Dymnica pospolita — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Dymnica pospolita — właściwości

Dymnica pospolita jest cenną i bogatą w związki czynne rośliną leczniczą. Głównymi jej składnikami odpowiadającymi za właściwości zdrowotne są alkaloidy, w tym protopina (inaczej fumaryna), związki flawonoidowe (głównie kwercetyna i kemferol), wolne kwasy fenolowe, żywice i gorycze, a także śluzy i sole mineralne. 

Ze względu na obecność tych składników dymnica pospolita charakteryzuje się bardzo nieprzyjemnym, ostrym zapachem i słono-gorzkim smakiem. Wykazuje głównie działanie:

• rozkurczowe na mięśnie gładkie;
• żółciopędne;
• pobudzające opróżnianie pęcherzyka żółciowego;
• moczopędne.

Ponadto wyciągi i ekstrakty z dymnicy wykazują istotne działanie przeciwbakteryjne (m.in. wobec szczepów Staphylococcus epidermidis, Bacillus subtilis i Escherichia coli) i przeciwgrzybicze (m.in. wobec Trichoderma, Alternaria solani i Aspergillus Niger). Badania na zwierzętach pokazują także, że ekstrakty z dymnicy mają silne właściwości przeciwutleniające, chroniąc komórki przed negatywnymi skutkami stresu oksydacyjnego.

Dymnica pospolita — jak wygląda i skąd pochodzi?

Dymnica pospolita, dymnica lekarska (łac. Fumaria officinalis L.), zwana też dymówką, rutką polną, ptasią rutą czy kokoryczą lekarską, jest jednoroczną rośliną należącą do rodziny makowatych (łac. Papaveraceae). Występuje na terenie całej Europy, Azji i w północnej Afryce. W Polsce jest pospolitym chwastem porastającym ogrody, pola, łąki i ugory. 

Dymnica lekarska może osiągać wysokość do 50 centymetrów. Jej łodyga jest pusta, kanciasta i bogato ulistniona. Szarozielone liście umiejscowione są naprzemianlegle. Roślina kwitnie od kwietnia do października, a jej drobne kwiaty mają barwę od różowej do purpurowoczerwonej .

Surowcem leczniczym jest całe lub rozdrobnione ziele dymnicy (łac. Fumariae herba), wysuszone w odpowiednich warunkach. Roślinę zbiera się ze stanowisk naturalnych w okresie pełnego kwitnienia i suszy. Gotowy surowiec można nabyć w aptekach lub zebrać i samodzielnie suszyć w domu.

Dymnica pospolita — działanie, wskazania do stosowania

Ziele dymnicy pospolitej ma szerokie zastosowanie w leczeniu różnych dolegliwości. Dawniej przypisywano jej właściwości poprawiające czynność żołądka, podawano ją również przy żółtaczce czy gorączce. Sok z ziela rośliny był też niegdyś stosowany zewnętrznie przy chorobach pasożytniczych skóry, liszajach oraz w szkorbucie. Dziś głównie używana jest do łagodzenia objawów chorób przewodu pokarmowego, dróg moczowych i skóry.

Dymnica pospolita na choroby dróg moczowych

Jako środek działający rozkurczowo i moczopędnie, ziele dymnicy pospolitej znalazło zastosowanie w chorobach dróg moczowych związanych ze skąpomoczem i stanami spastycznymi dróg moczowych. Ponadto jej stosowanie zalecane jest w celu zwiększenia diurezy i obniżenia ciśnienia tętniczego krwi.

Dymnica pospolita na choroby przewodu pokarmowego

Ziele dymnicy pospolitej zwiększa wydzielanie żółci, a także pobudza opróżnianie woreczka żółciowego, dlatego znajduje zastosowanie w łagodzeniu dolegliwości związanych z zaburzeniami trawienia, uczuciem wzdęcia i pełności, stanach skurczowych przewodu pokarmowego czy zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Dodatkowo reguluje perystaltykę jelit oraz wypróżnianie.

Napary z ziela dymnicy pospolitej świetnie sprawdzą się też w bolesnych miesiączkach, ze względu na działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie.

Dymnica pospolita na choroby skóry

Napary i herbatki z ziela dymnicy pospolitej stosowane są również do przemywania skóry trądzikowej, z wykwitami, a także z egzemą, łuszczycą czy świerzbem. Oprócz stosowania zewnętrznego ziele dymnicy zaleca się również doustnie jako leczenie wspomagające w dermatozach. 

Oprócz naparów i herbatek ziele dymnicy może być składnikiem maseczek do twarzy. Napary z ziela mogą posłużyć jako toniki do przemywania skóry tłustej z trądzikiem. Dymnica polecana jest również jako dodatek do kąpieli dla osób z problemami skórnymi.

Dymnica pospolita — jak dawkować?

Zgodnie z rekomendacjami Europejskiej Agencji Leków (ang. European Medicines Agency, EMA) napar z dymnicy lekarskiej należy przygotować z 2-6 gramów suszu na dobę, przyjmując go na 30 minut przed posiłkiem. 

Wodny, suchy wyciąg z ziela dymnicy może być stosowany w dawce do 1000 mg dziennie.

Napar z dymnicy pospolitej

Aby przygotować napar z ziela dymnicy lekarskiej, należy 1-2 łyżeczki suszu zalać szklanką wrzącej wody i odstawić pod przykryciem do zaparzenia na 10-15 minut. Odcedzoną i ostudzoną herbatę z dymnicy można pić 1-2 razy dziennie. 

Leki i suplementy zawierające dymnicę pospolitą

Dymnica lekarska dostępna jest głównie jako suplement diety, zwykle w postaci, wysuszonego, rozdrobnionego ziela. Bywa również składnikiem preparatów wspierających pracę układu moczowego.

Dymnica pospolita w ciąży

Stosowanie dymnicy pospolitej jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Nie zaleca się stosowania ziela dymnicy pospolitej u osób poniżej 18. roku życia.

Dymnica pospolita — przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniem do stosowania ziela dymnicy lekarskiej jest niedrożność dróg żółciowych. 

Preparatów z dymnicą pospolitą powinny unikać osoby chorujące na epilepsję oraz zmagające się z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. 

Dymnica pospolita — możliwe działania niepożądane

Ziele dymnicy pospolitej należy stosować tylko pod kontrolą lekarską i zgodnie z dawkowaniem w ulotce. Wyższe dawki mogą nadmiernie obniżać ciśnienie tętnicze krwi, zaburzać pracę wątroby oraz porażać mięśnie gładkie. Może także dojść do za burzeń ze strony układu pokarmowego w postaci zaburzeń łaknienia, wymiotów i biegunek.

Dymnica pospolita — interakcje z lekami i innymi ziołami

Preparaty z dymnicą pospolitą mogą wchodzić w interakcje z lekami przeciwarytmicznymi, β-adrenolitycznymi i glikozydami nasercowymi, nasilając ich działanie. 

Obecne w dymnicy pospolitej alkaloidy izochinolinowe mogą wpływać na metabolizm leków poprzez interakcje z enzymami z rodziny cytochromu P450.

Dymnica pospolita w Ziołopedii — podsumowanie

Dymnica pospolita jest rośliną o istotnym potencjale leczniczym, jednak stosunkowo rzadko można znaleźć ją na półkach aptecznych. Mimo korzystnego działania w przebiegu dolegliwości żołądkowych i skórnych, ziele dymnicy należy stosować z rozwagą, najlepiej pod kontrolą lekarską. 

Bibliografia

1. Chanaj-Kaczmarek J., Wysocki M. "Skład chemiczny, właściwości biologiczne i lecznicze ziela dymnicy lekarskiej (Fumaria officinalis L.)". Postępy Fitoterapii 2/2018, s. 121-127

2. Ali Esmail Al-Snafi. „Constituents and Pharmacology of Fumaria Officinalis - A Review”. IOSR Journal Of Pharmacy.Volume 10, Issue 1 Series. I (January 2020), PP. 17-25. Dostępne na: https://www.researchgate.net/profile/Ali-Al-Snafi/publication/338902020

Autor