów.

Berberys zwyczajny na wysoki cukier

Cukrzyca typu drugiego jest chorobą przewlekłą i dotyka znacznej części społeczeństwa. Efekty przeciwcukrzycowe i hipoglikemizujące berberysu zwyczajnego zostały potwierdzone przez wiele badań. 

Berberyna pozwala obniżyć poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c), glikemię na czczo oraz glikemię poposiłkową. W jednym z badań naukowcy nazwali ją idealnym lekiem o działaniu obniżającym stężenie glukozy. 

W przeprowadzonych badaniach berberyna nie powodowała hipoglikemii. Wydaje się dobrym i bezpiecznym lekiem dla świeżo zdiagnozowanych pacjentów lub osób, które potrzebują dodatkowej pomocy przy odpowiedniej kontroli cukrzycy.

Berberys zwyczajny na nadciśnienie

Nadciśnienie jest jednym z głównych czynników prowadzących do zawałów i niewydolności serca, udarów mózgu oraz niewydolności nerek. 

Badanie parametrów hemodynamicznych u osób przyjmujących berberynę wykazało zwiększoną objętość wyrzutową lewej komory oraz zmniejszony opór naczyń, co korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Działanie berberysu pomaga obniżyć ciśnienie krwi.

Berberys zwyczajny na otyłość

Leczenie nadwagi i otyłości ważne jest przy profilaktyce chorób takich jak cukrzyca typu drugiego, nadciśnienie, choroby sercowo-naczyniowe i udary. 

W badaniach na szczurach udowodniono, że wyciąg berberysu pomaga zmniejszyć masę ciała. Na ludziach przeprowadzono niewiele badań, jednak w jednym z nich wykazano, że przyjmowanie 1,5 g ekstraktu z berberysu dziennie przez 3 miesiące pomogło zmniejszyć masę ciała. 

Berberys zwyczajny – jak dawkować?

Dawkowanie ekstraktu z berberysu zależy od choroby, na którą jest stosowany. Dawka dobowa wynosi 1,5-3 g berberyny dziennie i jest zazwyczaj podzielona na 2-3 porcje. 

Efekty najczęściej widoczne są po kilku tygodniach kuracji. 

Leki i suplementy zawierające berberys zwyczajny

Berberys zwyczajny w ciąży

W badaniach na myszach nie wykazano, aby berberyna powodowała krwawienia, poronienia lub wady wrodzone. 

Jednak powinno się unikać berberysu w czasie ciąży i karmienia piersią. Istnieją doniesienia, że może zwiększać poziom bilirubiny u noworodków, co może prowadzić do żółtaczki. Może też powodować stany zapalne żołądka lub nerek u niemowlaków.

Berberys zwyczajny – przeciwwskazania i środki ostrożności

Nie należy przyjmować berberysu podczas ciąży i karmienia piersią. Nie powinny go spożywać również dzieci. 

W przypadku osób stosujących leki przeciwcukrzycowe, na nadciśnienie lub cholesterol przed rozpoczęciem suplementacji zalecana jest konsultacja z lekarzem. 

Berberys zwyczajny – możliwe działania niepożądane

Berberys zwyczajny najczęściej nie powoduje poważnych działań niepożądanych. Pojawić się mogą dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego takie jak biegunka, zaparcia, wzdęcia czy ból brzucha. 

Berberys zwyczajny – interakcje z lekami i innymi ziołami

Berberys wpływa na działanie wielu enzymów metabolizujących leki. Jeśli przyjmujesz jakieś leki, zawsze przed jego zastosowaniem skonsultuj się z lekarzem. Berberyna wchodzi w istotną interakcję z cyklosporyną - znacząco podnosi jej stężenie we krwi. Nasila także działanie metforminy. Łączenie jej z digoksyną także nie jest również bezpiecznym rozwiązaniem. 

Berberys zwyczajny w Ziołopedii – podsumowanie

Berberys pospolity jest rośliną o dużym potencjale i może wspomóc leczenie wielu chorób cywilizacyjnych. W przypadku osób zdrowych jest bezpieczny i ma niewielkie działania niepożądane. Pamiętaj, że należy przyjmować go co najmniej kilka tygodni, aby osiągnąć widoczne rezultaty.