Żółtaczka – choroba, czy jej objaw?

Czy żółtaczka to choroba?

Potocznie żółtaczką nazywa się wirusowe zapalenie wątroby (typu A, B lub B), ponieważ schorzenia te objawiają się m.in. zażółceniem skóry. Sama w sobie żółtaczka nie jest stanem chorobowym, a jedynie jego objawem. Mówimy o niej wówczas, gdy skóra oraz białkówka oczu zabarwiona są na żółto. To efekt gromadzącej się w surowicy krwi i tkankach organizmu bilirubiny.

Bilirubina jest pomarańczowoczerwonym barwnikiem żółciowym, który powstaje na skutek rozpadu hemu pochodzącego z hemoglobiny oraz niektórych białek. Wyróżnia się bilirubiny pośrednie i bezpośrednie, które składają się na bilirubinę całkowitą. W badaniach laboratoryjnych normy bilirubiny określa się następująco:

• całkowita: 0,3–1,2 mg/dl,
• pośrednia: 0,2–0,8 mg/dl,
• bezpośrednia: 0,1–0,4 mg/dl.

Jeżeli poziom bilirubiny całkowitej przekracza określone normy, możemy mówić o hiperbilirubinemii. Żółtaczkę stwierdza się, gdy poziom bilirubiny całkowitej trzykrotnie przekroczy dopuszczalną normę.

Co może być przyczyną żółtaczki?

Żółtaczka może być objawem wielu chorób, nie tylko uszkodzeń wątroby. Do podwyższenia poziomu bilirubiny dochodzi, gdy organizm wytwarza jej zbyt wiele, nie potrafi jej zmetabolizować lub wydalić. Upośledzone wydalanie bilirubiny może mieć charakter mechaniczny, związany z utrudnionym odpływem żółci. Stan ten często powodują zalegające w przewodach żółciowych kamienie, czy guzy powstałymi w przewodach żółciowych. Mówimy wówczas o żółtaczce mechanicznej.

W przypadku żółtaczki hemolitycznej dochodzi do przyspieszonego rozpadu prawidłowych krwinek czerwonych, co zdarza się przy wchłanianiu rozległych krwiaków śródtkankowych lub masywnej hemolizie (rozpadzie czerwonych krwinek).

Żółtaczka miąższowa wiąże się z zaburzeniami pracy wątroby i uszkodzeniem komórek tego organu, który nie potrafi odpowiednio metabolizować bilirubiny. Dzieje się tak przy toksycznych uszkodzeniach wątroby, marskości wątroby oraz wirusowych zapaleniach wątroby różnego typu.

Żółtaczka może wystąpić również po spożyciu dużej ilości pokarmów, które zawiera żółty lub pomarańczowy barwnik, np. dynia czy marchew. Mówimy wtedy o żółtaczce rzekomej, która jest niegroźna i ma charakter przejściowy.

Jak rozpoznać, że mamy żółtaczkę?

Objawy żółtaczki trudno przeoczyć. U osób z podwyższonym poziomem bilirubiny widoczne jest zażółcenie skóry i błon śluzowych oraz żółte zabarwienie białkówek oczu. Zmienić się może także barwa moczu na ciemniejszą, a także zabarwienie stolca na jaśniejsze. Ponadto przy żółtaczce może wystąpić silny świąd skóry, a także bóle kolkowe.

Objawy mogące wskazywać na żółtaczkę należy skonsultować z lekarzem rodzinnym, który na podstawie wywiadu medycznego i odpowiednich badań sprawdzi, co jest przyczyną tego stanu.

Żółtaczka fizjologiczna

O żółtaczce często mówi się w kontekście nowonarodzonych dzieci. To powszechna przypadłość, u podstaw której leżą zaburzenia w metabolizowaniu bilirubiny. Żółtaczka fizjologiczna dotyka blisko 40% noworodków i niemal wszystkie dzieci urodzone przedwcześnie. Dlaczego tak się dzieje? W okresie ciąży dziecko potrzebuje więcej krwinek czerwonych, które dodatkowo zawierają inny rodzaj hemoglobiny. Po porodzie krwinki ulegają hemolizie (rozpadowi), ale wątroba noworodka nie jest na tyle dojrzała, by zmetabolizować i wydalić taką ilość bilirubiny. Żółtaczka tego typu jest procesem fizjologicznym i przeważnie nie wywołuje negatywnych następstw. Istotne jest częste karmienie dziecka piersią, co pozwala zahamować wzrost bilirubiny. W części przypadków, gdy stężenie bilirubiny jest wysokie lub szybko się zwiększa, dziecko poddaje się fototerapii promieniami ultrafioletowymi. Promienie UV rozkładają bilirubinę i tym samym zmniejszają jej stężenie we krwi.

Czy żółtaczkę się leczy?

Jeżeli pacjent ma żółtaczkę, lekarz powinien skierować go na podstawowe badania diagnostyczne. Wykonuje się m.in. badanie stężenia bilirubiny (całkowitej i jej frakcji), aktywność enzymów wątrobowych i markerów wirusowych zapaleń wątroby. Kolejnym badaniem jest USG jamy brzusznej, które pozwala sprawdzić stan wątroby i funkcjonowanie przewodów żółciowych.

Żółtaczka jest jedynie objawem choroby, w związku z tym należy podjąć leczenie schorzenia, które przyczynia się do zwiększenia poziomu bilirubiny we krwi. Warto jednak zawczasu zadbać o kondycję wątroby, eliminując z diety tłuste, ciężkostrawne potrawy i alkohol. W regeneracji wątroby pomaga też umiarkowana aktywność fizyczna i odpowiednia ilość snu. Ponadto można skorzystać z szerokiej gamy preparatów wspomagających pracę i regenerację wątroby (np. Essentiale forte, Hepatil, Sylimarol).

Przyjmujesz leki i nie wiesz, czy możesz je stosować z suplementami? Sprawdź bazę interakcji na KtoMaLek.pl, dzięki której dowiesz się, które preparaty możesz bezpiecznie łączyć.