Selen - zastosowanie i właściwości. Jakie produkty zawierają selen?

Selen - właściwości

Selen jest pierwiastkiem, o którym mało się słyszy, a który pełni wiele ważnych funkcji w naszym organizmie. Bierze udział w wielu procesach fizjologicznych, wchodząc w skład tzw. białek enzymatycznych. W takich układach selen umożliwia zachodzenie reakcji utleniania i redukcji, przez co chroni organizm przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników. Innymi słowy, selen jest silnym przeciwutleniaczem - razem z witaminą E bronią nasz organizm przed stresem oksydacyjnym. Jest także niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, do poprawnej syntezy i działania hormonów tarczycy, w tym procesów takich jak m.in. przekształcanie tyroksyny (T4) w trójjodotyroninę (T3). Istnieją również badania sugerujące, że suplementacja selenem może spowodować spadek przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO). Część z nich wskazuje także, że selen może zmniejszyć ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory. W przypadku mężczyzn, selen pełni istotną rolę w procesie syntezy testosteronu i rozwoju plemników.

Naturalne źródła selenu

Głównym źródłem selenu jest oczywiście dieta. Największe jego ilości znajdziem w orzechach, szczególnie brazylijskich, rybach (głównie tuńczyk i łosoś), drobiu i pszenicy, a także grzybach i jajach kurzych. Selen jest pierwiastkiem dość dobrze przyswajalnym przez organizm (ok. 55-65%), a białko oraz witaminy A, E i C dodatkowo ułatwiają jego wchłanianie. Dla osób dorosłych średnie zapotrzebowanie na selen wynosi 45 mcg/dobę. Warto tu wspomnieć o tym, że zawartość selenu w pożywieniu jest ściśle związana z zawartością selenu w glebie i wodzie. Niestety, nasze polskie gleby są ubogie w selen.

Przyczyny i skutki niedoboru selenu

Niedobór selenu wynika głównie z niewłaściwej diety i może prowadzić m.in. do osłabienia odporności, zwyrodnienia wielu narządów i tkanek, rozwoju choroby niedokrwiennej serca, depresji, niektórych chorób neurodegeneracyjnych, a także zwiększenia ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów. Brak selenu w organizmie może także spowodować wystąpienie m.in. choroby Keshan i choroby Kashin-Beck.

Czy nadmiar selenu może zaszkodzić?

Selen jest jednym z niewielu mikroskładników, których nadmierny poziom może być dla organizmu toksyczny. Nadmierny poziom selenu we krwi nazywany jest selenozą i charakteryzuje się m.in. wypadaniem włosów, czosnkowym zapachem z ust, łysieniem, biegunką, uszkodzeniem wątroby i nerek, a także przebarwieniami paznokci. Zanim rozpocznie się suplementację selenu, warto więc sprawdzić jego poziom we krwi. W tym celu można wykonać badanie krwi, które umożliwi oznaczenie poziomu selenu w surowicy. Dzięki temu będziemy mieć pewność, że rzeczywiście powinniśmy uzupełnić niedobory tego mikroskładnika, bez ryzyka przedawkowania i zatrucia.

Selen w aptece

Jeśli wyniki badania krwi oraz konsultacja z lekarzem wykażą, że powinniśmy rozpocząć suplementację selenu, pozostaje tylko wybrać dobry preparat. W aptece znajdziemy duży wybór produktów. Warto wybierać organiczne formy selenu (L-selenometioninę lub selenocysteinę), które w porównaniu z formami nieorganicznymi (seleninem lub selenianem sodu) charakteryzują się lepszym wchłanianiem. Inną formą selenu, którą możemy znaleźć w preparatach aptecznych są tzw. drożdże selenowe - ich wchłanianie dodatkowo wzmacniają witaminy obecne w produkcie. Jeśli mamy problem z wyborem odpowiedniego preparatu, możemy poprosić o pomoc farmaceutę, który na pewno chętnie udzieli nam potrzebnej konsultacji.

Suplementy z selenem występują zarówno w formie tabletek (Selen Active, SelenoPrecise, Selen 100mcg Walmark), jak i kapsułek (Selen 100 mcg, Selen Organiczny 100mcg VitaMedicus). Oprócz tego możemy także znaleźć produkty, w których selen występuje w połączeniu z witaminami (Selen+E) lub innymi mikroskładnikami (Combo Selen+Cynk, Selen+Cynk, Bio-Selen+Cynk). 

Autor