Najczęstsze choroby cywilizacyjne. Jak im zapobiegać?

Czym są choroby cywilizacyjne?

Choroby cywilizacyjne są skutkiem ubocznym postępu, jaki dokonał się w trakcie ostatnich dwudziestu lat. Wywoływane są między innymi przez zanieczyszczenie środowiska, rozpowszechnienie wysokoprzetworzonej żywności i używek, narażenie na czynniki chemiczne oraz zaniedbanie aktywności fizycznej. Dodatkowo, życie w biegu i przewlekłe narażenie na stres powoduje, że choroby cywilizacyjne dotykają także sfery psychicznej. 

Niepokojący jest fakt, iż coraz więcej chorób cywilizacyjnych diagnozuje się u dzieci i młodzieży. Ponadto przyczyniają się nawet do 80% przedwczesnych zgonów, którym w większości przypadków można skutecznie zapobiegać. Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, że ogromną rolę w profilaktyce chorób cywilizacyjnych odgrywa styl życia, a stan naszego zdrowia zależy przede wszystkim od nas samych.

Najczęstsze choroby cywilizacyjne

Choroby cywilizacyjne dotykają wielu układów i narządów, prowadząc do upośledzenia ich fizjologicznych funkcji. Warto pamiętać, jakie objawy powinny zwrócić naszą uwagę i skłonić do konsultacji z lekarzem.

Zespół metaboliczny

Zespół metaboliczny rozpoznawany jest w przypadku stwierdzenia 3 z 5 następujących kryteriów: 

• podwyższenie ciśnienia tętniczego powyżej 130/85 mmHg lub leczone nadciśnienie tętnicze,
• podwyższenie poziomu trójglicerydów,
• obniżenie poziomu cholesterolu HDL,
• cukrzyca typu 2 lub nieprawidłowa glikemia na czczo,
• otyłość brzuszna, czyli obwód w talii >80 cm u kobiet i >94 cm u mężczyzn.

Zauważmy, że każda z wymienionych jednostek chorobowych zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych lub prowadzi do rozwoju jednej z nich. Niestety bardzo często występują równocześnie, nasilając swój przebieg i przyspieszając rozwój powikłań. Nieleczony zespół metaboliczny prowadzi do incydentów sercowo naczyniowych, takich jak zawał, udar mózgu czy żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. Z biegiem czasu uszkodzeniu ulegać mogą inne narządy, np. nerki. 

Początkowo przebieg zespołu metabolicznego ma charakter bezobjawowy, dlatego tak ważne jest, by dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała i regularnie wykonywać badania profilaktyczne.

Nowotwory

Kolejną grupą chorób cywilizacyjnych są nowotwory, wynikające ze zwiększonej ekspozycji na rozmaite czynniki rakotwórcze, między innymi:

• zanieczyszczenia powietrza i dym papierosowy, 
• substancje chemiczne, także te zawarte w wysokoprzetworzonej żywności,
• szkodliwe promieniowanie.

Ich działanie polega na zaburzeniu prawidłowego procesu dzielenia i namnażania się komórek. Wzrost zachorowań w ostatnich latach znalazł odzwierciedlenie w wielu kampaniach edukacyjnych, mających na celu propagowanie zdrowego stylu życia i wykonywania regularnych badań, takich jak cytologia, mammografia czy badanie prostaty.

Nadwaga i otyłość

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że nadwaga i otyłość również zaliczane są do chorób cywilizacyjnych. Wyjątkowo niebezpieczna jest otyłość brzuszna, będąca jednym z ważniejszych czynników ryzyka zespołu metabolicznego. Statystyki nie pozostawiają złudzeń − zaniedbanie zdrowej diety i brak ruchu dotyczy także dzieci i młodzieży. W Polsce wzrost liczby przypadków nadwagi i otyłości poniżej 18. roku życia jest najszybszy w całej Europie.

Lekarze alarmują − nadmierna masa ciała zaburza funkcjonowanie całego organizmu. Osoby otyłe obciążone są kilkukrotnie większym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, zaburzeń hormonalnych, nowotworów, a także powikłań ze strony układu ruchu, wskutek przeciążenia stawów.

Zaburzenia psychiczne

Zwiększone tempo życia, stres, przepracowanie czy szkodliwy wpływ mediów społecznościowych sprawiają, że wciąż wzrasta liczba osób zmagających się z zaburzeniami psychicznymi. Do najczęściej występujących schorzeń zaliczamy depresję, nerwicę i zaburzenia lękowe. Pamiętajmy, że chorób psychicznych nie należy lekceważyć − nieleczone mogą pogłębiać się, prowadząc nawet do prób samobójczych.

Na czym polega profilaktyka chorób cywilizacyjnych?

Profilaktyka chorób cywilizacyjnych polega przede wszystkim na przestrzeganiu zasad zdrowego odżywiania i regularnej aktywności fizycznej. W dzisiejszych czasach niezwykle cenną umiejętnością jest analiza składu kupowanych produktów, gdyż pozwala wykluczyć z diety niepotrzebne konserwanty i sztuczne substancje. Warto także rozważyć dodatkową suplementację:

• witaminy D3 (Ibuvit D, Vigantoletten, Vigalex Forte),
• kwasów omega 3 (Gold Omega 3, Naturell Omega 3),
• żelaza i witaminy B12, zwłaszcza u wegan i wegetarian (Ascofer, Naturell Witamina B12).

Dostępność wybranego preparatu w najbliższej aptece sprawdzisz za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Skuteczność leczenia chorób cywilizacyjnych zależy od stadium zaawansowania, dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnych badań kontrolnych. Ich zakres i częstotliwość zależy od wieku i stanu zdrowia pacjenta, dlatego przy najbliższej okazji, omówmy je z lekarzem POZ lub odpowiednim specjalistą.

Autor