Czego objawem są ketony w moczu?

Czym są ciała ketonowe?

Ciała ketonowe są produktem procesu ketogenezy, który zachodzi w korze nerkowej i wątrobie. Są to pośrednie metabolity wolnych kwasów tłuszczowych i zalicza się do nich: aceton, kwas acetylooctowy oraz kwas β-hydroksymasłowy. Dla organizmu podstawowym źródłem energii jest glukoza pozyskiwana z pożywienia, ale w stanach jej niedobory mózg, mięśnie oraz pozostałe narządu mogą korzystać z ciał ketonowych jako materiału energetycznego.

Jeżeli jesteśmy zdrowi, stężenie ciał ketonowych w surowicy krwi nie powinno przekraczać 0,2 mmol/l, zaś w moczu nie powinno ich być wcale. Obecność ciał ketonowych w moczu nazywa się ketonurią i jest to stan wskazujący na pewne zaburzenia związane z np. gospodarką węglowodanową.

Przyczyny występowania ketonów w moczu

Pojawienie się ketonów w moczu może świadczyć o tym, że organizm z jakiegoś powodu zaczął pobierać energię z tłuszczów. Stan ten występuje w przypadku niewyrównanej cukrzycy i nieprawidłowego metabolizmu węglowodanów. Powodem może być niedobór insuliny, który sprawia, że organizm zaczyna czerpać energię z innych źródeł niż glukoza.

Nieleczona cukrzyca nie jest jedyną przypadłością, w której dochodzi do występowania ketonów w moczu. Podobne objawy występują u sportowców w trakcie długotrwałego i wyczerpującego wysiłku fizycznego, osób będących na diecie o niskiej podaży węglowodanów (np. dieta ketogeniczna) lub wysokiej podaży białka (np. dieta Dukana), a także osób głodzących się (np. chorujących na anoreksję). Wzrost stężenia ketonów w moczu może być też konsekwencją nadużywania alkoholu, nieleczonej nadczynności tarczycy, przyjmowania niektórych leków, przewlekłej biegunki lub utrzymującej się gorączki. Obecność ketonów może wrastać u ciężarnych, które cierpią na długotrwałe wymioty i brak łaknienia.

Jakie objawy daje ketonuria?

Objawy ketonurii są niecharakterystyczne, a przez to trudne do wychwycenia i powiązania ich z konkretnym schorzeniem. Osoby, u których występują ketony w moczu, mogą czuć się osłabione i senne, a także odczuwać zwiększone pragnienie, czemu towarzyszy uczucie suchości w ustach. Picie większych ilości płynów prowadzi do częstszych wizyt w toalecie. Pojawić się mogą objawy po stronie układu trawiennego – bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunki. Nadmiar ketonów we krwi prowadzi do groźnej dla życia kwasicy ketonowej.

Typowym objawem, który może naprowadzić nas na właściwy trop, jest intensywny, owocowy zapach z ust. Odpowiada za to obecny w wydychanym powietrzu aceton. Inną wskazówką mogą być wyniki badań laboratoryjnych, a konkretnie stężenie glukozy we krwi. Przy ketonurii poziom glukozy może przekraczać 300 mg/dl.

Ketony w moczu – jak sprawdzić ich stężenie?

Stężenie ketonów w moczu można sprawdzić, wykonując dostępne w aptekach testy paskowe (np.Test URS10 do badania ogólnego moczu, Keto-Diastix). Nie jest to najdokładniejsza metoda, ponieważ nie określają one dokładnego stężenia ciał ketonowych w moczu. Pozwalają jednak wykryć pewne nieprawidłowości. Wykonanie takiego testu jest bardzo proste. Należy pobrać próbkę porannego moczu i zanurzyć w niej załączony do testu pasek, by otrzymać wyniki. Dokładne instrukcje znajdują się w opakowaniu produktu. Jeżeli taki test wykaże obecność ciał ketonowych w moczu, należy udać się do laboratorium diagnostycznego i wykonać badanie ogólne moczu.

Do badania moczu potrzebna jest poranna próbka moczu, która zawiera najwyższe stężenie różnych substancji. Zaleca się, by był to mocz z tzw. środkowego strumienia. Próbkę moczu należy pobrać do jałowego pojemnika (np. Kubek do moczu, Pojemnik do pobierania moczu), który trzeba dostarczyć do laboratorium najpóźniej w ciągu dwóch godzin od pobrania.

Metody leczenia ketonurii

Trzeba pamiętać, że ketonuria jest jedynie objawem zaburzeń metabolicznych, a nie chorobą. Występowanie ketonów w moczu u pacjentów chorujących na cukrzycę wymaga pilnej konsultacji z diabetologiem. Niedobory insuliny mogą doprowadzić do rozwoju kwasicy ketonowej, a nawet śpiączki cukrzycowej, czyli stanów zagrażających życiu. Konieczne jest wyrównanie poziomu insuliny i glukozy we krwi, jak również uregulowanie gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej.

Jeżeli ketonuria jest konsekwencją źle skomponowanej diety lub współwystępującej choroby, lekarz rodzinny powinien rozpoznać źródło tego problemu i wprowadzić odpowiednie leczenie.

Autor