Czy zielona herbata jest zdrowa?

Czym jest i jak powstaje zielona herbata?

Zarówno czarna, jak i zielona herbata powstają z liści i pąków tego samego krzewu, czyli Camellia sinensis. Tym, co je między sobą różni, jest późniejszy proces obróbki, który decyduje o ostatecznym smaku i właściwościach herbacianego suszu. Zielone herbaty powstają z młodych liści i nierozwiniętych pąków krzewu herbacianego, które po zbiorach poddawane są procesowi więdnięcia i utleniania. W odpowiednim momencie liście poddaje się działaniu pary wodnej, aby dezaktywować enzymy odpowiedzialne za oksydację i zachować zielony kolor suszu.

Głównymi producentami zielonej herbaty są Chiny i Japonia. Smak naparu z zielonej herbaty jest delikatny i nieco trawiasty, lecz wiele zależy od rodzaju suszu i obróbki. Herbaty zielone miewają wyczuwalne nuty owocowe, kwiatowe, warzywne lub morskie, co nie wynika z obecności dodatków smakowych.

Zielona herbata – właściwości zdrowotne

Zielona herbata (Zielona herbata Herbapol, Herbata Vitax zielona, Herbata Yunnan zielona, Herbata fix ZIELONA) od wielu lat jest przedmiotem licznych badań, które analizują jej niezwykle bogaty skład. W tym niepozornym suszu wykryto około 4 tysiące aktywnych związków, z czego nawet 30% stanowią polifenole, czyli związki o silnym potencjale antyoksydacyjnym. Wśród nich dominują katechiny i ich pochodne, obecne są też flawonoidy, kwasy fenolowe (m.in. galusowy, kawowy), garbniki, aminokwasy, witaminy i związki mineralne oraz alkaloidy purynowe (w tym teobrominy, teofiliny i kofeiny).

Główną substancją biologicznie czynną w zielonej herbacie jest galusan epigallokatechiny, który wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Badania potwierdzają, że regularne picie naparu z zielonej herbaty może obniżać ryzyko rozwoju chorób nowotworowych (np. raka piersi, prostaty, żołądka). Ponadto obecne w zielonej herbacie antyoksydanty unieszkodliwiają wolne rodniki tlenowe i redukują stres oksydacyjny, działając przeciwzapalnie.

Wysokie stężenie katechin i polifenoli w zielonej herbacie sprawia, że regularne jej spożywanie może być jednym z elementów prewencji tzw. chorób cywilizacyjnych. Obszerne analizy pokazują, że ekstrakty z zielonej herbaty hamują lub opóźniają występowanie zmian miażdżycowych, tym samym zmniejszając ryzyko nadciśnienia tętniczego, które prowadzić może do zawału serca lub udaru niedokrwiennego mózgu. Dodatkowo ekstrakt z zielonej herbaty pomaga uregulować gospodarkę lipidową poprzez obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL i trójglicerydów, a także działa moczopędnie, dzięki czemu wspomaga usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii. Wykazano też, że spożywanie naparu z zielonej herbaty może redukować ryzyko zachorowania na choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera, choroba Parkinsona), cukrzycę typu 2. Dostępne są również badania, które mówią o korzystnym wpływie zielonej herbaty na kondycję zębów. Dzięki wysokiej zawartości fluoru zielona herbata może wzmacniać zęby, z kolei obecne w niej polifenole działają przeciwbakteryjnie, przeciwdziałając rozwojowi bakterii próchnicotwórczych.

Od wieków zielona herbata była kojarzona z filozofią zen, doskonale znaną w cywilizacjach Dalekiego Wschodu. Dzięki zawartości taniny, która łagodzi pobudzające działanie teiny, uspokaja i wprowadza człowieka w przyjemny stan, pozwalając jednocześnie na zachowanie czujności umysłu.

Zielona herbata na odchudzanie – czy rzeczywiście działa?

Ekstrakt z zielonej herbaty jest często wykorzystywanym składnikiem różnych suplementów diety, wspomagających proces odchudzania (np. Asystor Slim, Solgar Green Tea Zielona Herbata, Linea detox, Bio-CLA z zieloną herbatą). Takich preparatów jest bez liku, co rodzi słuszne obawy o ich wątpliwą skuteczność. Jak to wygląda w przypadku zielonej herbaty? Okazuje się, że istnieje wiele dowodów naukowych, które potwierdzają jej korzystny wpływ na redukcję masy ciała i tkanki tłuszczowej. W jednym z badań ochotnicy przez 12 tygodni regularnie spożywali bogaty w katechiny ekstrakt z zielonej herbaty. Po tym okresie u osób tych zaobserwowano istotnie niższą masę ciała oraz objętość tkanki tłuszczowej niż w przypadku grupy kontrolnej. Jak to możliwe?

Antyoksydanty obecne w zielonej herbacie mogą zmniejszać przyswajanie tłuszczów w jelitach, co działa dwutorowo. Z jednej strony zmniejsza się stężenie trójglicerydów i cholesterolu we krwi, z drugiej ograniczone są wzrost i namnażanie się komórek tłuszczowych. Badania potwierdzają również, że katechiny obecne w zielonej herbacie ograniczają wchłanianie glukozy oraz hamują aktywność enzymów, które rozkładają wielocukry.

Oczywiście dokładne mechanizmy działania katechin i pozostałych związków obecnych w zielonej herbacie wymagają dalszych badań i analiz. Można jednak z umiarkowanym entuzjazmem uznać, że spożywanie zielonej herbaty będzie skutecznym wsparciem procesu redukcji nadmiernej masy ciała i jej stabilizacji. Należy jednak pamiętać, że samo picie herbaty lub stosowanie suplementów na bazie jej ekstraktu rozwiążą problemu nadwagi. Konieczna jest przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych i zmniejszenie bilansu spożywanych kalorii, a także wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej.

Zielona herbata w ciąży – czy jest bezpieczna?

Zawarte w zielonej herbacie antyoksydanty wykazują korzystny wpływ na nasze zdrowie, jednak ich nadmiar może być szkodliwy. Kontrolowanie spożycia polifenoli jest szczególnie istotne w przypadku kobiet w ciąży. Okazuje się bowiem, że nadmierne spożywanie żywności i napojów bogatych w polifenole może ujemnie wpływać na przebieg ciąży, a także ograniczać adsorpcję żelaza z diety, co grozi niedokrwistością. Szczególnie niebezpieczne są produkty zawierające skoncentrowane źródła polifenoli. Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania ekstraktu zielonej herbaty u ciężarnych, odradza się jego stosowanie u kobiet w ciąży.

Nie oznacza to jednak, że przyszła mama musi całkowicie zrezygnować z picia zielonej herbaty. 1-2 filiżanki w ciągu dnia nie powinny stanowić zagrożenia dla zdrowia kobiety i płodu. Warto zadbać, by był to łagodny napar. Ewentualne wątpliwości najlepiej omówić z ginekologiem prowadzącym ciążę.

Zielona herbata i jej działanie kosmetyczne

Wartościowy skład zielonej herbaty nie umknął uwadze producentom kosmetyków, którzy chętnie wykorzystują jej ekstrakt w kosmetykach przeciwstarzeniowych, nawilżających i łagodzących (m.in. FLOS-LEK Żel ze świetlikiem i herbatą, Green Pharmacy Żel pod prysznic róża piżmowa i zielona herbata, Orientana tonik jaśmin i zielona herbata).

Zieloną herbatę można też wykorzystać do domowej pielęgnacji skóry. Napar herbaciany doskonale sprawdzi się jako odświeżający i łagodzący tonik do skóry twarzy lub jako składnik płukanki do włosów. Z mocniejszego naparu można przygotować odprężającą kąpiel do stóp lub całego ciała. Z kolei sproszkowana zielona herbata matcha może być składnikiem domowych maseczek pielęgnacyjnych.