Kora dębu - kiedy może pomóc? Jak zaparzyć napar z kory dębu?

Kora dębu - jakie ma właściwości?

Kora dębu jest surowcem pozyskiwanym głównie z dwóch gatunków dębu - szypułkowego i bezszypułkowego. Oba są szeroko rozpowszechnione w lasach Europy oraz Azji Zachodniej. Dęby często osiągają bardzo duże rozmiary, niektóre okazy dorastają do 40-50 metrów wysokości i miewają po kilkaset lat. Ich rozłożyste konary i majestatyczny wygląd sprawiają, że uważane są za symbol długowieczności i siły. Stanowią nieodłączny element polskich lasów liściastych, istotny dla zamieszkujących je ptaków i wielu innych zwierząt. Drewno dębowe charakteryzuje się wysoką twardością i wytrzymałością i od lat ma duże znaczenie w przemyśle meblarskim i stolarskim. 

Kora dębu w lecznictwie

Wykorzystywana w celach leczniczych kora dębu jest zbierana z młodych pni i gałęzi wczesną wiosną (na przełomie marca i kwietnia), przed pojawieniem się liści. Prawidłowo zebrana kora powinna być lśniąca i gładka, chropowata zawiera mniej substancji aktywnych. Następnie jest suszona w zacienionych i przewiewnych pomieszczeniach lub, na skalę przemysłową, w ogrzewanych suszarniach. 

W korze dębu stwierdzono obecność:

• garbników - hydrolizujących i niehydrolizujących (skondensowanych), które są pochodnymi pirokatechiny i pirogalolu;
• kwasów fenolowych - m.in. galusowego i elagowego;
• flawonoidów - kwercetyny i kwercytryny;
• polifenoli - np. katalaginy, wesolaginy;
• triterpenów;
• związków żywicowych;
• soli mineralnych.

W największych ilościach w korze dębu występują garbniki, które decydują o ściągającym i antyseptycznym działaniu surowca. Ich zawartość waha się od 9% do nawet 20%, a według Farmakopei nie powinna być mniejsza niż 4% w przeliczeniu na pirogalol. Garbniki tworzą nierozpuszczalne kompleksy z białkami błon śluzowych, np. jelit, przez co wytwarza się warstwa, która hamuje przenikanie wody do jelit, co skutkuje zatrzymaniem biegunki. Garbniki wiążą się także z białkami bakterii, co powoduje ich unieczynnienie. 

Ze względu unikatowy kompleks składników aktywnych, kora dębu posiada właściwości:

• ściągające;
• antybakteryjne;
• antywirusowe;
• przeciwzapalne;
• przeciwwysiękowe.

Kora dębu - zastosowania

Kora dębu jest stosowana przede wszystkim zewnętrznie w postaci odwarów i naparów. W przypadku stanów zapalnych jamy ustnej, dziąseł lub gardła można je wykorzystać jako płukankę. Często są stosowane do nasiadówek w celu złagodzenia świądu i krwawienia z hemoroidów, do irygacji w przypadku upławów czy do wykonywania lewatyw w chorobach zapalnych odbytnicy.

Odwar z kory dębu może być dodawany do kąpieli łagodzących niektóre choroby skórne oraz w nadpotliwości. Kora dębu sprawdzi się także do przemywania lub wykonania okładów na skórę dotkniętą egzemą, stanem zapalnym, owrzodzeniami, a nawet do zahamowania drobnych krwawień. 

Wewnętrznie wyciągi z kory dębu są stosowane sporadycznie w biegunkach o różnych przyczynach (bakteryjnych, wirusowych) czy zatruciach pokarmowych. Obecnie suszoną korę można spotkać w mieszankach z innymi ziołami o podobnym działaniu. 

Nasiadówki z kory dębu

W celu przygotowania odwaru do nasiadówki należy 1-2 łyżki suszonej kory dębu zalać 1 litrem chłodnej wody i gotować przez około 5-10 minut. Następnie płyn należy odcedzić, ostudzić i rozcieńczyć w około 4 litrach wody o temperaturze około 36 st. C. Tak przygotowana nasiadówka będzie łagodzić ból, pieczenie i swędzenie okolicy odbytu i narządów płciowych, działa przeciwzapalnie, antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo i obkurczająco na błony śluzowe i drobne naczynia krwionośne. Nasiadówka z kory dębu jest polecana w bolesnych hemoroidach, stanach zapalnych i grzybiczych narządów płciowych. Można ją także wykorzystać do moczenia stóp w przypadku grzybicy i przy nadmiernym poceniu się.

Napar z kory dębu - przepis

Zazwyczaj napar z kory dębu przygotowuje się zalewając 1 łyżkę suszonej kory (Zioł. Kora Dębu zioła do zaparzania) 1 szklanką wody i gotując na małym ogniu przez około 10 minut. Dzięki gotowaniu garbniki zawarte w twardej korze lepiej rozpuszczają się w wodzie. Następnie należy całość odstawia się do wystudzenia i przecedza. Płyn można stosować do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych, drobnych nadżerkach czy aftach, do przemywania skóry ze zmianami zapalnymi, niewielkich oparzeniach lub trudno gojących się ranach. 

Kora dębu - przeciwwskazania

Wyciągi z kory dębu nie są zalecane do stosowania doustnego, szczególnie przez dłuższy czas. Tworząc nierozpuszczalną warstwę na błonie śluzowej jelit hamują wchłanianie wielu ważnych pierwiastków (m.in. żelaza, kobaltu, manganu, magnezu, wapnia, miedzi, cynku i selenu) i innych składników pokarmowych, a garbniki unieczynniają witaminę B1.

Kąpiele z dodatkiem odwaru z kory dębu są niewskazane u osób z dużymi uszkodzeniami skóry, sączącymi się ranami o dużej powierzchni, z nadciśnieniem, niewydolnością serca oraz gorączką i chorobami zakaźnymi.

Kora dębu jest przeznaczona do stosowania u osób dorosłych, nie powinny po nią sięgać także kobiety w ciąży i karmiące piersią z uwagi na małą ilość danych odnośnie jej profilu bezpieczeństwa.

Dostępność poszukiwanych preparatów w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz wygodnie poprzez portal KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. European Medicines Agency (2010).Community herbal monograph on Quercus robur L., Quercus petraea.(Matt.) Liebl., Quercus pubescens Willd., cortex. Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Dostępne na: https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-community-herbal-monograph-quercus-robur-l-quercus-petraea-matt-liebl-quercus-pubescens-willd_en.pdf.
2. European Medicines Agency (2010). Assessment report on Quercus robur L., Quercus petraea (Matt.) Liebl., Quercus pubescens Willd., cortex. Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Dostępne na: https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-quercus-robur-l-quercus-petraea-matt-liebl-quercus-pubescens-willd-cortex_en.pdf
3. Nowak, G. (2009). Surowce roślinne stosowane w chorobach układu krążenia i serca. Herba polonica, 55, 2, s. 100-120.
4. Ożarowski, A., Jaroniewski, W. (1987). Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. IWZZ, Warszawa.s. 136-139.
5. Zhang, B., Cai, J., Duan, C.Q. Reeves, M.J.,He, F. (2015). A Review of Polyphenolics in Oak Woods. Int J Mol Sci, 16(4): 6978–7014. DOI: 10.3390/ijms16046978.

Autor