Poliuria (wielomocz) − jakie są przyczyny i jak leczyć?

Co to jest poliuria?

Każdy człowiek wydala w ciągu dnia mocz ze swojego organizmu. Prawidłowa objętość moczu wytwarzanego w ciągu doby mieści się w granicach od 2 do 2,5 litrów. O poliurii, czyli o zwiększonym wydalaniu moczu w ciągu dnia, mówimy w przypadku, kiedy objętość ta przekracza 3 litry.

Dodatkowo, wielomoczu nie należy mylić z częstomoczem, czyli sytuacją, kiedy częstotliwość oddawania moczu jest zbyt duża.

Od czego zależy ilość powstającego moczu?

Mocz jest płynem wytwarzanym przez nerki na drodze filtracji. Narząd ten jest odpowiedzialny za utrzymywanie odpowiedniej równowagi płynów w organizmie, a także za odpowiedni poziom jonów w płynach ustrojowych. Objętość powstającego moczu jest ściśle uzależniona od:

• filtracji kłębuszkowej,
• ilości krwi przepływającej przez nerki,
• ilości przyjętych płynów,
• zwrotnego wchłaniania wody w kanalikach zbiorczych (reabsorpcji).

Przyczyny poliurii

Jako że poliuria jest objawem nieswoistym, powodów jej pojawiania się jest bardzo wiele. Do najczęstszych przyczyn wystąpienia zwiększonej objętości moczu zaliczamy m.in.:

• nadmierną ilość przyjmowanych płynów,
• niską temperatura otoczenia,
• niewyrównaną cukrzyca,
• moczówkę prostą,
• moczówkę nerkową.

Jeżeli spożywamy w ciągu dnia dużą ilość płynów, doprowadzamy do zwiększenia objętości krwi krążącej. To prowadzi do zwiększonego przepływu krwi przez nerki, co nasila filtrację kłębuszkową, a co za tym idzie, także ilość powstającego moczu pierwotnego. Mocz pierwotny jest następnie zagęszczany w kanalikach zbiorczych, w wyniku czego powstaje mocz ostateczny. Proces ten jest dodatkowo regulowany przez antydiuretyczny hormon podwzgórza − wazopresynę (ADH). Hormon ten w głównej mierze odpowiada za regulowanie procesu zagęszczania moczu pierwotnego.

Poliuria − niewyrównana cukrzyca

W wyniku nieprawidłowo leczonej cukrzycy, dochodzi do zwiększenia stężenia glukozy w moczu pierwotnym. Z tego powodu wytwarza się zwiększone ciśnienie osmotyczne moczu, które warunkuje przepływ wody do światła kanalików nerkowych. W wyniku tego zjawiska dochodzi do zwiększonej utraty wody z organizmu, a co za tym idzie, do zwiększenia objętości wytwarzanego moczu.

Sytuacja ta najczęściej jest obserwowana, kiedy stężenie glukozy w moczu pierwotnym przewyższa wartość 250 mg/L. Wówczas kanaliki zbiorcze nie są w stanie zaabsorbować odpowiednio dużej objętości wody − ilość powstającego moczu zwiększa się.

Poliuria − moczówka prosta

Moczówka prosta jest spowodowana zbyt małym lub całkowitym zahamowaniem wydzielania wazopresyny. Może być związana także z niewrażliwością kanalików zbiorczych na ten hormon. W tej sytuacji, dochodzi do zmniejszenia zwrotnego wchłaniania wody w kanalikach zbiorczych nerek, co prowadzi do zwiększenia objętości moczu i poliurii.

Najczęściej jest to choroba uwarunkowana genetycznie, co oznacza, że może być dziedziczona przez następne pokolenia. Co więcej, moczówka prosta może być wynikiem różnego rodzaju urazów czy przeprowadzanych zabiegów chirurgicznych, a także następstwem innych chorób, np. migreny, amyloidozy czy nadkrwistości.

Poliuria − polidypsja

Nadmierna objętość moczu może być również spowodowana zwiększoną podażą płynów. Stan ten jest najczęściej spowodowany zwiększonym pragnieniem. Nadmiernie nasilone pragnienie może być wynikiem innych chorób, także tych o podłożu psychicznym.

Poliuria − działanie niepożadane leków

Zwiększone wydalanie moczu może być spowodowane przez stosowane leki. Poliurię często obserwuje się przy zażywaniu soli litu, które są ordynowane przez psychiatrę przy leczeniu choroby dwubiegunowej.  Nie wolno zapominać, że leki moczopędne (np. Diuresin SR, Diured, Indix SR, Toramide, Torsemed), stosowane w terapii nadciśnienia również będą miały wpływ na zwiększenie objętości wytwarzanego moczu.

Leczenie poliurii

Na chwilę obecną leczenie poliurii jest ściśle związane z postawieniem trafnej diagnozy, a następnie z leczeniem przyczyny, która wywołała poliurię.

Jeżeli wielomocz jest wynikiem nieprawidłowo leczonej cukrzycy, warto skontaktować się z diabetologiem w celu zastosowania innej terapii, np z użyciem insuliny (Novorapid, Abasaglar, Gensulin N, Gensulin R) czy też doustnych leków przeciwcukrzycowych (Metformax, Siofor, Trajenta, Xigduo, Jardiance).

Dostępność wyżej wymienionych leków w pobliskich aptekach można w łatwy sposób sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.