Lucerna siewna — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Lucerna siewna — właściwości

Lucerna siewna nie tylko jest cenną rośliną w świecie zwierząt, ale właśnie dzięki bogatej zawartości substancji czynnych i witamin, znalazła ona zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń i dolegliwości. Lucerna siewna pozytywnie wpływa na organizm, zwiększając witalność i działając wzmacniająco. Jeśli stosujemy ją regularnie np. w formie herbaty, lucerna będzie działała oczyszczająco na drogi moczowe, krew oraz wątrobę. Co więcej, reguluje pracę jelit, pozytywnie wpływała na funkcjonowanie gospodarki węglowodanowej organizmu, oraz wzmacniała nie tylko serce, ale i układ nerwowy, a także działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Lucerna siewna jest również rośliną miododajną. 

Lucerna siewna — jak wygląda i skąd pochodzi?

Lucerna siewna (łac. Medicago sativa) jest rośliną znaną od wielu wieków. Do Europy przywiózł ją z terenów Iranu Aleksander Wielki, ale była doceniana także w Chinach. Aktualnie lucerna siewna występuje głównie w południowo-wschodniej części Europy oraz w środkowej Azji, gdzie nazywana jest alfalfą.

Lucerna jest rośliną ciepłolubną, osiągają średnią wysokość od 30 do 90 centymetrów. Zbudowana jest z prosto wzniesionych i silnie rozgałęzionych łodyg, na których osadzone są pierzastozłożone, trzylistkowe liście. Lucerna siewna kwitnie niebiesko-fioletowymi kwiatami, zebranymi w groniasto-główkowaty kwiatostan. Okres kwitnienia przypada od maja do września. Owocem lucerny siewnej są wielonasienne strąki, które wypełnione są owalnymi nasionkami. 

Lucerna siewna — działanie, wskazania do stosowania

Lucerna siewna jest bogatym źródłem witamin z grupy B oraz witaminy C, a także tych  rozpuszczalnych w tłuszczach (A, K) oraz związków zaliczanych do saponin i flawonoidów. Zawarte są w niej także fitoestrogeny, garbniki czy chlorofil. Lucerna siewna jest źródłem karotenu, posiadającego działanie antyoksydacyjne, oraz cennych soli mineralnych, takich jak potas, żelazo, magnez, krzem czy fosfor.

Lucerna siewna znajduje swoje zastosowanie w szerokiej gamie dolegliwości związanych z hipercholesterolemią, cukrzycą, brakiem apetytu, niestrawnością, zaburzeniami miesiączkowania i menopauzą, spadkami odporności czy anemią. Lucerna siewna jest również składnikiem preparatów stosowanych w celu poprawy wyglądu skóry, włosów i paznokci.

Lucerna siewna wspomagająco na układ pokarmowy

Substancje aktywne, które obecne są w lucernie siewnej, działają wspomagająco na procesy regeneracyjne błony śluzowej układu pokarmowego, np. w przypadku wrzodów układu pokarmowego, wzdęć, a także podrażnień spowodowanych zatruciami pokarmowymi czy wymiotami. Dodatkowo korzeń lucerny przyczynia się do lepszego funkcjonowania flory bakteryjnej jelit, nie tylko wpływając na trawienie, ale również na odporność całego organizmu.  

Ze względu na obecność witamin i minerałów, lucerna siewna przyczynia się do poprawy i regulacji procesów biochemicznych, jakie mają miejsce także w komórkach przewodu pokarmowego.

Lucerna siewna na drogi moczowe

Lucerna siewna sprawdzi się także pomocniczo w leczeniu dolegliwości układu moczowego. Dzięki właściwościom moczopędnym lucerna siewna wspomaga leczenie formy ostrej i przewlekłej zapalenia pęcherza oraz skutecznie pomaga w przeciwdziałaniu powstawania miejscowych obrzęków.

Lucerna siewna na menopauzę

Lucerna siewna sprawdzi się także jako składnik preparatów stosowanych w łagodzeniu objawów menopauzy. Fitoestrogeny lucerny siewnej — głównie kumostrol i genisteina — działają podobnie do żeńskich hormonów płciowych (estrogenów), ich działanie jest jednak dużo słabsze. Selektywnie pobudzają one receptory estrogenowe oraz działają antyandrogenowo. Poprzez interakcje z receptorami beta zawartymi w mózgu, w kościach, naczyniach krwionośnych czy jelitach, pomagają przeciwdziałać zmianom zachodzącym w organizmie kobiety w czasie przekwitania. Poprzez rozszerzający wpływ na naczynia krwionośne, fitoestrogeny regulują odżywienie i napięcie naskórka, a działając poprzez receptory estrogenowe w kościach, w pewnym stopniu zapobiegają rozwijaniu się osteoporozy.

Lucerna siewna — jak dawkować?

Susz z lucerny stosuje się jako napar do picia np. w przypadku występowania obfitych miesiączek. Aby przygotować napar z lucerny, należy 1,5 łyżeczki suszu zalać szklanką wrzącej wody i odstawić pod przykryciem na 15 minut, a następnie przecedzić. Pół szklanki tak przygotowanego naparu należy spożywać do dwóch razy dziennie. Napar z lucerny sprawdzi się także jako roztwór do płukania jamy ustnej, jako wspomaganie leczenia paradontozy.

Jeśli chodzi o preparaty zawierające sproszkowane nasiona lucerny, to najczęściej  zalecana przez producentów dobowa dawka preparatów mieści się w zakresie 400-700 mg. Jednakże po 3 miesiącach stosowania warto zrobić przerwę, ze względu na możliwość kumulacji w organizmie nadmiaru witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.  

Leki i suplementy zawierające lucernę siewną

W Polsce preparaty posiadające w swoim składzie lucernę siewną są zarejestrowane jako suplementy diety. Dostępne są w postaci tabletek, kapsułek, suszu czy soku. Najczęściej preparaty te zawierają wyciągi i ekstrakty pochodzące z nasion i ziela rośliny. 

Lucerna siewna w ciąży

Preparatów z lucerny siewnej nie powinno się przyjmować w ciąży i u kobiet karmiących piersią ze względu na fitoestrogenne działanie tej rośliny, które wpływa bardzo negatywnie na rozwijający się organizm dziecka.

Lucerna siewna — przeciwwskazania i środki ostrożności

Nie spożywaj lucerny siewnej ani jej preparatów, jeśli wykazujesz nadwrażliwość na którykolwiek z jej składników czynnych. 

Warto zachować ostrożność w przypadku jednoczesnego stosowania lucerny i preparatów wielowitaminowych.

Lucerny siewnej nie powinno się również przyjmować równocześnie z lekami przeciwzakrzepowymi, a także w trakcie leczenia hormonalnego (hormonalna terapia zastępcza lub leki antykoncepcyjne). 

Lucerna jest również przeciwwskazana u osób zmagających się z toczniem.

Lucerna siewna — możliwe działania niepożądane

Lucerna siewna jest rośliną całkiem dobrze tolerowaną, jednakże u niektórych pacjentów podczas stosowania lucerny mogą pojawić się objawy toczniopodbne lub zaostrzenie przebiegu tocznia rumieniowatego.

Ze względu na możliwą kumulację witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, przy długotrwałym stosowaniu wysokich dawek mogą pojawić się objawy będące wynikiem ich akumulacji w organizmie.

Lucerna siewna — interakcje z lekami i innymi ziołami

Jako że lucerna siewna jest źródłem witaminy K, może wchodzić w interakcje z produktami leczniczymi o działaniu przeciwkrzepliwym. Co więcej, pacjenci leczący się na cukrzycę i przyjmujący leki przeciwcukrzycowe, powinni zachować ostrożność przyjmując preparaty z lucerną, ze względu na jej działanie hipoglikemiczne.

Lucerny siewnej nie poleca się również kobietom, które leczą się hormonalnie, np. przyjmują doustne środki antykoncepcyjne. Jest to spowodowane estrogennym działaniem lucerny, co może spowodować zwiększoną siłą działania tych leków.

Lucerna siewna w Ziołopedii — podsumowanie

Lucernę siewną, nazywaną również alfalfą, stosuje się wspomagająco w łagodzeniu dolegliwości i zaburzeń pracy układu pokarmowego (zatrucia, wzdęcia, wrzody). Składniki aktywne w niej zawarte mogą przyczynić się do obniżenia glukozy we krwi oraz przeciwdziałać hipercholesterolemii. Dodatkowo ze względu na zawartość fitoestrogenów, preparaty mające w swoim składzie ekstrakt czy wyciąg z lucerny mogą pozytywnie wpływać na łagodzenie objawów towarzyszącym menopauzie. Należy jednak pamiętać, że nie można stosować jej preparatów w trakcie ciąży oraz podczas laktacji.

Bibliografia

1. Mielmann, Annchen. "The utilisation of lucerne (Medicago sativa): a review." British Food Journal 4 (2013): 590-600.
2. Al-Snafi, Ali Esmail, et al. "A review on Medicago sativa: A potential medicinal plant." J. Biol. Pharm. Sci. Arch 1 (2021): 22-33.
3. Rafińska, Katarzyna, et al. "Medicago sativa as a source of secondary metabolites for agriculture and pharmaceutical industry." Phytochemistry Letters 20 (2017): 520-539.
4. https://api.souvre.com/cdn/v1/files/89dd3ddc-5f13-11ec-8ab7-000c297129a0.pdf ( dostęp 14.04.2024)
5. https://opieka.farm/lucerna-siewna-medicago-sativa-l/ (dostęp 14.04.2024)
6. https://iung.pl/images/pdf/habilitacje/Stochmal-hab.pdf ( dostęp 14.04.2024)

Autor