Mięśniaki macicy — przyczyny występowania, objawy, leczenie. Czy mięśniaki macicy są groźne dla zdrowia?

Co to są mięśniaki macicy?

Mięśniaki na macicy to narośle zbudowane z mięśni i tkanki, które tworzą się wewnątrz lub na ścianie macicy. Ich terminologia w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 to mięśniak gładkokomórkowy macicy. Mięśniaki mogą rozwijać się m.in. w jamie macicy, na trzonie macicy czy na szyjce macicy. Zazwyczaj są łagodnymi zmianami nowotworowymi.

Jak wyglądają mięśniaki macicy?

Mięśniaki macicy to najczęściej zaokrąglone narośle, które wyglądają jak gładkie guzki. W niektórych przypadkach mogą być przyczepione cienkim trzonkiem do macicy i z wyglądu przypominać grzyba. Mogą rosnąć jako pojedynczy guz lub w grupie, a skupiska te mogą mieć różne rozmiary. Dla porównania, mięśniaki macicy mogą być tak małe, jak ziarnko groszku, ale mogą też osiągnąć rozmiar arbuza.

Rodzaje mięśniaków macicy

Istnieją różne rodzaje mięśniaków macicy w zależności od ich lokalizacji i sposobu przyczepienia. Wyróżnia się:

• mięśniaki śródścienne — jest to najczęstszy rodzaj, są osadzone pośrodku ściany macicy;
• mięśniaki podśluzówkowe — znajdują się tuż pod błoną śluzową macicy (endometrium);
• mięśniaki podsurowicówkowe — rosną pod błoną surowiczą na zewnątrz macicy, mogą osiągnąć znaczne rozmiary i rozrastać się w kierunku miednicy;
• mięśniaki z trzonkiem — jest to najrzadszy rodzaj, przyczepiają się do macicy za pomocą ogonka lub łodygi.

Mięśniaki macicy — przyczyny

Mięśniaki macicy są najczęściej występującymi guzami w obrębie macicy. Dokładna przyczyna ich powstawania jest nieznana, ale rolę odgrywają na pewno estrogeny, czyli żeńskie hormony płciowe. Nie są określone konkretne przyczyny, przez które powstają mięśniaki macicy. Istnieją natomiast czynniki ryzyka, które mogą wpływać na szanse rozwoju mięśniaków. Można podzielić je na niemodyfikowalne, których nie można zmienić i na modyfikowalne, na które mamy wpływ np. poprzez styl życia. Przedstawia je poniższa tabela:

Czy można zapobiec wystąpieniu mięśniaków macicy?

Niestety nie ma skutecznej profilaktyki. Natomiast można zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia, utrzymując prawidłową masę ciała oraz przechodząc regularne badania ginekologiczne.

Mięśniaki macicy — objawy

Mięśniaki macicy mogą powodować różnorodne objawy, ale najczęściej należą do nich:

• obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe;
• krwawienia międzymiesiączkowe;
• uczucie pełności w dolnej części brzucha;
• zaparcia lub uczucie ucisku na odbytnicę;
• częste oddawania moczu i uczucie niepełnego oddania moczu, gdy mięśniak naciska na pęcherz moczowy.

Czy mięśniaki macicy bolą?

Przy mięśniakach macicy można doświadczać bardzo zróżnicowanych odczuć bólowych. Jest to najczęściej kwestia indywidualna u danej kobiety. Przy małych mięśniakach często nie występują dolegliwości bólowe i ciężko się o nich dowiedzieć bez badania ginekologicznego. W przypadku większych mięśniaków kobiety częściej doświadczają dyskomfortu i bólu. Mogą one powodować bóle pleców czy nóg, kłujące bóle w brzuchu czy nawet ból podczas stosunku.

Czy przy mięśniakach macicy rośnie brzuch?

Duże mięśniaki macicy mogą powodować wzdęcie brzucha i sprawiać wrażenie, że zwiększył się jego obwód.

Jakie są powikłania związane z mięśniakami macicy?

Większość mięśniaków macicy nie powoduje poważnych powikłań. Niemniej jednak najczęstsze skutki nieleczonych mięśniaków to:

• ból, który staje się trudny do opanowania lekami;
• puchnięcie brzucha i okolicy miednicy;
• nadmierne krwawienia;
• niedokrwistość z niedoboru żelaza;
• niepłodność;
• w bardzo rzadkich przypadkach może dojść do pęknięcia mięśniaka.

Mięśniaki macicy — leczenie

Leczenie mięśniaków macicy może różnić się w zależności od ich rozmiarów, liczby, ich lokalizacji oraz objawów, które im towarzyszą. W przypadku małych mięśniaków, które nie powodują objawów, najczęściej lekarz zaleca tylko regularne badania ginekologiczne i USG przezpochwowe w celu monitorowania mięśniaków. W przypadku, gdy pacjentka doświadcza objawów, takich jak niedokrwistość z niedoboru żelaza z powodu obfitych krwawień, umiarkowany i silny ból, problemy z oddawaniem moczu czy problemy jelitowe, konieczne będzie leczenie. To, w jaki sposób leczyć mięśniaki jest zawsze ustalane z lekarzem i będzie zależało od kilku czynników:

• liczby mięśniaków;
• wielkości mięśniaków;
• gdzie są zlokalizowane;
• jakich objawów doświadcza pacjentka;
• planów reprodukcyjnych i wieku pacjentki.

Tabletki na mięśniaki macicy

Leczenie farmakologiczne mięśniaków macicy to najczęściej zastosowanie u pacjentki leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty lub silniejszych środków na receptę, gdy paracetamol i ibuprofen nie działają. Często konieczna jest również suplementacja żelaza, gdy krwawienia są obfite. W celu złagodzenia objawów mięśniaków wykorzystuje się często również tabletki antykoncepcyjne.

Operacyjne usuwanie mięśniaków macicy

Metoda usunięcia mięśniaków macicy będzie zależeć przede wszystkim od tego, czy dana pacjentka ma plany reprodukcyjne i ważne jest dla niej zachowanie płodności. W celu zachowania płodności stosuje się miomektomię, czyli zabieg wyłuszczenia mięśniaków. Zabieg wykonuje się laparoskopowo, co wymaga jedynie niewielkich nacięć na brzuchu lub w przypadku małych mięśniaków wystarczy tylko histeroskopia, czyli zabieg przezpochwowy. Inna nieoperacyjna metoda usuwania mięśniaków macicy to ich embolizacja lub ablacja. W przypadku kobiet po menopauzie i kobiet, które nie mają planów reprodukcyjnych, często wykonuje się histerektomię, czyli usunięcie macicy. Omówione metody operacyjnego usuwania mięśniaków wykonywane są w ramach NFZ, gdy pacjentka jest ubezpieczona. Długość pobytu w szpitalu po zabiegu zależy od jego rodzaju, przebiegu i ewentualnych powikłań. Po usunięciu mięśniaków macicy konieczne będzie unikanie intensywnego wysiłku fizycznego i zastosowanie się do indywidualnych zaleceń lekarskich omówionych przy wypisie.

Czy mięśniaki macicy są groźne?

Bardzo rzadko mięśniaki przekształcają się w nowotwór złośliwy. Mięśniaki, które mogą być niebezpieczne, to te szybko rosnące i pojawiające się pierwszy raz po menopauzie. Kobiety z takimi zmianami powinny zostać skierowane na biopsję w celu wykluczenia raka.

Czy mięśniaki mogą zmieniać się w czasie?

Mięśniaki mogą zmniejszać się lub zwiększać, a także zmieniać rozmiar nagle lub stopniowo w dłuższym okresie. Często zmiana rozmiaru związana jest z ilością hormonów w organizmie. Podczas ciąży mogą ulec powiększeniu, a po menopauzie zmniejszyć swój rozmiar wraz ze spadkiem poziomów hormonów płciowych.

Mięśniaki macicy a ciąża

Można zajść w ciążę mając mięśniaki macicy. Jeżeli kobieta wie o ich występowaniu, przed ciążą warto ustalić z lekarzem plan ich monitorowania, ponieważ wzrost hormonów może powodować również wzrost mięśniaków. Mięśniaki u kobiety w ciąży mogą powodować m.in.:

• zwiększone ryzyko cesarskiego cięcia, ponieważ płód może mieć problem obrócić się do pozycji główkowej;
• zatrzymanie postępu porodu;
• odklejenie łożyska;
• poród przedwczesny.

Kobiety w ciąży powinny pamiętać o odpowiedniej suplementacji (Pregna Plus, Prenatal Duo, Femibion), ponieważ podczas ciąży zapotrzebowanie na kluczowe składniki dla prawidłowego rozwoju płodu np. na kwas foliowy wzrasta i ciężko pokryć je tylko za pomocą prawidłowego żywienia.

Dostępność wybranego preparatu można sprawdzić bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Stefanowicz, E. (2021). Mięśniaki macicy. Przyczyny, objawy i leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/256269,miesniaki-macicy (Dostęp: grudzień 2023). 
2. Woźniak, S., Pietrzak, B., Paszkowski, T., Radowicki, S., Pawelczyk, L., & Wielgoś, M. (2017). Farmakoterapia mięśniaków macicy. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2(2), 43-47.
3. Dańda, A., & Buks, J. (2013). Mięśniaki macicy–przyczyny, diagnostyka, leczenie–przegląd literatury. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 4(37), 223-226.
4. Maksym, R. B., Ruta, H., & Skibińska, M. (2019). Postępowanie kliniczne z mięśniakami macicy u kobiet w wieku reprodukcyjnym. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 39(3), 81-93.

Autor