Cholesterol HDL — co to jest? Badanie, normy, wysoki i niski poziom HDL

Cholesterol HDL — co to jest?

Cholesterol HDL swoją nazwę posiada od skrótu z języka angielskiego High Density Lipoprotein, co oznacza lipoproteinę o wysokiej/dużej gęstości. Jest on jedną z frakcji lipoprotein szeroko nazywanych „cholesterolem”, której zadaniem jest transport cholesterolu z komórek do wątroby, gdzie ulega on dalszemu metabolizmowi. Właśnie dzięki temu nazywany jest „dobrym cholesterolem”, ponieważ prowadzi do zmniejszenia jego stężenia w organizmie.

Cholesterol HDL, jeśli jest go za mało, jest jednym z czynników wpływających na ryzyko wystąpienia miażdżycy oraz innych chorób sercowo-naczyniowych. W celu oszacowania ryzyka wykonuje się badanie profilu lipidowego, na który składa się określenie stężenia cholesterolu HDL, LDL, nie-HDL oraz triglicerydów.

Cholesterol HDL — badanie

Stężenie cholesterolu HDL określa się, wykonując badanie z krwi. Na pobranie krwi należy stawić się na czczo, nie spożywając w dniu poprzednim tłustych posiłków i alkoholu. Profil lipidowy po otrzymaniu skierowania od lekarza rodzinnego można zbadać za darmo w ramach refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia. Badanie to można wykonać również prywatnie, a wtedy jego koszt wynosi zazwyczaj 20-40 zł.

Oznaczenie poziomu cholesterolu HDL powinno być wykonane profilaktycznie u każdego dorosłego człowieka powyżej 25. roku życia minimum raz na 5 lat, a u osób powyżej 50. roku życia minimum raz na 2 lata. Dodatkowo minimum raz w roku oznaczenie profilu lipidowego powinno być oznaczone u osób z grupy ryzyka, z takimi chorobami jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czy przebyty zawał serca lub udar.

Cholesterol HDL — normy

Cholesterol HDL charakteryzuje się tym, że jego wysoki poziom jest korzystny dla naszego zdrowia. W związku z tym normy, jakie są oznaczane i w jakich powinien się znaleźć, nie mają górnej granicy. W zależności od płci jego stężenie powinno wynosić:

• u kobiet powyżej 50 mg/dl (1,3 mmol/l);
• u mężczyzn powyżej 40 mg/dl (1,0 mmol/l).

Podwyższony poziom HDL

Gdy wynik cholesterolu HDL jest powyżej normy, jest to dla nas oznaką, że jego poziom jest odpowiedni. Nie ma górnej granicy poziomu dobrego cholesterolu. Jego wysoki poziom oznacza mniejsze ryzyko miażdżycy oraz zdarzenia sercowo-naczyniowego. W celu dokładnego oszacowania ryzyka należy wziąć pod uwagę również inne czynniki, takie jak wartość cholesterolu nie-HDL, wartości ciśnienia tętniczego, wiek i płeć. Palenie tytoniu również jest czynnikiem zwiększającym to ryzyko. 

Niski poziom cholesterolu HDL

Cholesterol HDL poniżej normy może wskazywać na zwiększone ryzyko wystąpienia miażdżycy lub zdarzenia sercowo-naczyniowego. Uważa się jednak, że ma on mniejsze znaczenie diagnostyczne niż cholesterol nie-HDL. Niski poziom cholesterolu HDL może być wywołany stosowaniem leków, takich jak beta-blokery lub benzodiazepiny. Jego stężenie poniżej normy może być również wywołane nieodpowiednim stylem życia, małą ilością ruchu i niezbilansowaną dietą. Niektóre wrodzone choroby powodują również dziedziczny niski poziom cholesterolu HDL. Należą do nich rodzinna hipoalfalipoproteinemia, choroba tangierska i rodzinny niedobór LCAT (acylotransferazy lecytynowo-cholesterolowej).

Cholesterol HDL — jak zwiększyć jego poziom?

Cholesterol HDL określany jest jako „dobry cholesterol”, ponieważ powoduje transport cholesterolu z komórek organizmu do wątroby, zmniejszając jego stężenie w organizmie. Zwiększenia poziomu cholesterolu HDL można dokonać, zwiększając aktywność fizyczną oraz zmieniając dietę. Szczególnie korzystne są zdrowe tłuszcze, które w dużych ilościach znajdują się w rybach i oliwie z oliwek. Zawarte w nich kwasy omega-3 zwiększają poziom cholesterolu HDL i zmniejszają stężenie cholesterolu LDL, czyli “złego cholesterolu”. Poza dietą dostępne są na rynku suplementy diety, które w swoim składzie zawierają kwasy omega-3.

Dostępność preparatów z kwasami omega-3 w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Cybulska, B., Kłosiewicz-Latoszek, L., Szostak, W.B., Leśniak, W. (2024). Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.3. (Dostęp: 03.2025).
2. Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Cybulska, B., Kłosiewicz-Latoszek, L., Szostak, W.B., Leśniak, W. (2024). Hipercholesterolemia. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4.1. (Dostęp: 03.2025).
3. Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Cybulska, B., Kłosiewicz-Latoszek, L., Szostak, W.B., Leśniak, W. (2024). Dyslipidemie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4. (Dostęp: 03.2025).
4. Solnica, B. (2024). Cholesterol HDL. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.28. (Dostęp: 03.2025).

Autor